zijn

Nederlands

Uitspraak

Geluid: zijn (hulp, bestand)
IPA: / zɛin / (1 lettergreep);
- [B] als bezittelijk voornaamwoord zonder nadruk ook vaak uitgesproken als /zən/, wat in de geschreven tekst kan worden weergegeven als z'n

Woordafbreking

zijn

Woordherkomst en -opbouw

[A] erfwoord, via Middelnederlands sijn van Oudnederlands sīn ; in de betekenis van ‘bestaan’ aangetroffen vanaf 776 ^[1] ^[2] ^[3]
De vormen van het werkwoord zijn op drie verschillende wortels in het Indo-Europees terug te voeren.
- De vormen "is", "zij", "zijt" en "zijn" gaan terug op Indo-Europees *h₁es- ('zijn'), vergelijk: Engels: is, am, Perzisch: است (ast), Latijn: est, Grieks: ἐστί (estí), Sanskriet: अस्ति (ásti), Russisch: есть (est).
- De vormen "ben", "bent" komen van Indo-Europees *bʰuh₂- ('worden'). (Vgl. bijv. Engels: to be, Proto-Indo-Iraans: bhávati, Perzisch: بودن, Proto-Slavisch: byti, Russisch:быть, Latijn: -bo, -bundus, fio, fui, futurus, Grieks: φύω, Litouws: būti, Lets: būt,)
- De vormen "wezen", "was", "waren", "waart", "ware", "wees", "weest", "geweest", "gewezen" komen van Indo-Europees *wes- dat 'verblijven' betekende (vergelijk Engels: was, were).
[B] erfwoord, via Middelnederlands sijn van Oudnederlands sīn
- Deze vormen gaat terug op Germaans *sīnaz, Indo-Europees *seino-, vergelijk Duits sein, Zweeds sin. Oorspronkelijk was *seino- een wederkerende vorm verwant aan *swe, vanwaar woorden als Russisch себя (sebja), Latijn suus, Oudgrieks ἑός (heos), Sanskriet स्व (sva).

Werkwoord

[A] zijn

ergatief: bestaan, existeren
ergatief (meestal gevolgd door niet meer): leven
- Zij is niet meer.
ergatief: zich bevinden, ergens aanwezig zijn
- Ik ben in de tuin.
- We waren in Portugal.
ergatief, onpersoonlijk: drukt de feitelijke toestand, hoedanigheid of wenselijkheid van iets uit
- Wat is er met jou?
- Hoe is het?
- Wat zal het zijn?
- Is er een oplossing voor dit probleem?
▸ De Chinese auto heeft dus definitief een plek veroverd op de Europese markt. Bovag verwacht dat het marktaandeel van Chinese autofabrikanten van 4 procent nu naar 10 procent zal groeien in Europa en wel 15 procent in Nederland. "De Chinese merken zijn al een serieuze speler en ik denk dat ze Europese fabrikanten gaan stimuleren nog meer te steken in de elektrificering en efficiëntie van hun auto's", zegt Brummelhuis. De EU hoopt in ieder geval binnenkort afspraken te maken China zodat Chinese automerken ook hier meer fabrieken gaan openen.^[4]
koppelwerkwoord (gevolgd door zelfstandignaamwoordgroep): gelijk zijn aan:
- Johan is onze voorzitter.
koppelwerkwoord(gevolgd door zelfstandignaamwoordgroep): tot de groep behoren van
- De leeuw is een dier.
koppelwerkwoord (gevolgd door adjectief): de eigenschap hebben:
- Hij is nieuwsgierig.
onpersoonlijk, ~ te drukt een soort van verplichting uit, of iets dat noodzakelijk is of voor de hand ligt
- Dat is af te raden.
- Dat is te verwaarlozen.
onpersoonlijk, ~ te drukt een mogelijkheid uit
- Er waren stemmen te horen van achter het muurtje.
- Dat is niet te doen.
hulpwerkwoord: ~ + voltooid deelwoord: hulpwerkwoord van de voltooide tijd van een ergatief werkwoord
- Komt hij nog? Hij is al gekomen.
hulpwerkwoord: ~ + voltooid deelwoord: hulpwerkwoord van de voltooide tijd van de lijdende vorm
- Zij was zo vreselijk geslagen dat het bloed van haar lijf droop.

Afgeleide begrippen

Uitdrukkingen en gezegden

Vertalingen

1. bestaan

Afrikaans: bestaan ^(af)
Armeens: լինել ^(hy)
Baskisch: izan ^(eu)
Bulgaars: съм ^(bg)
Catalaans: ser ^(ca)
Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de), bestehen ^(de), geben ^(de) (is er ...? $\rightarrow$ gibt es ...?)
Engels: to be ^(en)
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Faeröers: vera ^(fo)
Fins: olla ^(fi)
Frans: y ^(fr) avoir ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hindi: होना ^(hi)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Iers: bí ^(ga)
IJslands: sinn ^(is), vera ^(is)
Indonesisch: ada ^(id)
Italiaans: essere ^(it)
Japans: 在る ^(ja), 存在する ^(ja)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Koreaans: 있다 ^(ko), 존재하다 ^(ko)

Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Limburgs: zeen ^(li), bestaon ^(li), gaeve ^(li) (is er ...? $\rightarrow$ guuef 't ...?)
Litouws: būti ^(lt)
Nedersorbisch: byś ^(dsb)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)
Oekraïens: бути ^(uk)
Oppersorbisch: być ^(hsb)
Oudgrieks: εἰμί
Pools: być ^(pl)
Portugees: ser ^(pt)
Quechua: kay ^(qu)
Roemeens: a fi ^(ro)
Russisch: быть ^(ru)
Sloveens: biti ^(sl)
Slowaaks: byť ^(sk)
Spaans: ser ^(es)
Thai: มีอยู่ ^(th)
Tsjechisch: být ^(cs)
Turks: olmak ^(tr)
Urdu: ہونا ^(ur)
Vietnamees: có ^(vi)
Welsh: bod ^(cy)
Zweeds: vara ^(sv)

2. leven

3. zich bevinden.

Catalaans: ser ^(ca)
Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de)
Engels: to be ^(en)
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Fins: olla ^(fi)
Frans: être ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Italiaans: essere ^(it)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Litouws: būti ^(lt)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)

4. drukt de feitelijke toestand, hoedanigheid of wenselijkheid van iets uit

5. gelijk zijn aan.

Catalaans: ser ^(ca)
Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de)
Engels: to be ^(en)
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Fins: olla ^(fi)
Frans: être ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Italiaans: essere ^(it)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Litouws: būti ^(lt)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)

6. tot de groep behoren van

Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de)
Engels: to be ^(en)
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Fins: olla ^(fi)
Frans: être ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Italiaans: essere ^(it)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Litouws: būti ^(lt)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)

7. de eigenschap hebben.

Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de)
Engels: to have ^(en)
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Fins: olla ^(fi)
Frans: être ^(fr), avoir ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Italiaans: essere ^(it)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Litouws: būti ^(lt)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)

Oudgrieks: εἰμί
Pools: być ^(pl)
Portugees: ser ^(pt), estar ^(pt)
Quechua: kay ^(qu)
Roemeens: a fi ^(ro)
Russisch: быть ^(ru)
Sloveens: biti ^(sl)
Slowaaks: bytie ^(sk)
Spaans: ser ^(es), estar ^(es)
Tsjechisch: být ^(cs)
Turks: olmak ^(tr)
Vietnamees: đã ^(vi), rồi ^(vi), từng ^(vi)
Welsh: bod ^(cy)
Zweeds: vara ^(sv)

8. + te: verplichting

Engels: be ^(en) + to + lijdende vorm

9. + te: mogelijkheid

Engels: be ^(en) + ~-ible ~-able

10. zijn + voltooid deelwoord: hulpwerkwoord van de voltooide tijd van ergatieven

Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de)
Engels: to have ^(en) + voltooid deelwoord
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Fins: olla ^(fi)
Frans: été ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Italiaans: essere ^(it)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Litouws: būti ^(lt)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)

Oudgrieks: εἰμί
Pools: być ^(pl)
Portugees: ser ^(pt), estar ^(pt)
Quechua: kay ^(qu)
Roemeens: a fi ^(ro)
Russisch: быть ^(ru)
Slowaaks: bytie ^(sk)
Spaans: ser ^(es), estar ^(es)
Tsjechisch: být ^(cs)
Turks: olmak ^(tr)
Vietnamees: được ^(vi), đã ^(vi) bị ^(vi)
Welsh: bod ^(cy)
Zweeds: vara ^(sv)

11. zijn + voltooid deelwoord: hulpwerkwoord van de voltooide tijd van de lijdende vorm

Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de) worden ^(de)
Engels: to have ^(en) been ^(en)
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Fins: olla ^(fi)
Frans: être ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Italiaans: essere ^(it)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Litouws: būti ^(lt)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)

Zelfstandig naamwoord

[A] het zijn o

(filosofie) gegeven dat iets of iemand bestaat

Synoniemen

bestaan

- Als ik nu niet "Het Zijn en het Niets" van Jean-Paul Sartre ga lezen, zal het er wel nooit meer van komen.

Verwante begrippen

wezen, wezenlijkheid

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

zijnsleer, zijnstoestand

Vertalingen

1.

Spaans: ser ^(es) m

Bezittelijk voornaamwoord

[B] zijn

derde persoon enkelvoud, mannelijk of onzijdig
- Hij liet zijn hondje uit.

Spreekwoorden

boontje komt om zijn loontje

Vertalingen

1. derde persoon enkelvoud m/o

Deens: sin ^(da) g, sitt ^(da) o
Duits: sein ^(de)
Engels: his ^(en)
Frans: son ^(fr)
Noors: sin ^(no) m, si ^(no) v, sitt ^(no) o

Nynorsk: sin ⁽ⁿⁿ⁾ m, si ⁽ⁿⁿ⁾ v, sitt ⁽ⁿⁿ⁾ o
Russisch: его ^(ru)
Sloveens: njegov ^(sl)
Spaans: su ^(es) enk, sus ^(es) mv

Gangbaarheid

Het woord zijn staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "zijn" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[5]

Verwijzingen

↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
↑ zijn op website: Etymologiebank.nl
↑ "zijn" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ Weblink bron
Aïda Brands
“Chinese elektrische auto's booming in Europa ondanks heffingen” (24 april 2025), NOS
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1] Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).

[qzijn1-2] zijn op website: Etymologiebank.nl

[p{{{1}}}-3] "zijn" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3

[Chinese_elektrische_auto's_booming_in_Europa_ondanks_heffingen-4] Weblink bron
Aïda Brands
“Chinese elektrische auto's booming in Europa ondanks heffingen” (24 april 2025), NOS

[5] Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
zijn /zɛin/	was /ʋɑs/	geweest /ɣə'ʋest/
onregelmatig	volledig	[A]

	enkelvoud		meervoud
	bijvoeglijk	zelfstandig	bijvoeglijk	zelfstandig
1^e persoon	mijn m'n	mijne	ons, onze	onze
2^e persoon (informeel)	jouw je	jouwe	jullie je	-
2^e persoon (formeel) (regionaal)	uw	uwe	uw	uwe
3^e persoon (mannelijk)	zijn z'n	zijne	hun	hunne
3^e persoon (vrouwelijk)	haar d'r, 'r	hare
3^e persoon (onzijdig)	zijn z'n (ervan)	zijne
	Boven: benadrukte vorm. Onder: onbenadrukte vorm