een

Telwoord (afr)
	0

Niet te verwarren met: één, Een

Nederlands

Uitspraak

(klemtoonhomogram)

lidwoord:
- Geluid: een (hulp, bestand)
- IPA: / ən / (1 lettergreep)
hoofdtelwoord, zelfstandig naamwoord en bijvoeglijk naamwoord:
- Geluid: één (hulp, bestand)
- IPA: / en / (1 lettergreep)

Woordafbreking

een

Woordherkomst en -opbouw

erfwoord, via Middelnederlands een van Oudnederlands ēn ^[1]^[2]
- als lidwoord voor het eerst aangetroffen in het jaar 1100 ^[3]
- als telwoord voor het eerst aangetroffen in het jaar 901 ^[3]

Lidwoord

een

een onbepaald lidwoord dat in het Nederlands wordt gebruikt voor een onbepaald zelfstandig naamwoord in het enkelvoud.
- Is dat een merel of een kauwtje?
ook voor meervouden in uitroepende zinnen die verbazing over een aantal uitdrukken
- En een mensen dat er kwamen kijken!

Schrijfwijzen

'n

Afgeleide begrippen

eenzelfde
Vroeger volgden lidwoorden de naamvallen waarmee het bijbehorende zelfstandig naamwoord werd verbogen; deze verbogen vormen komen soms terug in afgeleide woorden en versteende uitdrukkingen. Streektalen kennen of kenden soms andere vormen. Het verdwijnen van deze vormen is geleidelijk gegaan en niet voor alle vormen in hetzelfde tempo. Het stelselmatig toepassen ervan lijkt bovendien altijd meer iets uit zeer verzorgde schrijftaal te zijn geweest. De vormen zijn hier in de huidige spelling vermeld, maar de schrijfwijze eene, eener en eenen waren vroeger gangbaar.

naamval	mannelijk	vrouwelijk	onzijdig
1e: nominatief	een oude gast	ene oude jurk	een oud paard
2e: genitief	eens ouden gasts	ener oude jurk	eens ouden paards
3e: datief	enen ouden gaste	ener oude jurk	enen oud paarde
4e: accusatief	enen ouden gast	ene oude jurk	een oud paard

samenkoppelingen met "een" lw

Verwante begrippen

de, het


0	0	0	1

een,
op een abacus

Hoofdtelwoord

een

"1", het kleinste gehele getal, het getal tussen nul en twee
1. om een hoeveelheid aan te geven
  - De totale kosten bedragen een euro en zevenendertig cent.
2. om een plaats in een volgorde aan te geven
  - Het juiste antwoord op opgave een is "42".
een geheel vormend
- Deze drie partijen zijn een geworden.

Schrijfwijzen

één
1 (decimaal)
1 (binair)
1 (hexadecimaal)
I (Romeins)

Afgeleide begrippen

eens, ene, enen (oude verbogen vorm na sommige voorzetsels)
enerlei
enig
[2] onenig
[2] verenen

zelfstandig naamwoord, samengesteld met "een" ht

bijvoeglijk naamwoord, samengesteld met "een" ht

bijwoord

rangtelwoord

eerste, eersten

hooftelwoorden samengesteld met "een" ht als linkerdeel

hooftelwoorden samengesteld met "een" ht als rechterdeel

Zelfstandig naamwoord

een v / m

dat wat in een (rang)ordening met 1 is aangeduid
- Gezondheid is bij mij altijd een.
- De een voor zijn proefwerk Nederlands was een straf voor afkijken.
het cijfer 1
- Op zijn proefwerk stond een onderstreepte, rode een.
- Het symbool l voor "liter" wordt gemakkelijk verward met de een.
enkel iets of iemand (als tegenstelling met meerdere)
- Zij zat daar in haar eentje en niemand die met haar praatte.
- Oké geef me er nog maar een, maar dat is dan ook echt het laatste wijntje dat ik drink.

Schrijfwijzen

één

Typische woordcombinaties

[3] nog een
één enkele erbij
[3] me er een zijn
opvallen door gedrag dat nog net aanvaardbaar is

Afgeleide begrippen

samenstellingen met "een" zn als eerste deel

eenieder

samenstellingen met "een" zn als tweede deel:

Bijvoeglijk naamwoord

verschillende zaken die zo met elkaar verbonden zijn dat ze eigenlijk een voorwerp geworden zijn
- De beroemde violist was één geworden met zijn viool.
een en al helemaal
- Het jonge kind was een en al aandacht voor Sinterklaas en zijn Pieterbaas.

Afgeleide begrippen

eenheid

Vertalingen

1.

Afrikaans: 'n ^(af)
Arabisch: واحد ^(ar)
Atjehs: sa
Catalaans: un ^(ca) m (lidwoord), unu ^(ca) m (lidwoord), una ^(ca) v (lidwoord)
Chinees: 一 ^(zh)
Deens: en ^(da)
Duits: ein ^(de) (lidwoord), eins ^(de)
Engels: a ^(en), an ^(en) (lidwoord), one ^(en) (telwoord) •
Fins: yksi ^(fi)
Frans: un ^(fr) m, une ^(fr) v
Fries: in ^(fy) o g+
Hindi: एक ^(hi)
Hongaars: egy ^(hu)
Iers: aon ^(ga)
Indonesisch: satu ^(id)

Italiaans: uno ^(it)
Kiribatisch: ta (lidwoord), te (lidwoord en telwoord)
Kotava: tanoy
Kituba: mosi
Novial: un(i)
Pools: jeden ^(pl)
Portugees: um ^(pt)
Russisch: один ^(ru)
Servisch: jedan ^(sr) m
Shuar: chikíchik
Spaans: un ^(es), uno ^(es)
Swahili: moja ^(sw)
Turks: bir ^(tr)
Vietnamees: một ^(vi)
Zweeds: ett ^(sv)

Gangbaarheid

Het woord een staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "een" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.^[4]

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

Achterhoeks

Hoofdtelwoord

een

een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Zelfstandig naamwoord

een

een, één; het getal 1

Lidwoord

een

een, 'n; een onbepaald lidwoord

Afrikaans

Uitspraak

geluid

Hoofdtelwoord

een

één

Drents

Lidwoord

een

een, 'n; een onbepaald lidwoord

Nedersaksisch

Woordherkomst en -opbouw

Afgeleid van het Proto-Germaanse *ainaz

Hoofdtelwoord

een

een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Schrijfwijzen

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	een	enen
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

een

een, één; het getal 1

Lidwoord

een

een, 'n; een onbepaald lidwoord

Schrijfwijzen

en
n
'n
un

Oost-Fries

Hoofdtelwoord

een

een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Sallands

Hoofdtelwoord

een

een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Lidwoord

een

een, 'n; een onbepaald lidwoord

Schrijfwijzen

n

Verwante begrippen

de
t

Stellingwerfs

Lidwoord

een

een, 'n; een onbepaald lidwoord

Twents

Hoofdtelwoord

een

een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Zelfstandig naamwoord

een

een, één; het getal 1

Lidwoord

een

een, 'n; een onbepaald lidwoord

[1] Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).

[qeen-2] een op website: Etymologiebank.nl

[p{{{1}}}-3] 3,0 ^3,1 "een" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3

[4] Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1]

[2]

[3]

[4]

Telwoord (nl)
0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
10	11	12	13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26	27	28	29
30	31	32	33	34	35	36	37	38	39
40	41	42	43	44	45	46	47	48	49
50	51	52	53	54	55	56	57	58	59
60	61	62	63	64	65	66	67	68	69
70	71	72	73	74	75	76	77	78	79
80	81	82	83	84	85	86	87	88	89
90	91	92	93	94	95	96	97	98	99
100	200	300	400	500	600	700	800	900	1000
10⁶	10⁹	10¹²	10¹⁵	10¹⁸	10²¹	10²⁴	10²⁷	10³⁰	10³³
10³⁶	10³⁹	10⁴²	10⁴⁵	10⁴⁸	10⁵¹	10⁵⁴	10⁵⁷	10⁶⁰	10⁶³
10⁶⁶	10⁶⁹	10⁷²	10⁷⁵	10⁹⁹	10¹⁰⁰	10¹²⁰	10³⁰³	10³⁰⁰³	∞

Telwoord (afr)
0
1	11	10	100	10³
2	12	20	200	10⁶
3	13	30	300	10⁹
4	14	40	400
5	15	50	500
6	16	60	600
7	17	70	700
8	18	80	800
9	19	90	900