leven

Nederlands

Uitspraak

Geluid: leven (hulp, bestand)
IPA:/ ˈlevə(n) / (2 lettergrepen); /'levən/

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘niet dood zijn’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901.^[1]^[2]
erfwoord: Middelnederlands lēven, ontwikkeld uit Oergermaans *libēn-, bij Indo-Europees *lip-éh₁-ie met de nultrap van de wortel *leip- ‘kleven’, waarvoor zie blijven.^[3]^[4]^[5] Evenals Nederduits leven, Duits leben en Engels live.

Werkwoord

leven

het doormaken van het leven, het doormaken van de periode tussen geboorte en dood
- Zij leven al drie jaar langer dan verwacht met die ziekte.
- Wij zullen lang leven!
▸ Vaak had ik gefantaseerd hoe het zou zijn om in een andere tijd te hebben geleefd.^[6]
wonen, verblijven
▸ Boven alles deed het me beseffen hoe veel geluk ik heb dat ik in een vrij land leef, waar mijn dochters kunnen doen wat ze willen en ongestoord naar school kunnen gaan.^[6]

▸ Wat leefden we op dit moment in compleet andere werelden, wat was ik ver weg en wat zou ik ze nu graag even vast willen houden.^[6]
spreken en denken over een bepaald onderwerp
▸ Leave No Trace (LNT) leeft sterk binnen de hikergemeenschap.^[6]

Uitdrukkingen en gezegden

Een herinnering levend houden.

Hoop doet leven

als je kan uitzien naar betere tijden, krijg je weer levenslust; zolang je nog hoop hebt, zijn er ook nog mogelijkheden

Leven als een god in Frankrijk

een aangenaam en zorgeloos leven hebben

Leven als vrienden en rekenen als vijanden.

vriendelijk met elkaar omgaan uit een soort van formaliteit maar eigenlijk helemaal niet zo op elkaar gesteld zijn

Leven en laten leven.

je hoeft je niet overal mee bemoeien, iets gewoon laten zoals het is

Niet bij brood alleen leven

men heeft meer nodig dan alleen eten om te kunnen leven

Op de schobberdebonk leven

dakloos zijn en/of bedelend leven

Op grote voet leven

veel geld uitgeven

Van de hand in de tand leven

zo gauw iets verdiend is het meteen weer uitgeven

Veel beloven en weinig geven, doet de gek in vreugde leven

veel mensen zijn al blij met een belofte en geloven alles

Vertalingen

1. het doormaken van het leven

Afrikaans: leef ^(af), lewe ^(af)
Baskisch: bizi izan ^(eu)
Catalaans: viure ^(ca)
Duits: leben ^(de)
Engels: live ^(en)
Frans: vivre ^(fr)
Fries: libje ^(fy)
Grieks: ζω ^(el) (zo)
Hongaars: él ^(hu)
Iers: mair ^(ga)
Indonesisch: hidup ^(id)
Italiaans: vivere ^(it)
Japans:
- Kanji: 生きる ^(ja)
- Hiragana: いきる ^(ja)
- Romaji: ikiru ^(ja)
Koerdisch: jîn ^(ku)

Zelfstandig naamwoord

het leven o ^[7]

een voortbestaan van organismen, gericht op groei en/of vermenigvuldiging
- Het leven op aarde moet er tijdens de ijstijd heel anders uitgezien hebben dan nu.
▸ Koraalriffen zijn van levensbelang voor het leven in de oceanen en daardoor ook voor de mensheid. 25 procent van het zeeleven leeft in en rond koraalriffen. Ze zijn van belang voor de visserij, toerisme en bescherming van kustlijnen tegen erosie en stormen. Het is nog onduidelijk of en wanneer het huidige proces van verbleking stopt.^[8]
de tijdsspanne die men levend doorbrengt
- Die schrijver heeft gedurende zijn leven heel wat werken geschreven die ook vandaag nog veel gelezen worden.
het menselijk bestaan in het algemeen of een deel daarvan
▸ `Van Sinterklaas tot Sintemaarten' is bestemd voor Nederland en Vlaanderen. Wij hopen van harte dat het boek, mede door de grote toewijding waarmee Otto Dicke het heeft geïllustreerd, met vreugde gebruikt zal worden. Niet alleen voor de jeugd, in gezin en school, maar ook door alleenstaanden en zieken. Kortom: allen die zich willen verdiepen in de 'feestelijke' kant van het leven.^[9]
periode dat iets in functie is
▸ Toch blijft de Nationale 7 een mythisch traject, een Franse Route 66, aan een tweede leven begonnen als nostalgische attractie. 'De mensen willen terugkeren naar een gelukkige tijd', zegt Patrick Henriroux (55), patron van tweesterrenrestaurant La Pyramide in Vienne.^[10]
activiteit en drukte
- Hij vroeg zich af wat dit alles te betekenen had. Anders was zo'n grote stad toch altijd vol leven?^[11]
▸ Je ziet ook hoe het leven langzaam uit de Route is weggetrokken. De romantiek van het verval is overvloedig aanwezig. Verlaten, met gras en onkruid overwoekerde tankstations.^[10]

Uitdrukkingen en gezegden

Leven in de brouwerij brengen

waar het rustig is activiteit brengen ofwel: meer vrolijkheid en drukte inbrengen

Een leven als een oordeel

een verschrikkelijk lawaai

Een zaak van leven en dood

een zaak die (al dan niet letterlijk) van levensbelang is

Het leven erbij inschieten

overlijden door eenn niet-natuurlijke oorzaak (bijv. een ongeluk)

Het leven gaat niet altijd over rozen/Het leven is geen zoete krentenbol

het is niet altijd even gemakkelijk, iedereen heeft weleens te maken met tegenvallers

Het leven laten

doodgaan, overlijden

In leven houden

zorgen dat iemand kan blijven bestaan

∗ Ze hadden al vrij snel ingezien dat het beter was om deze winkeleigenaars economisch in leven te houden dan erop te staan dat ze de huur betaalden tot ze de winkel moesten sluiten.^[12]

Naar het leven

levensecht

∗ Toch zijn wij er bijzonder aan gehecht, omdat het hier ter plekke naar het leven is geschilderd, toen de vioolvirtuoos op het hoogtepunt van zijn roem in dit hotel verbleef op doorreis naar bijval en furore aan de grote vorstenhoven van Europa.^[13]

Iemand naar het leven staan

(letterlijk) Erop uit zijn iemand om het leven te brengen; (in figuurlijke zin) iemand heel erg achtervolgen/op de huid zitten

Zijn leven in de waagschaal stellen/Zijn leven wagen

actie ondernemen waarbij het eigen leven in gevaar kwam

Zolang er leven is, is er hoop

men moet nooit voortijdig opgeven

Anagrammen

nevel, velen

Vertalingen

1. een voortbestaan van organismen, gericht op groei en/of vermenigvuldiging

2. de tijdsspanne die men levend doorbrengt

Baskisch: bizi ^(eu), bizitza ^(eu), mende ^(eu)
Catalaans: vida ^(ca)
Duits: Leben ^(de) o
Engels: life ^(en)
Frans: vie ^(fr) v
Grieks: ζωή ^(el) v (zoí)
Hongaars: élet ^(hu)
Koerdisch: jiyan ^(ku) v
Noors: liv ^(no) o

Nynorsk: liv ⁽ⁿⁿ⁾ o
Perzisch: زندگی ^(fa), حیات ^(fa), زندگانی ^(fa)
Roemeens: viață ^(ro)
Russisch: жизнь ^(ru) v (žizn')
Spaans: vida ^(es) v
Vietnamees: đời ^(vi), cuộc đời ^(vi)

Gangbaarheid

Het woord leven staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "leven" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[14]

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

↑ "leven" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
↑ leven op website: Etymologiebank.nl
↑
Kroonen
, Guus, Etymological Dictionary of Proto-Germanic, Leiden: Brill, 2013; blz. 336
↑ leven op website: Etymologiebank.nl
1 2 3 4
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
↑ Weblink bron “Meer dan 80 procent van koraalriffen lijdt onder hittestress, mogelijk onherstelbaar” (23 april 2025), NOS
↑
Marijke van Raephorst
“Het hele jaar rond: van Sinterklaas tot Sintemaarten” (1973), Lemniscaat , p. 7
1 2 Weblink bron
Peter Giesen
“Route Nationale 7, leuker dan de Route du Soleil” (30 juli 2014), de Volkskrant
↑
Herzen, Frank
De zoon van de woordbouwer 1970 ISBN 9062805450 pagina 94
↑
Jan Guillou (vert. Bart Kraamer)
“Tussen rood en zwart” (2014), Uitgeverij Prometheus , ISBN 9789044625691
↑
Pfeiffer, Ilja Leonard
“Grand Hotel Europa” (2018), De Arbeiderspers , ISBN 978-90-295-2622-7, p. 15
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

Cornisch

Bijvoeglijk naamwoord

leven

glad

[p{{{1}}}-1] "leven" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3

[2] Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).

[qleven1-3] leven op website: Etymologiebank.nl

[4] 
Kroonen
, Guus, Etymological Dictionary of Proto-Germanic, Leiden: Brill, 2013; blz. 336

[qleven2-5] leven op website: Etymologiebank.nl

[Alleen,_De_Pacific_Crest_Trail_te_voet_van_Mexico_naar_Canada-6] 1 2 3 4
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers

[7] Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).

[Meer_dan_80_procent_van_koraalriffen_lijdt_onder_hittestress,_mogelijk_onherstelbaar-8] Weblink bron “Meer dan 80 procent van koraalriffen lijdt onder hittestress, mogelijk onherstelbaar” (23 april 2025), NOS

[Het_hele_jaar_rond:_van_Sinterklaas_tot_Sintemaarten,_p._7-9] 
Marijke van Raephorst
“Het hele jaar rond: van Sinterklaas tot Sintemaarten” (1973), Lemniscaat , p. 7

[Route_Nationale_7,_leuker_dan_de_Route_du_Soleil-10] 1 2 Weblink bron
Peter Giesen
“Route Nationale 7, leuker dan de Route du Soleil” (30 juli 2014), de Volkskrant

[11] 
Herzen, Frank
De zoon van de woordbouwer 1970 ISBN 9062805450 pagina 94

[Tussen_rood_en_zwart-12] 
Jan Guillou (vert. Bart Kraamer)
“Tussen rood en zwart” (2014), Uitgeverij Prometheus , ISBN 9789044625691

[Grand_Hotel_Europa,_p._15-13] 
Pfeiffer, Ilja Leonard
“Grand Hotel Europa” (2018), De Arbeiderspers , ISBN 978-90-295-2622-7, p. 15

[14] Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
leven	leefde	geleefd
zwak -d	volledig

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	leven	levens
verkleinwoord	leventje	leventjes

leven

Nederlands

Uitspraak

Woordafbreking

Woordherkomst en -opbouw

Werkwoord

Hyponiemen

Uitdrukkingen en gezegden

Vertalingen

Zelfstandig naamwoord

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

Uitdrukkingen en gezegden

Anagrammen

Vertalingen

Gangbaarheid

Meer informatie

Verwijzingen

Cornisch

Bijvoeglijk naamwoord