blauw

vervoeging van
	blauwen

Nederlands

blauw

Uitspraak

Geluid: blauw (hulp, bestand)
IPA: / blɑu / (1 lettergreep); /blʌʊ/

Woordafbreking

blauw

Woordherkomst en -opbouw

erfwoord via Middelnederlands blau van Oudnederlands blao, in de betekenis van ‘kleurnaam’ aangetroffen vanaf 1121 ^[1] ^[2] ^[3]

Zelfstandig naamwoord

het blauw o

(kleur) primaire kleur die zich in het spectrum bevindt tussen cyaan en violet
- Dat blauw ziet er best mooi uit.
- Blauw is de kleur van de hemel en de Middellandse Zee.

Hyperoniemen

regenboogkleur

Uitdrukkingen en gezegden

iemand bont en blauw slaan

Iemand danig toetakelen (zodat die persoon veel blauwe plekken krijgt)

blauw zijn

Dronken zijn

een blauwtje lopen

Nul op het rekest krijgen, m.n. bij een (huwelijks)aanzoek of amoureuze toenadering;

een blauwe boon

Een kogel;

blauwe kaas

blauwschimmelkaas

zich blauw ergeren of zich bont en blauw ergeren

Zich sterk ergeren

blauwbekken

Het erg koud hebben

blauw zien van de kou

Het erg koud hebben (zodat de huid een blauwe kleur heeft gekregen van de kou)

alles blauw-blauw laten

Alles maar laten doorgaan, geen actie ondernemen, passief toekijken

blauwe bloempjes

Praatjes;

blauw bloed

Iemand die van adel is

een blauwe maandag

Korte tijd iets gedaan hebben (ontstaan uit het productieproces van de kleur blauw uit de wedeplant);

blauwe maan

De tweede volle maan in één maand

zich blauw betalen aan iets

Veel te veel betalen ()verwijzend naar het feit dat men som blauwe vingers kreeg van het veel met muntgeld betalen

Zwolse blauwvingers

De inwoners van Zwolle

blauw op straat

Duidelijke aanwezigheid van geüniformeerde politie in de openbare ruimte in verband met preventie van criminaliteit;

zo blauw als een tientje / zo blauw als een reiger

Dronken (een verwijzing naar de kleur van het Nederlandse bankbiljet van 10 gulden, resp. de blauwe reiger)

Vertalingen

1. primaire kleur die zich in het spectrum bevindt tussen cyaan en violet

Afrikaans: blou ^(af)
Albanees: kaltërt ^(sq)
Armeens: կապույտ ^(hy)
Bosnisch: plava ^(bs) v
Bretons: glas ^(br)
Bulgaars: син ^(bg) m
Catalaans: blau ^(ca) m
Chinees: 蓝色 ^(zh)
Deens: blå ^(da)
Duits: Blau ^(de) o
Engels: blue ^(en)
Esperanto: blu ^(eo)
Estisch: sinine ^(et)
Fins: sininen ^(fi), sini ^(fi)
Frans: bleu ^(fr) m
Fries: blau ^(fy)
Grieks: γαλάζιο ^(el), γαλανό ^(el), μπλε ^(el), κυανό ^(el), γλαυκό ^(el)
Hawaïaans: polū
Hebreeuws: כחול ^(he)
Hindi: नीला ^(hi) m
Hongaars: kék ^(hu)
Iers: gorm ^(ga)
IJslands: blár ^(is)
Indonesisch: biru ^(id)
Italiaans: blu ^(it) m, azzurro ^(it) m
Japans: 青 ^(ja)
Koerdisch: شین ^(ku)
Koreaans: 파랑 ^(ko), 파란색 ^(ko)
Kroatisch: plava ^(hr) v
Latijn: caerulus ^(la)

Lets: zils ^(lv)
Limburgs: blów ^(li)
Lojban: blanu ^(jbo)
Macedonisch: сина ^(mk)
Malayalam: നീല ^(ml)
Ambonees Maleis: biru ^(ms)
Maltees: blu ^(mt), ikħal ^(mt), iżraq ^(mt)
Nedersaksisch: blauw ^(nds), Blau ^(nds)
Noors: blåfarge ^(no) m
Nynorsk: blå ⁽ⁿⁿ⁾ o
Perzisch: آبی ^(fa)
Pools: błękit ^(pl) m
Portugees: azul ^(pt) m
Russisch: синий ^(ru), голубой ^(ru)
Schots-Gaelisch: gorm ^(gd)
Servisch:
- Cyrillisch: плава ^(sr) v
- Westers: plava ^(sr) v
Sloveens: modra ^(sl) v
Slowaaks: modrá ^(sk)
Spaans: azul ^(es), celeste ^(es)
Swahili: bluu ^(sw)
Telugu: నీలము ^(te)
Tsjechisch: modř ^(cs) v
Turks: mavi ^(tr)
Urdu: نیلا ^(ur) m
Vietnamees: xanh ^(vi), xanh lam ^(vi)
Welsh: glas ^(cy)
Zweeds: blå ^(sv)

Bijvoeglijk naamwoord

blauw

(kleur) de kleur blauw hebbend
- Dat lijkt wel een blauw huis!
▸ Midden in de nacht schrok ik wakker doordat de deur met een klap opensloeg. Twee jongens sprongen verschrikt de hut in, een hoop commotie veroorzakend. Ze waren naar buiten gegaan om te plassen maar werden daar plotseling omringd door een blauwe lichtbol.^[4]
(maatschappij) zijnde een Indo of van (gedeeltelijk) Indonesische of Europees-Indische afkomst
▸ Doch ook daar moeten zij lijden door den vloek hunner geboorte; terwijl voor den gegoeden sinjo alle rangen tot de hoogste toe open staan, is de arme bastaard gedoemd om tal van vernederingen te verduren. Scheldnamen als: »blauwe vent, lekkerpieper, zwart mormel, klipsteen, zwarte aap, blauw lijk”, zijn er schering en inslag; en de beleedigde moet al die krenking stilzwijgend verkroppen om erger te voorkomen.^[5]

Hyponiemen

(intensivering) inblauw, knalblauw

Afgeleide begrippen

Uitdrukkingen en gezegden

blauw gevroren

iemand bont en blauw slaan

Vertalingen

1. de kleur blauw hebbend

Afrikaans: blou ^(af)
Albanees: kaltër ^(sq)
Arabisch: ازرق ^(ar)
Armeens: կապույտ ^(hy)
Bosnisch: plav ^(bs) m
Bretons: glas ^(br)
Bulgaars: син ^(bg) m, синя ^(bg) v, синьо ^(bg) o, сини ^(bg) mv
Catalaans: blau ^(ca) m, blava ^(ca) v
Cherokee: ᏌᎪᏂᎨ ^(chr)
Chinees: 蓝 ^(zh)
Deens: blå ^(da)
Duits: blau ^(de)
Engels: blue ^(en)
Esperanto: blua ^(eo)
Estisch: sinine ^(et)
Fins: sininen ^(fi)
Frans: bleu ^(fr) m
Fries: blau ^(fy)
Grieks: γαλάζιος ^(el) m, γαλανός ^(el) m, μπλέ ^(el) m
Hebreeuws: כחול ^(he) m
Hindi: नीला ^(hi) m
Hongaars: kék ^(hu)
Ido: blua ^(io)
Iers: gorm ^(ga)
IJslands: blár ^(is)
Indonesisch: biru ^(id)
Italiaans: blu ^(it), azzurro ^(it)
Japans: 青い ^(ja)
Javaans: biru ^(jv)
Koerdisch:
- Kirmanci: şîn ^(ku)
- Sorani: شین ^(ku)

Koreaans: 푸르다 ^(ko), 파랗다 ^(ko)
Kroatisch: plav ^(hr), modar ^(hr)
Latijn: caeruleus ^(la) m
Lets: zils ^(lv)
Macedonisch: сина ^(mk)
Mongools: цэнхэр ^(mn)
Navajo: blui
Nedersaksisch: blauw ^(nds), blao ^(nds), blo' ^(nds)
Noors: blå ^(no)
Nynorsk: blå ⁽ⁿⁿ⁾
Oudnoords: blár
Pennsylvania-Duits: bloh ^(pdc)
Perzisch: آبی ^(fa)
Pools: niebieski ^(pl) m, błękitny ^(pl) m
Portugees: azul ^(pt)
Roemeens: albastru ^(ro) m, azuriu ^(ro)
Russisch: синий ^(ru), голубой ^(ru)
Schots-Gaelisch: gorm ^(gd)
Servisch:
- Cyrillisch: плав ^(sr) m
- Westers: plav ^(sr) m
Sloveens: moder ^(sl) m
Slowaaks: belasý ^(sk), modrý ^(sk)
Spaans: azul ^(es), celeste ^(es)
Tagalog: bughaw ^(tl)
Tok Pisin: blu ^(tpi)
Tsjechisch: modrý ^(cs)
Turks: mavi ^(tr)
Urdu: نیلا ^(ur) m, نیلى ^(ur) v
Vietnamees: xanh ^(vi), xanh lam ^(vi)
Welsh: glas ^(cy)
Zweeds: blå ^(sv)

iemand bont en blauw slaan

Duits: jemanden grün und blau schlagen

Kleuren in het Nederlands (nld) (de kleuren zijn slechts indicatief) (zie ook: RAL-kleuren)

scharlaken
scharlakenrood

fuchsia / lila
magenta

Werkwoord

blauw

eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van blauwen
- Ik blauw.
gebiedende wijs van blauwen
- Blauw!
(bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van blauwen
- Blauw je?