zijn

Inhoud

Geluid: zijn (hulp, bestand)
IPA: / zɛin / (1 lettergreep)

Woordafbreking

zijn

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘bestaan’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 776 ^[1]
De vormen van het werkwoord zijn op drie verschillende wortels in het Indo-Europees terug te voeren
- De vormen "is", "zij", "zijt" en "zijn" gaan terug op Indo-Europees *h₁es- ('zijn'). (Vgl. bijv. Engels: is, am, Perzisch: است, Latijn: est, Grieks: ἐστί, Sanskriet: अस्ति, Russisch: есть)
- De vormen "ben", "bent" komen van Indo-Europees *bʰuh₂- ('worden'). (Vgl. bijv. Engels: to be, Proto-Indo-Iraans: bhávati, Perzisch: بودن, Proto-Slavisch: byti, Russisch:быть, Latijn: -bo, -bundus, fio, fui, futurus, Grieks: φύω, Litouws: būti, Lets: būt,)
- De vormen "wezen", "was", "waren", "waart", "ware", "wees", "weest", "geweest" komen van Indo-Europees *wes- dat 'verblijven' betekende. (Vgl. o.a. Engels: was, were.)
Het voornaamwoord komt van Germaans *sīnaz, Indo-Europees *seino-
- Vergelijk Duits sein, Zweeds sin. Oorspronkelijk was *seino- een wederkerende vorm verwant aan *swe, vanwaar Russisch себя (sebja), Latijn suus, Oudgrieks ἑός (heos), Sanskriet (sva) etc.

Werkwoord

zijn

ergatief: bestaan, existeren
- De bijbel zegt: God bestaat; God openbaarde zich, diepgaand in Jezus Christus, en er is leven na de dood.^[2]
- Is er nog koffie?
ergatief (meestal gevolgd door niet meer): leven
- Zij is niet meer.
ergatief: zich bevinden, ergens aanwezig zijn
- Ik ben in de tuin.
- We waren in Portugal.
ergatief, onpersoonlijk: drukt de feitelijke toestand, hoedanigheid of wenselijkheid van iets uit
- Wat is er met jou?
- Hoe is het?
- Wat zal het zijn?
koppelwerkwoord (gevolgd door zelfstandignaamwoordgroep): gelijk zijn aan:
- Johan is onze voorzitter.
koppelwerkwoord(gevolgd door zelfstandignaamwoordgroep): tot de groep behoren van
- De leeuw is een dier.
koppelwerkwoord (gevolgd door adjectief): de eigenschap hebben:
- Hij is nieuwsgierig.
onpersoonlijk, ~ te drukt een soort van verplichting uit, of iets dat noodzakelijk is of voor de hand ligt
- Dat is af te raden.
- Dat is te verwaarlozen.
onpersoonlijk, ~ te drukt een mogelijkheid uit
- Er waren stemmen te horen van achter het muurtje.
- Dat is niet te doen.
hulpwerkwoord: ~ + voltooid deelwoord: hulpwerkwoord van de voltooide tijd van een ergatief werkwoord
- Komt hij nog? Hij is al gekomen.
hulpwerkwoord: ~ + voltooid deelwoord: hulpwerkwoord van de voltooide tijd van de lijdende vorm
- Zij was zo vreselijk geslagen dat het bloed van haar lijf droop.

Afgeleide begrippen

Vertalingen

1. bestaan

Afrikaans: bestaan ^(af)
Armeens: լինել ^(hy)
Baskisch: izan ^(eu)
Bulgaars: съм ^(bg)
Catalaans: ser ^(ca)
Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de), bestehen ^(de), geben ^(de) (is er ...? $\rightarrow$ gibt es ...?)
Engels: to be ^(en)
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Faeröers: vera ^(fo)
Fins: olla ^(fi)
Frans: y ^(fr) avoir ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hindi: होना ^(hi)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Iers: bí ^(ga)
IJslands: sinn ^(is), vera ^(is)
Indonesisch: ada ^(id)
Italiaans: essere ^(it)
Japans: 在る ^(ja), 存在する ^(ja)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Koreaans: 있다 ^(ko), 존재하다 ^(ko)

Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Limburgs: zeen ^(li), bestaon ^(li), gaeve ^(li) (is er ...? $\rightarrow$ guuef 't ...?)
Litouws: būti ^(lt)
Nedersorbisch: byś ^(dsb)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)
Oekraïens: бути ^(uk)
Oppersorbisch: być ^(hsb)
Oudgrieks: εἰμί
Pools: być ^(pl)
Portugees: ser ^(pt)
Quechua: kay ^(qu)
Roemeens: a fi ^(ro)
Russisch: быть ^(ru)
Sloveens: biti ^(sl)
Slowaaks: bytie ^(sk)
Spaans: ser ^(es)
Thai: มีอยู่ ^(th)
Tsjechisch: být ^(cs)
Turks: olmak ^(tr)
Urdu: ہونا ^(ur)
Vietnamees: có ^(vi)
Welsh: bod ^(cy)
Zweeds: vara ^(sv)

2. leven

3. zich bevinden.

Catalaans: ser ^(ca)
Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de)
Engels: to be ^(en)
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Fins: olla ^(fi)
Frans: être ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Italiaans: essere ^(it)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Litouws: būti ^(lt)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)

4. drukt de feitelijke toestand, hoedanigheid of wenselijkheid van iets uit

5. gelijk zijn aan.

Catalaans: ser ^(ca)
Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de)
Engels: to be ^(en)
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Fins: olla ^(fi)
Frans: être ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Italiaans: essere ^(it)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Litouws: būti ^(lt)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)

6. tot de groep behoren van

Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de)
Engels: to be ^(en)
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Fins: olla ^(fi)
Frans: être ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Italiaans: essere ^(it)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Litouws: būti ^(lt)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)

7. de eigenschap hebben.

Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de)
Engels: to have ^(en)
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Fins: olla ^(fi)
Frans: être ^(fr), avoir ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Italiaans: essere ^(it)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Litouws: būti ^(lt)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)

Oudgrieks: εἰμί
Pools: być ^(pl)
Portugees: ser ^(pt), estar ^(pt)
Quechua: kay ^(qu)
Roemeens: a fi ^(ro)
Russisch: быть ^(ru)
Sloveens: biti ^(sl)
Slowaaks: bytie ^(sk)
Spaans: ser ^(es), estar ^(es)
Tsjechisch: být ^(cs)
Turks: olmak ^(tr)
Vietnamees: đã ^(vi), rồi ^(vi), từng ^(vi)
Welsh: bod ^(cy)
Zweeds: vara ^(sv)

8. + te: verplichting

Engels: be ^(en) + to + lijdende vorm

9. + te: mogelijkheid

Engels: be ^(en) + ~-ible ~-able

10. zijn + voltooid deelwoord: hulpwerkwoord van de voltooide tijd van ergatieven

Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de)
Engels: to have ^(en) + voltooid deelwoord
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Fins: olla ^(fi)
Frans: été ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Italiaans: essere ^(it)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Litouws: būti ^(lt)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)

Oudgrieks: εἰμί
Pools: być ^(pl)
Portugees: ser ^(pt), estar ^(pt)
Quechua: kay ^(qu)
Roemeens: a fi ^(ro)
Russisch: быть ^(ru)
Slowaaks: bytie ^(sk)
Spaans: ser ^(es), estar ^(es)
Tsjechisch: být ^(cs)
Turks: olmak ^(tr)
Vietnamees: được ^(vi), đã ^(vi) bị ^(vi)
Welsh: bod ^(cy)
Zweeds: vara ^(sv)

11. zijn + voltooid deelwoord: hulpwerkwoord van de voltooide tijd van de lijdende vorm

Deens: at være ^(da)
Duits: sein ^(de) worden ^(de)
Engels: to have ^(en) been ^(en)
Esperanto: esti ^(eo)
Estisch: olema ^(et)
Fins: olla ^(fi)
Frans: être ^(fr)
Grieks: είμαι ^(el) (íme)
Hongaars: lenni ^(hu)
Ido: esar ^(io), es ^(io)
Italiaans: essere ^(it)
Koerdisch: bûn ^(ku)
Latijn: esse ^(la)
Lets: būt ^(lv)
Litouws: būti ^(lt)
Nauruaans: wõnõ ^(na), wõn ^(na), an ^(na), -n ^(na)

Bezittelijk voornaamwoord

zijn

derde persoon enkelvoud, mannelijk of onzijdig
- Hij liet zijn hondje uit.

Vertalingen

1. derde persoon enkelvoud m/o

Deens: sin ^(da) g, sitt ^(da) o
Duits: sein ^(de)
Engels: his ^(en)
Frans: son ^(fr)
Noors: sin ^(no) m, si ^(no) v, sitt ^(no) o

Nynorsk: sin ⁽ⁿⁿ⁾ m, si ⁽ⁿⁿ⁾ v, sitt ⁽ⁿⁿ⁾ o
Russisch: его ^(ru)
Sloveens: njegov ^(sl)
Spaans: su ^(es) enk, sus ^(es) mv

Zelfstandig naamwoord

zijn o

het bestaan
- Als ik nu niet "Het Zijn en het Niets" van Jean-Paul Sartre ga lezen, zal het er wel nooit meer van komen.

Verwante begrippen

wezen, wezenlijkheid

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

zijnsleer, zijnstoestand

Vertalingen

1.

Spaans: ser ^(es) m

Gangbaarheid

Het woord zijn staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd 'zijn' herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

[p{{{1}}}-1] "zijn" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3

[2] Over Gods openbaring en leven na de dood, jaapkraan.eu, 6 juli 2016

[1]

[2]

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
zijn /zɛin/	was /ʋɑs/	geweest /ɣə'ʋest/
onregelmatig	volledig

	enkelvoud		meervoud
	bijvoeglijk	zelfstandig	bijvoeglijk	zelfstandig
1^e persoon	mijn m'n	mijne	ons, onze	onze
2^e persoon (informeel)	jouw je	jouwe	jullie je	-
2^e persoon (formeel) (regionaal)	uw	uwe	uw	uwe
3^e persoon (mannelijk)	zijn z'n	zijne	hun	hunne
3^e persoon (vrouwelijk)	haar d'r, 'r	hare
3^e persoon (onzijdig)	zijn (ervan)	-

zijn

Inhoud

Nederlands

Uitspraak

Woordafbreking

Woordherkomst en -opbouw

Werkwoord

Afgeleide begrippen

Vertalingen

Bezittelijk voornaamwoord

Vertalingen

Zelfstandig naamwoord

Verwante begrippen

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

Vertalingen

Gangbaarheid

Meer informatie

Verwijzingen

Navigatiemenu

Persoonlijke instellingen

Naamruimten

Varianten

Weergaven

Meer

Zoeken

Navigatie

Informatie

Zusterprojecten

Afdrukken/exporteren

Hulpmiddelen

In andere talen