bruin

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  bruin    (hulp, bestand)
• IPA: /brœʏn/

Woordafbreking

• bruin

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘kleurnaam’ voor het eerst aangetroffen in 1210
• erfwoord Ontwikkeld uit Middelnederlands brun, bruun “bruin, donker, glanzend”, uit Germaans *brūna-, verwant aan Duits braun, Engels brown, Fries brún, enz.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	bruin	bruinen
verkleinwoord	bruintje	bruintjes

Zelfstandig naamwoord

bruin o

1. (kleur) tertiaire kleur die wordt verkregen door rood, geel en blauw te combineren

   • Bruin is de kleur van aarde en dus de kleur die ons dichter naar de aarde toebrengt. 
   • Dat bruin ziet er best mooi uit. 

2. een paard, vooral een paard met een vacht in de kleur ~1.

Uitdrukkingen en gezegden

• [2]: dat kan bruintje niet trekken.

dat is te duur.

Het al te bruin bakken

• te erg maken

Vertalingen

    1. een kleur zoals die van walnoten, chocola of koffie   

Duits: braun (de) Engels: brown (en) Esperanto: bruna (eo) Frans: brun (fr) Grieks: καφέ (el) Ido: bruna (io) Italiaans: bruno (it) Limburgs: broen (li) Nedersaksisch: broen (nds), bruun (nds)

Noors: brun (no) Nynorsk: brun (nn) Oudnoords: brúnn Papiaments: brùin Pools: brąz (pl) Spaans: marrón (es) Talossaans: braneu Tsjechisch: hnědá (cs) v Turks: kahverengi (tr)

    1. een paard, vooral een paard met een vacht in de kleur   

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	bruin	bruiner	bruinst
verbogen	bruine	bruinere	bruinste
partitief	bruins	bruiners	-

Bijvoeglijk naamwoord

bruin

1. (kleur) tertiaire kleur die wordt verkregen door rood, geel en blauw te combineren

   • Dat is een bruin huis! 

   ▸ Aan de andere kant van de vallei zag ik opeens bruine stipjes bewegen in een veld vol bosbessen. Het waren twee zwarte beren die door de felle zon goudbruin waren verkleurd.

2. (figuurlijk) gemakkelijk, zonder beslommeringen

   • Zij leiden daar een bruin leven! 

3. (figuurlijk) een donker gelaat of uiterlijk hebbend, opgevat als een etnisch kenmerk

   ▸ Als ze met een klasgenootje mee naar huis gaat om bij haar in de tuin te schommelen, wordt het meisje door haar moeder binnengeroepen en keert zij even later terug met de mededeling dat Zon/Sonja weg moet omdat ze zwart is. Voor het eerst beseft Sonja dat zij een kleurling is; haar bruine huid is niet vanzelfsprekend meer, en ze krijgt er een hekel aan.

4. (metonymisch) (politiek) met betrekking tot het nationaalsocialisme of fascisme (vernoemd naar de dominante kleur van de uniformen van de aanhangers)

   ▸ de oorlog mag dan passé zijn, de rassenwaan en het andere ideeëngoed van de nazi's is nog geenszins overwonnen. In deze roman zijn het, naast Frau Behrend, vooral de kleine neringdoenden en cafébezoekers die de lof zingen van het bruine verleden en soms luidkeels terugverlangen naar de besnorde dictator.

Hyponiemen

   

beigebruin bleekbruin chocoladebruin donkerbruin geelbruin goudbruin grauwbruin grijsbruin groenbruin kaneelbruin kastanjebruin koperbruin leembruin lichtbruin mahoniebruin notenbruin okerbruin olijfbruin oranjebruin paarsbruin reebruin roestbruin roodbruin rosbruin sepiabruin signaalbruin terrabruin vaalbruin zonnebankbruin zwartbruin

Afgeleide begrippen

   

Bruine Kil bruin olijfgroen bruinachtig bruinbeige bruinbrood bruine beer bruine dwergmeerval bruine huid bruine kiekendief bruine rat bruinen bruingebrand bruingeel bruingoed bruingrauw bruingrijs bruingroen bruinharig bruinheid bruinhemd bruinig bruinkool bruinoog bruinrood bruinrot bruinsteen bruintje bruinvis bruinwerker bruinwier bruinzwart verbruinen

Vertalingen

    1. een kleur zoals die van walnoten, chocola of koffie hebbend   

Deens: brun (da) Duits: braun (de) Engels: brown (en) Frans: brun (fr) Grieks: καφέ (el), καφετής (el) Ido: bruna (io) Italiaans: bruno (it) Nedersaksisch: broen (nds), bruun (nds) Noors: brun (no)

Nynorsk: brun (nn) Oudnoords: brúnn Papiaments: brùin Pools: brązowy (pl) Slowaaks: hnedý (sk) Spaans: marrón (es) Tsjechisch: hnědý (cs) Turks: kahverengi (tr)

Werkwoord

vervoeging van
bruinen

bruin

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van bruinen
   

   • Ik bruin. 

2. gebiedende wijs van bruinen
   

   • Bruin! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van bruinen
   

   • Bruin je? 

Gangbaarheid

• Het woord bruin staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "bruin" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

Kleuren in het Nederlands (nld) (de kleuren zijn slechts indicatief) (zie ook: RAL-kleuren)