glas

Een glas thee.

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  glas    (hulp, bestand)
• IPA: / ɣlɑs / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /χlɑs/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /ɣlɑs/

Woordafbreking

• glas

Woordherkomst en -opbouw

• Voor het eerst aangetroffen in 1240 in de betekenis van ‘glas, harde stof uit silicaten’
• Van Germaans *glasa- «glas», misschien oorspronkelijk «barnsteen»

1.	enkelvoud	meervoud
naamwoord	glas
verkleinwoord

2.,3.,4.	enkelvoud	meervoud
naamwoord	glas	glazen
verkleinwoord	glaasje	glaasjes

Zelfstandig naamwoord

het glas o

1. (materiaalkunde) niet-kristallijne vaste stof

   ▸ Normaal gesproken was dat geen enkel probleem geweest, ze gebruikten een eenvoudige en beproefde techniek met platen en bouten voor de samenvoeging. Maar met bevroren stammen ging het meteen mis als je de bouten erin probeerde te forceren, het was alsof je in glas boorde.

   • Bij voldoend snelle afkoeling zijn zelfs sommige metalen in staat glazen te vormen. 

2. (materiaalkunde) een glas (volgens betekenis 1) op basis van siliciumoxide (SiO₂), dat veel wordt gebruikt voor de vervaardiging van vensters, glazen (betekenis 3) e.d
   (wikidata: glas )

   • Het glas van het voorkamerraam brak door de heftige windvlaag. 

3. (drinken) een uit glas (volgens betekenis 2) vervaardigd object dat dranken of andere vloeistoffen kan bevatten

   • Wat een mooie glazen heb je gekocht! 

   ▸ Langzaam nam hij zijn skibril af, keek me rustig aan, draaide het gastenboek naar zich toe en riep met een luide stem door het kleine café: ‘Tim Van Gogh. No wait, Van Go!’ En dat was dat. Ik accepteerde de naam direct en we klonken met onze glazen cola om het te vieren. Ik herhaalde mijn nieuwe naam een aantal keer stilletjes, ik was ‘Van Go’ geworden.

   ▸ Ondertussen was de tafel mooi gedekt en stond hij vol eten. We hieven het glas. ‘The trail provides,’ riep Goldie blij, en daarna viel iedereen als een stel hongerige gieren aan.

4. (drinken) (metonymisch) de – doorgaans alcoholische – inhoud van een glas (volgens betekenis 3)

   • Glaasje op? Laat je rijden! 

Synoniemen

• drinkglas, glas met steel, ruit, wijnglas

Hyponiemen

   

acrylglas ballonglas bekerglas bierglas bolglas boraxglas bordeauxglas borrelglas bovenglas brandglas brillenglas champagneglas cilinderglas cocktailglas cognacglas contactglas dekglas donderglas draadglas drinkglas dubbelglas enkelglas fiberglas flessenglas flintglas fluitglas goudvisglas groenglas hardglas holglas hoogrendementsglas horlogeglas hyacintenglas hyalietglas inmaakglas isolatieglas jeneverglas kachelglas kathedraalglas kelkglas kijkglas kinderglas kopglas kristalglas kroonglas kropglas kunstglas kwartsglas lampenglas leesglas likeurglas limonadeglas longdrinkglas maatglas mariaglas martiniglas matglas melkglas micaglas moederglas mousselineglas nachtglas normaalglas objectglas onderglas oogglas opaalglas pantserglas pasglas peilglas persglas pisglas plaatglas platglas plexiglas portglas proefglas punchglas pyrexglas rijstglas robijnglas rodewijnglas rookglas ruwglas saffierglas sandwichglas schijvenglas soldeerglas spiegelglas spiesglas spunglas standaardglas stuiverglas theeglas tijdglas triplexglas tulpglas uurglas uviolglas vacuümglas veiligheidsglas venstergat vensterglas vergrootglas verkleinglas vlakglas voetglas voorwerpglas waldglas waterglas weerglas whiskyglas wijnglas witglas zandglas zonneglas

Afgeleide begrippen

   

Siberische glazenmaker beglazen blauwe glazenmaker bruine glazenmaker bruinrode glasvleugelwants doorschijnende glasslak geblokte glasvleugelwants gestippelde glasvleugelwants getande glazenmaker glas in lood glas-in-lood glas-in-loodraam glasaal glasachtig glasafval glasareaal glasbak glasbedrijf glasbeton glasbewassing glasblaas glasblazen glasblazer glasblok glasbol glasbraak glasbreuk glascontainer glascultuur glasdal glasdiamant glasdicht glasdraad glaselektrode glasfabricage glasfabriek glasfabrikant glasfiber glasfolie glasgeblazen glasgerinkel glasgevel glasgordijn glasgrillen glasgroente glasgroenteteler glasgrondel glashandel glashard glasharmonica glashelder glashopper glashoren glashoudend glasindustrie glaskabel glaskikkers glaskoepel glaskruid glaskunst glaskunstenaar glaslap glaslat glaslichaam glasmaker glasmat glasmozaïek glasmuseum glasnegatief glasnet glasoog glasoppervlak glasopstand glasoven glasovergang glaspaleis glaspapier glasparel glaspartij glasplaat glasproducent glasproject glaspui glaspunt glasraam glasroede glasruit glasschade glasscherf glasschijf glasschilder glasschilderij glasschildering glasschrijver glasservies glasslak glasslijper glassnijder glassnijders glassoort glassplinter glasspons glassteen glasstralen glasteelt glastegel glastemperatuur glastoestand glastuinbouw glastuinbouwer glastuinder glasvenster glasverf glasvergruizer glasverwerkend glasverzekering glasvezel glasvlak glasvleugelwants glasvlinder glasvocht glasvol glaswand glaswerk glaswol glaszetter glaszuiver glazendoek glazenier glazenkast glazenmaken glazenmaker glazenmakers glazenspoeler glazenspuit glazenwasser glazig grijze glasvleugelwants groene glazenmaker groot glasmuiltje grote glasslak grote slanke glasvleugelwants kleine slanke glasvleugelwants langvleugelige glasvleugelwants noordse glazenmaker oorvormige glasslak verglazen vroege glazenmaker zuidelijke glazenmaker zwartgespikkelde glasvleugelwants

Verwante begrippen

• wrijvingselektriciteit

Uitdrukkingen en gezegden

Glas [3] Half vol of half leeg?

[1]

• Een glazen bol hebben

De toekomst kunnen voorspellen

• In een glazen huis wonen

Gezegd over een persoon op wiens handelen veel kritiek kan komen, omdat alles openbaar te volgen is

• Zijn eigen glazen ingooien

Het voor zichzelf bederven

[3]

• Een storm in een glas water

Ophef over niets; iets leek eerst heel belangrijk, maar bleek uiteindelijk niets of maar heel weinig voor te stellen

• Is het glas halfvol of halfleeg?

Je kunt zowel positief (optimisme) als negatief (pessimisme) tegen hetzelfde aankijken

[3, 4]

• Een glas mag.

• Een goed glas [bier/wijn etc.]

Een glas met goede (alcoholische) drank erin

• Er verdrinken er meer in het glas dan in de zee.

Er gaan veel mensen dood door het overmatig drinken van alcohol (meer dan bijv. door scheepsrampen)

• Te diep in het glaasje gekeken hebben

Te veel alcohol gedronken hebben, dronken zijn

Vertalingen

    1. niet-kristallijne vaste stof   

Albanees: xham (sq) Bulgaars: чаша (bg) v Duits: Glas (de) o Engels: glass (en) Frans: verre (fr) m IJslands: gler (is) o

Oekraïens: скло (uk) o Papiaments: glas Spaans: vidrio (es) m Zweeds: glas (sv) o

    2. op basis van SiO₂   

Bosnisch: staklo (bs) Bulgaars: стъкло (bg) Catalaans: vidre (ca) Deens: glas (da) Duits: Glas (de) o Engels: glass (en) Estisch: klaas (et) Fins: lasi (fi) Frans: verre (fr) m Grieks: γυαλί (el) Hongaars: üveg (hu) Iers: gloine (ga) Italiaans: vetro (it) Kroatisch: staklo (hr) Lets: stikls (lv) Litouws: stiklas (lt) Macedonisch: стакло (mk) Maltees: ħġieġ (mt) Noors: Bokmål: glass (nb) Nynorsk: glas (nn)

Oekraïens: скло (uk) o Papiaments: glas Pools: szkło (pl) Portugees: vidro (pt) Roemeens: sticlă (ro) v Russisch: стекло (ru) Servisch: Cyrillisch: стакло (sr) Latijns: staklo (sr) Sloveens: steklo (sl) Slowaaks: sklo (sk) Spaans: vidrio (es) m Tsjechisch: sklo (cs) Vietnamees: thuỷ tinh (vi) IJslands: gler (is) o Zweeds: glas (sv) o

    3. om uit te drinken   

Duits: Glas (de) o Engels: glass (en) Frans: verre (fr) m Ido: glaso (io) Oekraïens: склянка (uk) v

Papiaments: glas Roemeens: pahar (ro) o Spaans: vaso (es) m, copa (es) v Turks: cam (tr) Vietnamees: cốc (vi) Zweeds: glas (sv) o

    Een glas mag.   

Duits: Ein Glas ist erlaubt.

Gangbaarheid

• Het woord glas staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "glas" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	glas	glase

Zelfstandig naamwoord

glas

1. glas

Bretons

Bijvoeglijk naamwoord

glas

1. (kleur) blauw

   «Al lotuz glas.»

   De blauwe lotus.

2. (kleur) groen

Iers

Uitspraak

• IPA: /gl̪ˠasˠ/

Bijvoeglijk naamwoord

glas

1. (kleur) groen
2. (kleur) grijs

Verbuiging

	enkelvoud		meervoud
	mannelijk	vrouwelijk
nominatief	glas	glas	glasa
vocatief	glais	glas	glasa
genitief	glais	glaise	glas
datief	glas	glas	glasa
Vergrotende en overtreffende trap: glaise

Welsh

Bijvoeglijk naamwoord

glas

1. (kleur) blauw

Zweeds

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	glas	glaset	glas	glasen
genitief	glas	glasets	glas	glasens

Zelfstandig naamwoord

glas o

1. glas

Zelfstandig naamwoord

glas

1. nominatief onbepaald onzijdig meervoud van glas

Zelfstandig naamwoord

glas

1. genitief onbepaald onzijdig enkelvoud van glas

Zelfstandig naamwoord

glas

1. genitief onbepaald onzijdig meervoud van glas