geel

Nederlands

 

geel

Uitspraak

• Geluid:  geel    (hulp, bestand)
• IPA: / ɣel / (1 lettergreep); /ɣeːɫ/
  • (Noord-Nederland): /χeɪɫ/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /ɣeːl/

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘citroen-, goudkleurig’ is het het allereerst aangetroffen in 1240.
• erfwoord: Middelnederlands ghēle (verbogen ghēlu, waaruit Vlaams geluw), ontwikkeld uit Oergermaans *gelwaz (bn.), bij Indo-Europees *ǵʰ(e)lh₃-uo-, waartoe ook Latijn helvus ‘dofgeel’ en Litouws žel̃vas ‘groenachtig’ behoren. Evenals Nederduits geel, Duits gelb en Fries giel.

Woordafbreking

• geel

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	geel	geler	geelst
verbogen	gele	gelere	geelste
partitief	geels	gelers	-

Bijvoeglijk naamwoord

geel

1. met een kleur als een eierdooier of een citroen

   • Hij rijdt in een gele auto. 

Afgeleide begrippen

   

geel goud geel olijfgroen geelachtig geelbagger geelbek geelbloem geelborstje geelbroek geelbruin geelbuik geelbuikje geelfilter geelgeschorst geelgieter geelgors geelgrijs geelgroen geelhart geelheid geelhout geelkoper geelkoperen geelkruid geeloranje geelstaart geelster geelvink geelwit geelwortel geelzucht gelen vergelen

Vertalingen

    1. citroen-, goudkleurig   

Afrikaans: geel (af) Baskisch: hori (eu) Bretons: melen (br) Bulgaars: жълт (bg) m, жълта (bg) v, жълто (bg) o, жълти (bg) mv Catalaans: groc (ca) Chinees: 黄色 (zh) (huángsè) Deens: gul (da) Duits: gelb (de) Engels: yellow (en) Esperanto: flava (eo) Estisch: kollane (et) Fins: keltainen (fi) Frans: jaune (fr) Fries: giel (fy) Grieks: κίτρινος (el) m Hebreeuws: צהוב (he) v m צהובה Hongaars: sárga (hu) Ido: flava (io) Iers: buí (ga) IJslands: gulur (is) Indonesisch: kuning (id) Interlingua: jalne (ia) Italiaans: giallo (it)

Japans: 黄色 (ja) Javaans: kuning (jv), jene (jv) Maori: koowhai (mi) Nedersaksisch: gääl (nds), gael (nds), geel (nds), giäl (nds) Noors: gul (no) Nynorsk: gul (nn) Oudnoords: gulr Papiaments: hel Pools: żółty (pl) m Portugees: amarelo (pt) m, amarela (pt) v Roemeens: galben (ro) m, galbenă (ro) v Russisch: жёлтый (ru) Servo-Kroatisch: zer (sh) Slowaaks: žltý (sk) m, žltá (sk) v, žlté (sk) o Sloveens: rumena (sl) v Spaans: amarillo (es) Tagalog: diláw (tl) Tsjechisch: žlutý (cs) m, žlutá (cs) v, žluté (cs) o Turks: sarı (tr) Oekraïens: жовтий (uk) m Vietnamees: vàng (vi), hòang (vi) Zweeds: gul (sv)

Naamwoorden die kleuren aangeven kunnen afhankelijk van de taal puur zelfstandig (z) of puur bijvoeglijk (b) zijn. Vaak echter zijn zij in principe zelfstandig maar worden zij ook bijvoeglijk gebruikt (z/b) of juist het omgekeerde (b/z)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	geel	gelen
verkleinwoord	geeltje	geeltjes

Zelfstandig naamwoord

geel o

1. (kleur) primaire kleur zoals die van licht met een golflengte van ca. 570 - 582 nm

   • Het geel van deze afbeelding steekt scherp af tegen het blauw. 

   ▸ Veel sterker dan op de Autoroute ervaar je hoe het landschap langzaam van kleur verschiet, van het sappige groen van de Bourgogne naar het azuurblauw van de Méditerranée, via het droge geel van de Provence.

   ▸ Ik duwde de deur met beide handen open en zag dat er ’s nachts een dik pak sneeuw was gevallen, waarvan een stukje geel kleurde toen ik er mijn waterfles in leegde.

2. (diergeneeskunde) aandoening van keel, luchtpijp en krop veroorzaakt door een ééncellige parasiet, Trichomonas gallinae 

   • Vroeger was het geel een gevreesde, want dodelijke, ziekte die nu veelal genezen kan worden. 

Synoniemen

• [2]: frons (valkerij)

Hyperoniemen

• regenboogkleur

Hyponiemen

   

bladgeel bremgeel briljantgeel bruingeel cadmiumgeel chinolinegeel chromaatgeel citroengeel dahliageel eigeel felgeel goudgeel grauwgeel groengeel hardgeel honinggeel kanariegeel kerriegeel knalgeel koningsgeel koolzaadgeel lichtgeel maisgeel maïsgeel meloengeel metanilgeel mosterdgeel narcissengeel okergeel olijfgeel oranjegeel pastelgeel roodgeel rosgeel ruisgeel rusgeel saffraangeel schutgeel signaalgeel strogeel vaalgeel verkeersgeel witgeel zachtgeel zandgeel zinkgeel zonnegeel zwavelgeel

Anagrammen

• egel, gele, glee, leeg, lege

Vertalingen

    1. kleur tussen oranje en groen   

Bulgaars: жълт (bg) m Duits: Gelb (de) o Engels: yellow (en) Erzja: ожо Estisch: kollane (et) Frans: jaune (fr) m Grieks: κίτρινος (el) (kítrinos) Italiaans: giallo (it) m

Noors: gul (no) Nynorsk: gul (nn) Pools: żółćy (pl) v Roemeens: galben (ro) Slowaaks: žltý (sk) Spaans: amarillo (es) m

    2. vogelziekte   

Duits: gelber Knopf (de) Engels: canker (en)

Pools: żółty guzek (pl)

Gangbaarheid

• Het woord geel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "geel" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Kleuren in het Nederlands (nld) (de kleuren zijn slechts indicatief) (zie ook: RAL-kleuren)

Afrikaans

Uitspraak

• geluid

Bijvoeglijk naamwoord

geel

1. geel

Gronings

Bijvoeglijk naamwoord

geel

1. (kleur) geel; geel hebbend als kleur

Nedersaksisch

Bijvoeglijk naamwoord

geel

1. (kleur) geel; geel hebbend als kleur

Schrijfwijzen

• gääl
• gael
• giäl

Oost-Fries

Bijvoeglijk naamwoord

geel

1. (kleur) geel; geel hebbend als kleur

Schrijfwijzen

• gääl

Stellingwerfs

Bijvoeglijk naamwoord

geel

1. (kleur) geel; geel hebbend als kleur

Veluws

Bijvoeglijk naamwoord

geel

1. (kleur) geel; geel hebbend als kleur