groen

 

groen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  groen    (hulp, bestand)
• IPA: / ɣrun / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• groen

Woordherkomst en -opbouw

• (erfwoord) via Middelnederlands groen / groene van Oudnederlands gruoni, als kleurnaam aangetroffen vanaf 1040
  Verder wellicht verwant met groeien en gras. Buiten het Germaans zijn geen verwante woorden bekend. Misschien van Proto-Indo-Europees *ǵhroh1-ni (deze gereconstrueerde wortel zou dan weer samenhangen met *ǵhrh1-,"groeien"), maar ontlening uit een substraattaal lijkt waarschijnlijker.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	groen	groenen
verkleinwoord	groentje	groentjes

Zelfstandig naamwoord

groen o

1. (kleur) secundaire kleur, in het spectrum gelegen tussen geel en cyaan, met een golflengte van circa 550 nm

   • Dit groen lijkt wel erg donker. 

   ▸ Dekkers: „Planten en bomen leven van de energie die ze uit zonlicht halen. Ze gebruiken de energierijke delen uit het witte licht van de zon. Wat dan overblijft is groen.”

   ▸ Veel leuker, maar ook langzamer, is de Route Nationale 7. Veel sterker dan op de Autoroute ervaar je hoe het landschap langzaam van kleur verschiet, van het sappige groen van de Bourgogne naar het azuurblauw van de Méditerranée, via het droge geel van de Provence.

   ▸ In de Verenigde Staten acteren zeven landen met de kleur groen in het voetbaltenue. Bij Bolivia, Bulgarije en Nigeria verwijst het naar de bodemschatten of de landbouwrijkdom. Voor Kameroen symboliseert groen de hoop en voor Mexico onafhankelijkheid. Voor de spelers van Saoedi-Arabie is groen de kleur van de islam. De Ieren daarentegen denken bij deze kleur aan het katholicisme.

2. (metonymisch) gebladerte, loof en andere plantendelen met veel bladgroen

   • Fietsen door het groen. 
   • De bloemist verwerkt ook veel groen in het boeket. 

3. (figuurlijk) passend in een natuurbewuste of duurzame levensstijl

   ▸ Groene stroom in Nederland is populair. Meer dan de helft van de huishoudens in Nederland neemt stroom af die voortkomt uit wind, zon of biomassa.

Hyperoniemen

• [1] regenboogkleur

Afgeleide begrippen

• ontgroenen

Uitdrukkingen en gezegden

• groen zien van jaloezie
  heel erg jaloers zijn
• rijp en groen
  ervaren en onervaren, geschikt en ongeschikt
• groen en geel zien
  meer letterlijk: misselijk zijn, meer figuurlijk: erg kwaad zijn
• lichten/seinen die op groen staan
  teken dat iets kan, veilig en toegestaan is

•  Toen ook de kinderen mijn rare plan accepteerden stonden alle lichten ineens op groen.  

Vertalingen

    secundaire kleur, in het spectrum gelegen tussen geel en cyaan, met een golflengte van ca. 550 nm   

Ambonees Maleis: hijau Armeens: կանաչ (hy) Bosnisch: zelena (bs) v Bulgaars: зелен (bg) m Catalaans: verd (ca) m Chinees: 綠色 (zh) Deens: grøn (da) Duits: Grün (de) o Engels: green (en) Esperanto: verdo (eo) Estisch: roheline (et) Fins: vihreä (fi) Frans: vert (fr) m Galicisch: verde (gl) Grieks: πράσινο (el) o Hausa: kṓṛḕ (ha) Hebreeuws: ירוק (he) [Yarok] Hindi: हरा (hi) (harā) Hongaars: zöld (hu) Indonesisch: hijau (id) Italiaans: verde (it) m Japans: 緑 (ja) (みどり, midori) Javaans: ijo (jv), ijem (jv) Koerdisch: Kroatisch: zelena (hr) v Latijn: viridis (la) Lets: zaļš (lv)

Malayalam: പച്ച (ml) (pachcha) Maltees: aħdar (mt) Maori: kakariki (mi) Navajo: dinootłʼizh Nedersaksisch: greun (nds), gruin (nds), gruun (nds), Greun (nds), Gröön (nds) Noors: grønn (no) Nynorsk: grøn (nn) Oekraïens: зелений (uk) m (zelenyj) Perzisch: سبز (fa) (sæbz) Pools: zieleń (pl) v Portugees: verde (pt) m Roemeens: verde (ro) Russisch: зелёный (ru) Schots-Gaelisch: uaine (gd) (painted or dyed green), glas (gd) (of grass, trees, etc.), gorm (gd) (of grass, trees, etc.) Servisch: Cyrillisch: зелена (sr) v Westers: zelena (sr) v Sloveens: zelena (sl) v Slowaaks: zelený (sk) m, zelená (sk) v, zelené (sk) o Somalisch: cagaar (so) Spaans: verde (es) v Telugu: ఆకుపచ్చ (te) (aakupaccha) Thai: สีเขียว (th)(sĕe kĭeow) Turks: yeşil (tr) Welsh: gwyrdd (cy), gwyrddlas (cy) Zweeds: grön (sv)

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	groen	groener	groenst
verbogen	groene	groenere	groenste
partitief	groens	groeners	-

Bijvoeglijk naamwoord

groen

1. (kleur) de kleur groen hebbend

   • Dat is een groene vlag. 

2. ecologisch verantwoord, milieuvriendelijk

   • Hij wil alleen maar groene benzine en groene stroom gebruiken. 

3. onervaren, nieuw

   • Hij is nog een beetje groen, maar dat trekt wel bij. 

Hyponiemen

   

altijdgroen berggroen bladgroen blauwgroen bleekgroen bosgroen briljantgroen bronsgroen bruingroen chromaatgroen chroomoxidegroen dennengroen donkergroen donkerolijfgroen donkerzeegroen etgroen flessengroen frisgroen gebruiksgroen geelgroen gifgroen goudgroen grasgroen grijsgroen hardgroen juffertje-in-'t-groen juffertje-in-het-groen kerstgroen kijkgroen kopergroen legergroen lentegroen lichtgroen lichtzeegroen limoengroen loofgroen malachietgroen meigroen midlentegroen mintgroen mosgroen nijlgroen olijfgroen opaalgroen parelmoerdonkergroen parelmoerlichtgroen patinagroen pijnboomgroen resedagroen rietgroen sapgroen signaalgroen slijkgroen smaragdgroen sparrengroen stadsgroen stopgroen turkooisgroen varengroen verkeersgroen wintergroen witgroen zachtgroen zeegroen zenegroen zuiver groen zuivergroen zwartgroen

Afgeleide begrippen

   

Groenland groen lachen groen licht groenachtig groenbedrijf groenbeheer groenbeige groenbemester groenbemesting groenblauw groenblijvend groenboek groenboer groenbruin groencertificaat groendak groene groene boomboa groene hondskopboa groene kikker groene nachtorchis groenen groenerwt groenfonds groenfront groengebied groengeel groenglas groengordel groengrijs groengrond groenharing groenhart groenheid groenhout groenig groenkauwer groenkleurig groenland groenling groenlof groenlopen groenmaken groenmarkt groenmoes groenmout groenoog groenpacht groenpootruiter groensel groenspaan groenspecht groensteen groenstrook groentaks groente groentijd groentje groenvink groenvlieg groenvoeder groenvoer groenvoorziening groenvreter groenvrouw groenwerker groenwier groenzand vergroenen

Uitdrukkingen en gezegden

• groene vingers hebben
  planten goed kunnen verzorgen
• groen als gras zijn
  net komen kijken en dus nog zeer onervaren zijn
• onder de groene zoden liggen
  begraven zijn

Spreekwoorden

• bij de buren is het gras altijd groener
  de situatie van anderen of iets nieuws uitproberen schijnt altijd beter dan de huidige eigen situatie
• een oude bok lust nog wel een groen blaadje
  een oude man wil graag een jonge minnares
• het gras aan de overzijde is altijd groener
  de situatie van anderen of in een gewenste toekomst schijnt altijd beter dan de huidige eigen situatie

Anagrammen

• ergon

Vertalingen

    1. de kleur groen hebben   

Afrikaans: groen (af) Bulgaars: зелен (bg) m, зелена (bg) v, зелено (bg) o, зелени (bg) mv Catalaans: verd (ca) Deens: grøn (da) Duits: grün (de) Engels: green (en) Esperanto: verda (eo) Estisch: roheline (et) Frans: vert (fr) Grieks: πράσινος (el) (prásinos) Ido: verda (io) Italiaans: verde (it) Koerdisch: kesk (ku) Oppersorbisch: zeleń (hsb) Limburgs: greun (li) Nedersaksisch: greun (nds), gröön (nds), gruin (nds), gruun (nds)

Noors: grønn (no) Nynorsk: grøn (nn) Oekraïens: зелений (uk) Oudnoords: grǿnn Papiaments: berdè Pools: zielony (pl) m Portugees: verde (pt) Roemeens: verde (ro) Russisch: зелёный (ru) Sloveens: zelen (sl) Slowaaks: zelený (sk) Spaans: verde (es) Tsjechisch: zelený (cs) m, zelená (cs) v, zelené (cs) o Turks: yeşil (tr) Welsh: gwyrdd (cy) Zweeds: grön (sv)

    3. onervaren   

Engels: inexperienced (en)

Spaans: novicio (es)

Werkwoord

vervoeging van
groenen

groen

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van groenen
   

   • Ik groen. 

2. gebiedende wijs van groenen
   

   • Groen! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van groenen
   

   • Groen je? 

Gangbaarheid

• Het woord groen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "groen" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Kleuren in het Nederlands (nld) (de kleuren zijn slechts indicatief) (zie ook: RAL-kleuren)

Afrikaans

Uitspraak

• geluid

Bijvoeglijk naamwoord

groen

1. groen

Welsh

Zelfstandig naamwoord

groen

1. gemuteerde vorm van croen