herfst

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  herfst    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈhɛr^əfst / (1 of 2 lettergrepen)

Woordafbreking

• herfst

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘derde jaargetijde’ voor het eerst aangetroffen in 1050.
• erfwoord: Middelnederlands he(e)rfst, herft, ontwikkeld uit Oergermaans *harbista- ‘oogsttijd’, abstractum op -st- bij het werkwoord *harbjan- ‘plukken’ (vgl. Noors dial. herva ‘rukken’), uit Indo-Europees *kerp-, uitbreiding bij de wortel *(s)ker- ‘snijden’, waartoe ook Latijn carpere ‘plukken’, Oudgrieks karpós (καρπός) ‘boom-, veldvrucht’ en Tsjechisch čerpat ‘putten’ behoren. Evenals Nederduits Harv(e)st, Duits Herbst, Fries hjerst en Engels harvest ‘oogst’.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	herfst	herfsten
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

herfst m

1. jaargetijde tussen zomer en winter

   • In de herfst worden de dagen steeds korter. 

   ▸ Pierewiet. Pierewiet. Het lied met pierewiet gaat over een merel in de lente. Dat mag best, nu de lente in het jasje van de herfst is gaan wonen. Samuel heeft geregeld muziektherapie en voor woorden als pierewiet, zeker bij herhaling uitgesproken, kun je hem wakker maken. Mooie, grappige klank. De herhaling van de ie, de rollende r. Hij lacht uitbundig bij een gezongen pierewiet. Nog een keer, dat refrein. En nog eens.

   ▸ Ondertussen was de herfst in Washington overal zichtbaar om me heen en op de heuvels zag je een lappendeken aan kleuren: rode herfstbladeren, weelderige okergele weiden, mosgroene bossen, turquoise meren en verse witte bergpieken.

Synoniemen

• eindfase, najaar

Antoniemen

• lente

Hyponiemen

• naherfst

Afgeleide begrippen

herfstaanbieding herfstachtig herfstaster herfstblad herfstbloem herfstbock

herfstdag herfstdraad herfstelijk herfstequinox herfstgevoel herfstharing

herfstig herfstkampioen herfstkleur herfstkoude herfstleeuwentand herfstlucht

herfstmaand herfstmode herfstnachtevening herfstpunt herfstsering herfstsonate herfstspin

herfststemming herfststorm herfsttij herfsttint herfstuitverkoop herfstvakantie herfstvlucht herfstwandeling herfstweer

Verwante begrippen

• lente, winter, zomer
• jaardeel, jaargetijde, jeugd, overvloed, seizoen

	lente	voorjaar	zomer	herfst	najaar	winter
ochtend morgen	lenteochtend lentemorgen	voorjaarsochtend voorjaarsmorgen	zomerochtend zomermorgen	herfstochtend herfstmorgen	najaarsochtend najaarsmorgen	winterochtend wintermorgen
middag	lentemiddag	voorjaarsmiddag	zomermiddag	herfstmiddag	najaarsmiddag	wintermiddag
avond	lenteavond	voorjaarsavond	zomeravond	herfstavond	najaarsavond	winteravond
nacht	lentenacht	voorjaarsnacht	zomernacht	herfstnacht	najaarsnacht	winternacht

Spreekwoorden

• ook de herfst heeft zonnige dagen

Vertalingen

    1. derde jaargetijde   

Afrikaans: herfs (af) Albanees: vjeshtë (sq) v Arabisch: خريف (ar) kharif Asturisch: seronda (ast) v Baskisch: udazken (eu) Bretons: diskar-amzer (br) m Catalaans: tardor (ca) Deens: efterår (da) Duits: Herbst (de) m Engels: autumn (en), fall (en) Esperanto: aŭtuno (eo) Estisch: sügis (et) Fins: syksy (fi) Frans: automne (fr) m Fries: hjerst (fy) m/v Galicisch: outono (gl) m Georgisch: შემოდგომა (ka) Grieks: φθινόπωρο (el) o (fthinóporo) Guarani: araroguekúi (gn) Hebreeuws: סתיו (he) (stav) Hongaars: ősz (hu) Ido: autono (io) IJslands: haust (is) o Indonesisch: musim (id) gugur (id) Interlingua: autumno (ia) Italiaans: autunno (it) m Japans: 秋 (ja) (あき (ja), aki) Jiddisch: האַרבּסט (yi) (harbst)

Kantonees: 秋 (yue) (chàu) Koerdisch: payiz (ku) v Koreaans: 가을 (ko) (ga-eul), Hanja: 추 (ko) (chu) Latijn: autumnus (la) m Lets: rudens (lv) m Litouws: ruduo (lt) m Maltees: ħarifa (mt) Maori: ngahuru (mi) Mongools: намар (mn) (namar) Noors: høst (no) m Nynorsk: haust (nn) m Oekraïens: осінь (uk) v (o'sin') Papiaments: otoño Perzisch: پاییز (fa) Pools: jesień (pl) v Portugees: outono (pt) Roemeens: toamnă (ro) v Russisch: осень (ru) (osen') Servo-Kroatisch: је̏се̄н (sh) (jȅsēn) v Sloveens: jesen (sl) v Slowaaks: jeseň (sk) v Spaans: otoño (es) m Tataars: köz (tt) Tsjechisch: podzim (cs) m Turks: sonbahar (tr), güz (tr) Welsh: hydref (cy) Zweeds: höst (sv) g

Gangbaarheid

• Het woord herfst staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "herfst" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.