nacht

Niet te verwarren met: Nacht

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  nacht    (hulp, bestand)
• IPA:
  • (Noord-Nederland): /nɑχt/
  • (Vlaanderen, Brabant): /nɑxt/
  • (Limburg): /nɑx/

Woordafbreking

• nacht

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘de tijd als de zon onder is’ voor het eerst aangetroffen in 901

afkomstig van: Middelnederlands: nacht Oudnederlands: naht Germaans: *nahts Indo-Europees: *nókʷts

Dit woord kent vele verwanten, wat niet in de laatste plaats vanuit de verre gemeenschappelijke oorsprong kan worden verklaard (zie het vak hiernaast) Verwant in Germaans: West: Engels: night (Angelsaksisch: niht, neaht, neht), Duits: Nacht, (Oudhoogduits: naht), Fries: nacht (Oudfries: nacht) Noord: Zweeds/Noors: natt, (Oudnoords: nátt), Deens: nat, IJslands: nótt, Faeröers: nátt Oost: Gotisch: nahts Andere verwantschappen: Oudgrieks: nuks, Latijn: nox, Frans: nuit

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	nacht	nachten
verkleinwoord	nachtje	nachtjes

Zelfstandig naamwoord

nacht m

1. (tijdrekening) de tijd tussen zonsondergang en zonsopkomst

   • Sommige dieren zijn actief in de nacht in plaats van overdag. 

   ▸ Dit zou toch niet mijn laatste nacht op aarde worden? Met zeven andere hikers zou ik de nacht in deze piepkleine ruimte van drie bij drie meter moeten doorbrengen.

   ▸ 'Als je zo midden in de nacht naar beneden springt met een parachute, ja ik weet er niets van, maar ik neem aan dat het midden in de nacht moet zijn, dan ben je toch enorm bang?'Hij verzekerde haar dat hij niet bang zou zijn.

2. (tijdrekening) de tijd tussen het naar bed gaan en het opstaan.

   • In de loop van de nacht neemt de hoeveelheid diepe slaap af en nemen lichte slaap en droomslaap toe. 

3. (tijdrekening) de tijd tussen 12 uur 's nachts en 6 uur 's ochtends

Hyponiemen

   

's nachts Bartholomeusnacht Duizend-en-een-nacht Kristallnacht aprilnacht augustusnacht bruidsnacht cultnacht decembernacht detectivenacht eergisternacht februarinacht gisterennacht gisternacht goedenacht goeienacht hedennacht huwelijksnacht januarinacht julinacht juninacht kerkennacht kerstnacht koninginnenacht koningsnacht kutnacht liefdesnacht luilaknacht maannacht maartnacht meinacht middernacht midwinternacht midzomernacht millenniumnacht morgennacht museumnacht nanacht nieuwjaarsnacht novembernacht oktobernacht onheilsnacht oudejaarsnacht oudjaarsnacht paasnacht poolnacht rampnacht schout-bij-nacht septembernacht sterrennacht stormnacht tropennacht vannacht verkiezingsnacht voornacht vriesnacht walpurgisnacht

Afgeleide begrippen

   

dag-en-nachtevening dag-en-nachtritme dag-nachtritme eennachtsijs evennachtslijn nachtaanval nachtaap nachtactief nachtangst nachtarbeid nachtasiel nachtbel nachtbeugel nachtblaker nachtblauw nachtblind nachtbloem nachtboot nachtbraken nachtbril nachtburgemeester nachtbus nachtcafé nachtclub nachtcrème nachtdetentie nachtdialyse nachtdienst nachtdier nachtdiscipel nachtduik nachtegaal nachtelijk nachtenlang nachtevening nachtfilm nachtgast nachtgat nachtgedierte nachtgelegenheid nachtgevlogen nachtgewaad nachtgezicht nachtglas nachtgoed nachthal nachthemd nachthemel nachthok nachthoofd nachthoreca nachthuis nachtjager nachtjapon nachtjongerenwerker nachtkaars nachtkant nachtkast nachtkastje nachtkat nachtkijker nachtkledij nachtkleding nachtkleed nachtklok nachtkluis nachtkoekoeksbloem nachtkoor nachtkus nachtkwartier nachtlamp nachtlawaai nachtleger nachtlens nachtleven nachtlicht nachtlogies nachtloper nachtlucht nachtlus nachtmaal nachtmanager nachtmarkt nachtmens nachtmerrie nachtmis nachtmode nachtmuts nachtmuziek nachtnet nachtnorm nachtopenstelling nachtopname nachtopvang nachtorchis nachtouder nachtparel nachtpauwogen nachtpauwoog nachtpendel nachtpermissie nachtpit nachtploeg nachtpon nachtportier nachtpreventie nachtprogramma nachtprogrammering nachtraaf nachtradio nachtrapport nachtrechtbank nachtregime nachtreiger nachtreis nachtrestaurant nachtrijverbod nachtrit nachtritme nachtrok nachtronde nachtrust nachtscène nachtschabbe nachtschade nachtschadefamilie nachtschaduw nachtschot nachtschuit nachtsein nachtsilene nachtslot nachtspel nachtspiegel nachtspook nachtstapper nachtstroom nachttafel nachttarief nachttemperatuur nachttraining nachttrein nachttweet nachtuil nachtuur nachtvaart nachtverblijf nachtvergunning nachtverhaal nachtverpleegster nachtvlieg nachtvliegen nachtvlieger nachtvliegeren nachtvlinder nachtvlucht nachtvogel nachtvoorstelling nachtvorst nachtvrijen nachtwaak nachtwacht nachtwachter nachtwake nachtwaker nachtwandeling nachtwerk nachtwerker nachtwind nachtwinkel nachtwinkelier nachtzaak nachtzicht nachtzijde nachtzoen nachtzuster nachtzwaluw nachtzwerver nachtzweten vernachten

Uitdrukkingen en gezegden

• Bij nacht en ontij (werken/zijn)

Wanneer anderen slapen

• Bij nacht zijn alle katten grauw

Als het erop aankomt, is iedereen gelijk

• Komen als een dief in de nacht

Onverwacht komen

• Niet over één nacht ijs gaan

Voorzichtig te werk gaan

• Zo lelijk als de nacht

Erg lelijk

Verwante begrippen

	lente	voorjaar	zomer	herfst	najaar	winter
ochtend morgen	lenteochtend lentemorgen	voorjaarsochtend voorjaarsmorgen	zomerochtend zomermorgen	herfstochtend herfstmorgen	najaarsochtend najaarsmorgen	winterochtend wintermorgen
middag	lentemiddag	voorjaarsmiddag	zomermiddag	herfstmiddag	najaarsmiddag	wintermiddag
avond	lenteavond	voorjaarsavond	zomeravond	herfstavond	najaarsavond	winteravond
nacht	lentenacht	voorjaarsnacht	zomernacht	herfstnacht	najaarsnacht	winternacht

dag	maandag maandags 's maandags	dinsdag dinsdags 's dinsdags	woensdag woensdags 's woensdags	donderdag donderdags 's donderdags	vrijdag vrijdags 's vrijdags	zaterdag zaterdags 's zaterdags	zondag zondags 's zondags
ochtend morgen 's ochtends 's morgens	maandagochtend maandagmorgen maandagsochtends maandagsmorgens	dinsdagochtend dinsdagmorgen dinsdagsochtends dinsdagsmorgens	woensdagochtend woensdagmorgen woensdagsochtends woensdagsmorgens	donderdagochtend donderdagmorgen donderdagsochtends donderdagsmorgens	vrijdagochtend vrijdagmorgen vrijdagsochtends vrijdagsmorgens	zaterdagochtend zaterdagmorgen zaterdagsochtends zaterdagsmorgens	zondagochtend zondagmorgen zondagsochtends zondagsmorgens
middag voormiddag namiddag 's middags	maandagmiddag maandagvoormiddag maandagnamiddag maandagsmiddags	dinsdagmiddag dinsdagvoormiddag dinsdagnamiddag dinsdagsmiddags	woensdagmiddag woensdagvoormiddag woensdagnamiddag woensdagsmiddags	donderdagmiddag donderdagvoormiddag donderdagnamiddag donderdagsmiddags	vrijdagmiddag vrijdagvoormiddag vrijdagnamiddag vrijdagsmiddags	zaterdagmiddag zaterdagvoormiddag zaterdagnamiddag zaterdagsmiddags	zondagmiddag zondagvoormiddag zondagnamiddag zondagsmiddags
avond 's avonds	maandagavond maandagsavonds	dinsdagavond dinsdagsavonds	woensdagavond woensdagsavonds	donderdagavond donderdagsavonds	vrijdagavond vrijdagsavonds	zaterdagavond zaterdagsavonds	zondagavond zondagsavonds
nacht 's nachts	maandagnacht maandagsnachts	dinsdagnacht dinsdagsnachts	woensdagnacht woensdagsnachts	donderdagnacht donderdagsnachts	vrijdagnacht vrijdagsnachts	zaterdagnacht zaterdagsnachts	zondagnacht zondagsnachts

Vertalingen

    1. de tijd tussen zonsondergang en zonsopkomst   

Afrikaans: nag (af) Albanees: natë (sq) Angelsaksisch: niht (ang) v Arabisch: ليلة (ar) m Bosnisch: noć (bs) v Bretons: nozvezh (br) v, noz (br) v Bulgaars: нощ (bg) v Catalaans: nit (ca) v Chinees: 夜 (zh), 夜晚 (zh) Deens: nat (da) g Duits: Nacht (de) v Engels: night (en) Esperanto: nokto (eo) Estisch: öö (et) Fins: yö (fi) Frans: nuit (fr) v Fries: nacht (fy) Georgisch: დამე (ka) Grieks: νύχτα (el) v Hawaïaans: pō Hebreeuws: לילה (he) m Hindi: रात (hi) Hongaars: éj (hu), éjszaka (hu) Ido: nokto (io) Iers: oíche (ga) v IJslands: nótt (is) v Indonesisch: malam (id), malam hari (id) Italiaans: notte (it) v Japans: 夜 (ja) Jiddisch: נאַכט (yi) v Kannada: ರಾತ್ರಿ (kn), ಇರುಳು (kn) Koreaans: 밤 (ko) Kroatisch: noć (hr) v Latijn: nox (la) v Lets: nakts (lv) v Litouws: naktis (lt) v Luxemburgs: Nuecht (lb) v, Nuet (lb) v

Malayalam: ഇന്ദുകാന്ത (ml) Maltees: lejl (mt) m Nahuatl: yohualli (nah) Nauruaans: obum (na) Noors: natt (no), mørke (no) Occitaans: nuèch (oc), nuèit (oc) v Oekraïens: ніч (uk) v Oezbeeks: kecha (uz) Oudgrieks: νύξ v Oudnoords: gríma v, njól v, njóla v, nátt v Papiaments: anochi Pennsylvania-Duits: Nacht (pdc) Perzisch: شب (fa) Pools: noc (pl) v Portugees: noite (pt) v Roemeens: noapte (ro) v Russisch: ночь (ru) v Sanskriet: रात्रिः (sa) Schots-Gaelisch: oidhche (gd) v Servisch: ноћ (sr) v Sloveens: noč (sl) v Slowaaks: noc (sk) v Spaans: noche (es) v Swahili: usiku (sw) Tamil: இரவு (ta) Taroko: babien, makuun Thai: กลางคืน (th), ราตรี (th) Tok Pisin: nait (tpi) Tsjechisch: noc (cs) v Turks: gece (tr) Urdu: رات (ur), شب (ur) Vietnamees: đêm (vi) Volapük: neit (vo) Welsh: nos (cy) v, noson (cy) v, noswaith (cy) v Xhosa: ubusuku 14 Zoeloe: ubusuku (zu) 7 Zweeds: natt (sv), g

Gangbaarheid

• Het woord nacht staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "nacht" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Fries

Zelfstandig naamwoord

nacht

1. (tijdrekening) nacht

Zeeuws

Zelfstandig naamwoord

nacht

1. (tijdrekening) nacht