rood-wit-blauw

Nederlands

1.1 Het rood-wit-blauw van Nederland.

Uitspraak

• Geluid:  rood-wit-blauw    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈrotwɪdˌblɑu / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• rood-wit-blauw

Woordherkomst en -opbouw

• samenstellende samenstelling van  rood bn,   wit bn  en  blauw bn 
  De kleuren zijn hier gelijkwaardige elementen. Daarom wordt het woord volgen spellingregel 6.D geschreven met een koppelteken. Als het om vlaggen gaat is de volgorde waarin de kleuren worden genoemd van betekenis.

	stellend
onverbogen	rood-wit-blauw
verbogen	rood-wit-blauwe
partitief	rood-wit-blauws

Bijvoeglijk naamwoord

rood-wit-blauw

1. gekleurd in een patroon van rode, witte en blauwe vlakken

   ▸ Daaronder de schoenen die ze eventjes heeft uitgedaan. „Rood-wit-blauw zijn ze.

   ▸ Onder tandpastafabrikanten dreigt een oorlog te ontstaan over de kleur van de streepjes die verscheidene tubes aan de witte pasta meegeven. (…) Beecham vindt dat deze producenten gestreepte tandpasta's verkopen, die te veel lijken op Aquafresh (rood-wit-blauw) en MacLeans (groen-wit).

   1. (pregnant) in de kleuren van Nederland

      ▸ Op de dag dat de Nederlandse bevrijding van de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) wordt gevierd, wordt de brug in rood-wit-blauw licht gezet, van de Nederlandse vlag.

      ▸ „Een Europeaan in het Wilde Westen”, in zijn eigen woorden. „Tooi op de kop, rood-wit-blauw geschilderd met een oranje baard, een dikke wereldbeker in de hand en een trommel op de buik.”

2. (figuurlijk) van Nederland of betrekking hebbend op Nederland

   ▸ Post op de pagina Liefde voor Holland, een pagina 'waar elk rood-wit-blauw hart welkom is'.

   ▸ De aandeelhouders van Nielsen redeneren dat een goeie topman zijn geld waard is. Als hij zijn doelen haalt en rijk wordt, worden zij net zo rijk, maar over veel grotere investeringen. Dit is Angelsaksisch beleggerskapitalisme met een rood-wit-blauw randje. De Nederlandse Nielsen-aandeelhouder Alpinvest is eigendom van de twee grootste Nederlandse pensioenfondsen, ABP en PGGM.

Zelfstandig naamwoord

het rood-wit-blauw o

1. patroon, vlag, tenue of ander voorwerp met zowel rode, witte als blauwe vlakken

   ▸ Jansen verkoopt behalve carbid ook de bussen waarmee je kunt knallen: niet de originele melkbussen, maar omgebouwde gasflessen die hij in rood-wit-blauw heeft geschilderd.

   ▸ Op 4 juli 1976 werd het hele Empire State Building in rood-wit-blauw verlicht. Niet om de Bicentennial (200 jaar onafhankelijkheid van de VS) te vieren, maar ter ere van de verjaardag van zijn vrouw, zei Helmsley.

   1. (pregnant) de Nederlandse vlag

      ▸ Het rood-wit-blauw wappert wél voor prinses Máxima en niet voor prins Bernhard.

      ▸ Als de Fransen in november 1813 worden verjaagd, wil Nederland weer zaken doen met de Oranjes. Op veel plaatsen worden effen oranje vlaggen uitgestoken. Maar ook het horizontale rood-wit-blauw komt van zolder.

   2. (sport) (wielrennen) shirt voor de wielerkampioen van Nederland

      ▸ Door de foute timing ontbreekt het de strijd om het rood-wit-blauw aan animositeit.

      ▸ Eerstejaarsprof Ligthart gaf zijn carrière een vliegende start met de titel. Maar hij merkte ook dat hij zich constant moest bewijzen in het rood-wit-blauw.

2. (figuurlijk) Nederlandse trots of chauvinisme

   ▸ Ik krijg huiveringen van een minister Derk Jan Eppink van Buitenlandse Zaken, die in de Volkskrant schreef over Obama’s huidskleur als diens ‘handelsmerk’ en de Forum-partijstandpunten „normale, constructieve omgang met Rusland” en de Nexit handen en voeten gaat geven. (…) Of van een minister Annabel Nanninga (Cultuur) die rood-wit-blauw op de NPO gaat promoten, stopt met het ‘subsidiëren van de segregatie’ (…) en een ombudsman gaat instellen die de ‘neutraliteit’ van opinie- en debatprogrammma’s gaat bewaken.

   ▸ We eindigen De Storm met de Deltawerken en rood-wit-blauw: de dijken waarachter we ons weer even veilig mogen wanen.

Gangbaarheid

• Het woord rood-wit-blauw staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.