groen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  groen    (hulp, bestand)
• IPA: /ɣrun/

Woordafbreking

• groen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘kleurnaam’ voor het eerst aangetroffen in 1040
• Van Middelnederlands groen en groene. Verder wellicht verwant met groeien en gras. Buiten het Germaans zijn geen verwante woorden bekend. Misschien van Proto-Indo-Europees *ǵhroh1-ni (deze gereconstrueerde wortel zou dan weer samenhangen met *ǵhrh1-,"groeien"), maar ontlening uit een substraattaal lijkt waarschijnlijker.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	groen	groenen
verkleinwoord	groentje	groentjes

Zelfstandig naamwoord

groen o

1. (kleur) secundaire kleur, in het spectrum gelegen tussen geel en cyaan, met een golflengte van ca. 550 nm

   • De kleur groen wordt geassocieerd met eigenschappen als hulpvaardigheid, duurzaamheid, verdraagzaamheid en tevredenheid. 
   • Dit groen lijkt wel erg donker. 

2. (metonymisch) gebladerte, loof

   • Fietsen door het groen. 

Hyperoniemen

• [1] regenboogkleur

Uitdrukkingen en gezegden

   

Groen zien van jaloezie Heel erg jaloers zijn Ontgroenen Het jonge en onervarene wegnemen, vaak gebruikt in overdrachtelijke betekenis; zie verder ontgroening Rijp en groen Geschikt vs. ongeschikt/ ervaren vs. onervaren Groen en geel zien Verwijst letterlijk naar een staat van misselijkheid, meestal figuurlijk voor erg kwaad zijn

Vertalingen

    secundaire kleur, in het spectrum gelegen tussen geel en cyaan, met een golflengte van ca. 550 nm   

Ambonees Maleis: hijau Armeens: կանաչ (hy) Bosnisch: zelena (bs) v Bulgaars: зелен (bg) m Catalaans: verd (ca) m Chinees: 綠色 (zh) Deens: grøn (da) Duits: Grün (de) o Engels: green (en) Esperanto: verdo (eo) Estisch: roheline (et) Fins: vihreä (fi) Frans: vert (fr) m Galicisch: verde (gl) Grieks: πράσινο (el) o Hausa: kṓṛḕ (ha) Hebreeuws: ירוק (he) [Yarok] Hindi: हरा (hi) (harā) Hongaars: zöld (hu) Indonesisch: hijau (id) Italiaans: verde (it) m Japans: 緑 (ja) (みどり, midori) Javaans: ijo (jv), ijem (jv) Koerdisch: Kroatisch: zelena (hr) v Latijn: viridis (la) Lets: zaļš (lv)

Malayalam: പച്ച (ml) (pachcha) Maltees: aħdar (mt) Maori: kakariki (mi) Navajo: dinootłʼizh Nedersaksisch: greun (nds), gruin (nds), gruun (nds), Greun (nds), Gröön (nds) Noors: grønn (no) Nynorsk: grøn (nn) Oekraïens: зелений (uk) m (zelenyj) Perzisch: سبز (fa) (sæbz) Pools: zieleń (pl) v Portugees: verde (pt) m Roemeens: verde (ro) Russisch: зелёный (ru) Schots-Gaelisch: uaine (gd) (painted or dyed green), glas (gd) (of grass, trees, etc.), gorm (gd) (of grass, trees, etc.) Servisch: Cyrillisch: зелена (sr) v Westers: zelena (sr) v Sloveens: zelena (sl) v Slowaaks: zelený (sk) m, zelená (sk) v, zelené (sk) o Somalisch: cagaar (so) Spaans: verde (es) v Telugu: ఆకుపచ్చ (te) (aakupaccha) Thai: สีเขียว (th)(sĕe kĭeow) Turks: yeşil (tr) Welsh: gwyrdd (cy), gwyrddlas (cy) Zweeds: grön (sv)

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	groen	groener	groenst
verbogen	groene	groenere	groenste
partitief	groens	groeners	-

Bijvoeglijk naamwoord

groen

1. (kleur) de kleur groen hebbend

   • Dat is een groene vlag. 

2. ecologisch verantwoord, milieuvriendelijk

   • Hij wil alleen maar groene benzine en groene stroom gebruiken. 

3. onervaren, nieuw

   • Hij is nog een beetje groen, maar dat trekt wel bij. 

Hyponiemen

   

altijdgroen berggroen bladgroen blauwgroen bleekgroen bosgroen briljantgroen bronsgroen bruingroen chromaatgroen chroomoxidegroen dennengroen donkergroen donkerolijfgroen donkerzeegroen etgroen flessengroen frisgroen gebruiksgroen geelgroen gifgroen goudgroen grasgroen grijsgroen hardgroen juffertje-in-'t-groen juffertje-in-het-groen kerstgroen kijkgroen kopergroen legergroen lentegroen lichtgroen lichtzeegroen limoengroen loofgroen malachietgroen meigroen midlentegroen mintgroen mosgroen nijlgroen olijfgroen opaalgroen parelmoerdonkergroen parelmoerlichtgroen patinagroen pijnboomgroen resedagroen rietgroen sapgroen signaalgroen slijkgroen smaragdgroen sparrengroen stadsgroen stopgroen turkooisgroen varengroen verkeersgroen wintergroen witgroen zachtgroen zeegroen zenegroen zuiver groen zuivergroen zwartgroen

Afgeleide begrippen

   

Groenland groen lachen groen licht groenachtig groenbedrijf groenbeheer groenbeige groenbemester groenbemesting groenblauw groenblijvend groenboek groenboer groenbruin groencertificaat groendak groene groene boomboa groene hondskopboa groene kikker groene nachtorchis groenen groenerwt groenfonds groenfront groengebied groengeel groenglas groengordel groengrijs groengrond groenharing groenhart groenheid groenhout groenig groenkauwer groenkleurig groenland groenling groenlof groenlopen groenmaken groenmarkt groenmoes groenmout groenoog groenpacht groenpootruiter groensel groenspaan groenspecht groensteen groenstrook groentaks groente groentijd groentje groenvink groenvlieg groenvoeder groenvoer groenvoorziening groenvreter groenvrouw groenwerker groenwier groenzand vergroenen

Uitdrukkingen en gezegden

   

Groene vingers hebben Goed met planten om kunnen gaan Een groentje zijn/zo groen als gras zijn/Groen achter de oren zijn Net komen kijken en dus nog zeer onervaren zijn Een oude bok lust nog wel een groen blaadje Gezegd van een oude man die graag een jonge minnares wil Het gras aan de overzijde is altijd groener/Bij de buren is het gras altijd groener De situatie van anderen of iets nieuws uitproberen schijnt altijd beter dan de huidige eigen situatie Onder de groene zoden liggen begraven zijn

Vertalingen

    1. de kleur groen hebben   

Afrikaans: groen (af) Bulgaars: зелен (bg) m, зелена (bg) v, зелено (bg) o, зелени (bg) mv Catalaans: verd (ca) Deens: grøn (da) Duits: grün (de) Engels: green (en) Esperanto: verda (eo) Estisch: roheline (et) Frans: vert (fr) Grieks: πράσινος (el) (prásinos) Ido: verda (io) Italiaans: verde (it) Koerdisch: kesk (ku) Oppersorbisch: zeleń (hsb) Limburgs: greun (li) Nedersaksisch: greun (nds), gröön (nds), gruin (nds), gruun (nds)

Noors: grønn (no) Nynorsk: grøn (nn) Oekraïens: зелений (uk) Oudnoords: grǿnn Papiamento: berdè Pools: zielony (pl) m Portugees: verde (pt) Roemeens: verde (ro) Russisch: зелёный (ru) Sloveens: zelen (sl) Slowaaks: zelený (sk) Spaans: verde (es) Tsjechisch: zelený (cs) m, zelená (cs) v, zelené (cs) o Turks: yeşil (tr) Welsh: gwyrdd (cy) Zweeds: grön (sv)

    3. onervaren   

Engels: inexperienced (en)

Spaans: novicio (es)

Werkwoord

vervoeging van
groenen

groen

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van groenen
   

   • Ik groen. 

2. gebiedende wijs van groenen
   

   • Groen! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van groenen
   

   • Groen je? 

Gangbaarheid

• Het woord groen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd 'groen' herkend door

100 %	van de Nederlanders
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Kleuren in het Nederlands (nld) (de kleuren zijn slechts indicatief) (zie ook: RAL-kleuren)

Afrikaans

Bijvoeglijk naamwoord

groen

1. groen

Welsh

Zelfstandig naamwoord

groen

1. gemuteerde vorm van croen