rood

Nederlands

 

1. rood, primaire kleur

Uitspraak

• Geluid:  rood    (hulp, bestand)
• IPA: / rot / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /rot/
  • (Vlaanderen, Brabant): /rot/
  • (Limburg): /rod/

Woordafbreking

• rood

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘kleurnaam’ voor het eerst aangetroffen in 1156
• Van het Oudnederlandse rōt

[1]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rood	-
verkleinwoord	-	-

[2]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rood	roden
verkleinwoord	roodje	roodjes

Zelfstandig naamwoord

het rood o

1. o (kleur) primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm

   • Rood is de kleur met de meeste emotionele lading. 

2. v/m (valkerij) een vogel die nog niet gemuit heeft en zijn jeugdkleed nog heeft

Hyperoniemen

• regenboogkleur

Hyponiemen

   

Indisch rood aardbeirood antiekrood avondrood baksteenrood beigerood bietenrood bleekrood bloedrood bordeauxrood brandrood brandweerrood briljantrood bruinrood cadmiumrood dieprood dieproods donkerrood februarirood felrood framboosrood frambozenrood geelrood geelroods granaatrood hardrood helderrood helrood hoogrood indisch rode infrarood kardinaalrood karmijnrood karmozijnrood kersenrood kersrood knalrood koperrood koraalrood lichtrood lippenrood morgenrood ochtendrood oranjerood oriëntrood oxiderood paars-rood paarsrood parelmoerdonkerrood parelmoerlichtrood poleerrood polijstrood purperrood robijnrood roestrood rooms-rood rozenrood rozerood rozeroods saffraanrood schaamrood scharlakenrood signaalrood spa rood steenrood tomaatrood ultrarood vaalrood verkeersrood vermiljoenrood violetrood vuurrood warmrood wijnrood wit-rood zalmrood zuiver rood zwartrood

Afgeleide begrippen

   

Amerikaanse rode eekhoorn Boliviaanse rode brulaap Bouviers rode franjeaap Jamesons rode rotshaas Oegandese rode franjeaap Rode Halvemaan Rode Kruis Rode Kruisauto Rode Kruisautootje Rode Zee Roodhuis Roodkapje Roodkerk Surinaamse roodvoet West-Afrikaanse rode franjeaap gewone rode bladloper grote rode bladloper grote rode rotshaas kleine rode bladloper kleine rode weekschild rode Amerikaanse rivierkreeft rode Molukse dwerghoningeter rode aardkruiper rode acouchy rode anemoonvis rode aspergekever rode barnsteenslak rode bergvink rode beryx rode bes rode biet rode bietje rode boogkever rode boomloper rode bosgems rode boswever rode brulaap rode cotinga rode dennenbladwesp rode dennenlotboorder rode dennenspanner rode dennenstamjager rode distelaardvlo rode draadworm rode driehoekbladroller rode druppelastrild rode duifmot rode duiker rode dwerg rode dwergfazant rode dwerghoningeter rode eekhoorn van Neder-Californië rode eikenlichtmot rode erwtengalwesp rode espenvouwmot rode fantoomzalm rode flamingo rode fluithaas rode franjeaap rode goral rode granaatzanger rode grutto rode heidelichtmot rode heremietkolibrie rode hertshooigalmug rode honingzwambreedvoet rode ibis rode jeneverbesgalmug rode kabeljauw rode kamster rode kangoeroerat rode kardinaal rode kardinaalbaars rode katvis rode kieuwdraadjesworm rode knopbladroller rode koekoekshommel rode koningskrab rode koraalbaars rode koraalduivel rode koraalklimmer rode korenbout rode kornoelje rode kroongors rode kroonslak rode langoer rode lantaarn rode lebmaagworm rode leeuwerik rode lepelaar rode lintvis rode lori rode lynx rode maaimier rode maskerbij rode mierspin rode miertangare rode muismaki rode muskaatduif rode muurspinnendoder rode neusbeer rode paardenanemoon rode pad rode paddenkopschildpad rode palmkever rode panda rode paradijsvogel rode patrijs rode pijlstaartrog rode pizza rode poon rode populierenbladroller rode ral rode renmier rode reus rode reuzenkangoeroe rode rijst rode rio rode roodstaartgors rode roofwants rode rotshaan rode rotslijster rode sabelvleugel rode salamander rode schorpioenmier rode schouderboktor rode slangkopvis rode slanke lori rode sluipspinnendoder rode snapper rode snuitvlieg rode soldaatboktor rode soldatenvis rode spinkrab rode springaap rode spuwende cobra rode steenbrasem rode stekelstaart rode stekelster rode tandbaars rode tangare rode tiran rode tortel rode treksprinkhaan rode vaasspons rode varenbladgalmug rode vari rode vlagbaars rode vleerhond rode vleermuis rode vleermuisvis rode vlekkenuil rode vuurmier rode vuurvlinder rode walviskopvis rode wesp rode wespbij rode wever rode wevermier rode wijn rode wijntje rode wolf rode wolfje rode wolhaarbuidelrat rode wouw rode zaagpootspinnendoder rode zakpijp rode zalm rode zandbij rode zanger rode zeebrasem rode zeespin rode zonnewijzer rodehond rodekool rodekoorts rodeloop rood aangelopen rood boshoen rood kalkkrieltje rood kleuren rood peperboompje rood saterhoen rood soldaatje rood spieshert rood spikkeldikkopje rood staan rood struikhaantje rood weeskind rood-blauw rood-geel-zwart rood-groen rood-oranje rood-wit rood-wit-blauw rood-zwart roodaarde roodachtig roodalg roodalgen roodbaard roodbaars roodbaarzen roodbeen roodbek roodbekje roodblaar roodblond roodboek roodbont roodborst roodborsten roodborstje roodbrauw roodbreukig roodbruin roodbuik roodbuikje roodfigurig roodfilter roodfluwelen roodforel roodgatje roodgeel roodgekleurd roodgelakt roodgeruit roodgeschorst roodgeverfd roodgieter roodgloeiend roodhals roodharig roodheid roodhout roodhuid roodkap roodkapje roodkeel roodkleurig roodkop roodkoper roodkoperen roodkoraal roodkorst roodkrijt roodkroontje roodkruin roodlak roodlakens roodlakenvelder roodlelhoningeter roodleren roodlila roodlof roodmasker roodmerk roodmus roodmussen roodnek roodneus roodolie roodolm roodomrand roodoog roodoor roodoranje roodpaars roodpluchen roodpoot roodrug roodschaar roodscheendoek roodschimmel roodschouder roodsel roodsnavel roodspecht roodsprietgarnaal roodstaart roodstaartpapegaai roodstammig roodstand roodsteen roodstenen roodstip roodstuit roodtijger roodvalk roodverbrand roodverschuiving roodverven roodvis roodvleugel roodvonk roodvos roodvuur roodwang roodwangig roodwier roodwieren roodwild roodzijden roodzwenkgras

Uitdrukkingen en gezegden

• Rood als een kalkoense haan

Stoett-752

• Rood op de graat

Stoett

• De rode haan laten kraaien

iets in brand steken

• Geen rooie cent

• Niet zuiver ( of rood) op de graat

Stoett-722

Vertalingen

    1. een primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm.   

Bulgaars: червен (bg) m Duits: Rot (de) o Frans: rouge (fr) m Galicisch: vermello (gl) m Engels: red (en)

Italiaans: rosso (it) Pools: czerwień (pl) v Spaans: rojo (es) m Waals: rodje (wa)

    2. een vogel die nog niet gemuit heeft en zijn jeugdkleed nog heeft   

Engels: sore (en) (hawk)

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	rood	roder, (rooier)	roodst
verbogen	rode, (rooie)	rodere, (rooiere)	roodste
partitief	roods	roders, (rooiers)	-

Bijvoeglijk naamwoord

rood

1. (kleur) de kleur rood hebbend

   • Na dat geren zien jullie allemaal rood, maar Jan is wel het roodst. 

   ▸ Thuis kwamen er hele watervallen uit de openbrekende hemel, tropische regens die wekenlang aanhielden, bossen die zo doordrenkt raakten dat het groen bijna zwart leek, lichtreclames die doofden, hellingen die in kolkende modderstromen veranderden, bloemen van de toortsgember die zo rood waren dat het leek alsof de bloemblaadjes waren gekleurd met mensenbloed - en wij die dan allemaal onder luifels stonden te schuilen of ons thuis opsloten tot we weer veilig de straat op konden, over de glimmende teerweg.

   ▸ Waarom Sinterklaas een nieuwe rode mantel kreeg

   ▸ Eén jongen die me direct opviel door zijn gigantische rode baard vertelde me dat hij een houthakker uit Tennessee was.

2. (metonymisch) (politiek) met betrekking tot het socialisme of communisme (als symbolisme van revoluties, voor het eerst aangetroffen tijdens de Franse Revolutie, verwijzend naar de radicale Jakobijnse aanhangers)

Hyponiemen

• (intensivering) bloedrood, knalrood, vuurrood

Vertalingen

    1. de kleur rood hebbend   

Afrikaans: rooi (af) Asturisch: colloráu (ast) Atayal: matanah, talah Bulgaars: червен (bg) m, червена (bg) v, червено (bg) o, червени (bg) mv Catalaans: roig (ca), vermell (ca) Cherokee: ᎤᏙᏒᏃᎡᎯ (chr) (udosǝnoehi) Cornisch: rüth (kw) Deens: rød (da) Duits: rot (de) Engels: red (en) Esperanto: ruĝa (eo) Estisch: punane (et) Frans: rouge (fr) Fries: read (fy) Galicisch: vermello (gl), rubio (gl) Grieks: κόκκινος (el) (kókkinos) Indonesisch: merah (id) Italiaans: rosso (it) Klallam: ɬqayč̕ (clm) Limburgs: roead (li) Minangkabaus: sirah Nedersaksisch: räot (nds), raud (nds), raut (nds), rood (nds), root (nds) Noors: rød (no)

Nynorsk: raud (nn) Occitaans: roge (oc) Oppersorbisch: čerwjeny (hsb) Oudnoords: rauðr Oekraïens: червоний (uk) m (červónyĭ) , рудий (uk) m (rudýĭ) (haarkleur) Papiaments: kòrá Pools: czerwony (pl) m Portugees: vermelho (pt) Quechua: puka (qu) Reto-Romaans: cotschen (rm) Roemeens: roşu (ro) m, roşie (ro) v Russisch: красный (ru) Sloveens: rdeč (sl) Slowaaks: červený (sk) Spaans: rojo (es) Taroko: mbánah, matanach Tsjechisch: červený (cs) Turks: kırmızı (tr), al (tr) Unami: mach (unm) ; machke Waals: rodje (wa) Welsh: coch (cy) Zweeds: röd (sv)

Anagrammen

• door, oord

Gangbaarheid

• Het woord rood staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "rood" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

Kleuren in het Nederlands (nld) (de kleuren zijn slechts indicatief) (zie ook: RAL-kleuren)

Achterhoeks

Zelfstandig naamwoord

rood

1. (kleur) rood; primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm

Bijvoeglijk naamwoord

rood

1. (kleur) rood; de kleur rood hebbend

Beiers

Bijvoeglijk naamwoord

rood

1. (kleur) rood; de kleur rood hebbend

Schrijfwijzen

• roud

Nedersaksisch

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rood	roden
verkleinwoord

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Proto-West-Germaanse *raud

Zelfstandig naamwoord

rood

1. (kleur) rood; primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm

Bijvoeglijk naamwoord

rood

1. (kleur) rood; de kleur rood hebbend

Schrijfwijzen

• räot
• raud
• raut
• root

Oost-Fries

Bijvoeglijk naamwoord

rood

1. (kleur) rood; de kleur rood hebbend

Schrijfwijzen

• root

Sallands

Zelfstandig naamwoord

rood

1. (kleur) rood; primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm

Bijvoeglijk naamwoord

rood

1. (kleur) rood; de kleur rood hebbend

Saterfries

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Proto-West-Germaanse *raud, via het Oudfriese rād

Bijvoeglijk naamwoord

rood

1. (kleur) rood; de kleur rood hebbend

Typische woordcombinaties

• rood Täk

Twents

Zelfstandig naamwoord

rood

1. (kleur) rood; primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm

Bijvoeglijk naamwoord

rood

1. (kleur) rood; de kleur rood hebbend

Veluws

Zelfstandig naamwoord

rood

1. (kleur) rood; primaire kleur zoals die van licht met een golflengte tussen de ca. 620 en 740 nm

Bijvoeglijk naamwoord

rood

1. (kleur) rood; de kleur rood hebbend