appel

appél: van Frans appel, in de betekenis van ‘beroep, verzet’ aangetroffen vanaf 1336 ^[1]
Het Middelnederlands kende de vorm appeel (ontleend aan het Oudfrans), die bewaard is als verkleinwoord: appeelken. De moderne vorm is een hernieuwde ontlening aan het moderne Frans.

Woordafbreking

ap·pel

Zelfstandig naamwoord

áppel m

(fruit) Malus ronde eetbare vrucht met wit vruchtvlees en een rode, groene of gele al dan niet gebloste of gestreepte schil; vrucht van de appelboom.
- Snoep gezond, eet een appel!
▸ Toen ik de volgende ochtend om 4 uur wakker werd, stond de stille jongen al op het punt te vertrekken en gaf me een appel.^[2]
(plantkunde) Malus boom die deze vruchten draagt, appelboom.
- Ik heb veel appelen staan in mijn tuin.

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

Spreekwoorden

Een appel valt niet ver van de boom.
- Kinderen lijken over het algemeen op hun ouders.
Wie appelen vaart, die appelen eet.
- Als je handelt in bepaalde goederen, dan zul je deze zelf waarschijnlijk ook gebruiken.
- Iemand die bepaalde werkzaamheden voor een ander moet verrichten, geniet daar doorgaans zelf ook van.
Een rotte appel in de mand maakt ook het gave fruit te schand.
- Een negatieve beïnvloeding van één persoon kan vele anderen op het slechte pad brengen.

Uitdrukkingen en gezegden

Een schip met zure appels

een appeltje voor de dorst

iets extra's dat men achter de hand houdt voor minder goede tijden

appels met peren/citroenen vergelijken

onvergelijkbare zaken met elkaar vergelijken

iemand appelen voor citroenen verkopen

iemand afzetten, in het zak zetten

voor een appel en een ei

spotgoedkoop

gouden appels op zilveren schalen

een kostbare inhoud in een kostbare verpakking

door de zure appel bijten

het onaangename trotseren

met iemand een appeltje te schillen hebben

met iemand nog iets onaangenaams af te rekenen hebben

Daar komt een schip met zure appels [de haven binnen].

Daar komt een storm aan

Dat zijn appels op gouden benen.

Dat is heel zeldzaam.

Vertalingen

1. vrucht

Afrikaans: appel ^(af)
Alemannisch: Kulturöpfel, Öpfel
Angelsaksisch: æppel ^(ang)
Bosnisch: jabuka ^(bs) v
Bulgaars: ябълка ^(bg) v
Catalaans: poma ^(ca)
Chinees:
- Vereenvoudigd Chinees: 苹果 ^(zh-sc) (ping2guo3)
- Traditioneel Chinees: 蘋果 ^(zh-tc)
Deens: æble ^(da)
Duits: Apfel ^(de) m
Engels: apple ^(en)
Esperanto: pomo ^(eo)
Fins: omena ^(fi)
Frans: pomme ^(fr) v
Fries: apel ^(fy), appel ^(fy)
Grieks: μήλο ^(el) o (mílo)
Hebreeuws: תפוח ^(he) m (tapuach)
Hindi: सेब ^(hi) (seb)
Hongaars: alma ^(hu)
Ido: pomo ^(io)
IJslands: epli ^(is) o
Indonesisch: apel ^(id)
Italiaans: mela ^(it) v
Japans: 林檎 ^(ja) ringo) (りんご
Jiddisch: עפל ^(yi)
Koerdisch:
- Koerdisch: sêv ^(ku) v
- Centraal-Koerdisch: sêw ^(ckb)
Koreaans: 사과 ^(ko) (sa-gwa)
Limburgs: appel ^(li)
Luxemburgs: Apel ^(lb)
Malagasy: paoma ^(mg)
Maleis: epal ^(ms)
Middelengels: appel

Middelhoogduits: appel ^(gmh), apfel ^(gmh), epfel ^(gmh), öpfel ^(gmh)
Middelnederduits: appel
Middelnederlands: apel, āpel, appel
Nedersaksisch: abbel ^(nds), appel ^(nds), Appel ^(nds)
Nedersorbisch: jabłuko ^(dsb)
Noord-Fries: aapel, ååpel, Oapel
Noors: eple ^(no)
Occitaans: poma ^(oc) v
Oekraïens: яблуко ^(uk)
Oppersorbisch: jabłuko ^(hsb)
Oudfries: appel
Oudhoogduits: apful
Oudnederlands: appel
Oudsaksisch: appel ^(osx)
Papiaments: appel, aplo (alternatief op Aruba)
Perzisch: سیب ^(fa) (sib), سيب ^(fa)
Plautdietsch: Aupel ^(pdt), Auppel ^(pdt)
Pools: jabłko ^(pl) o
Portugees: maçã ^(pt) v
Ripuarisch: Appel ^(ksh)
Roemeens: măr ^(ro) o
Russisch: яблоко ^(ru) (jabloko)
Saterfries: Appel ^(stq)
Schots: aipple ^(sco), aiple ^(sco)
Servisch: jabuka ^(sr)
Sloveens: jabolko ^(sl) o
Slowaaks: jablko ^(sk) o
Spaans: manzana ^(es) v
Tsjechisch: jablko ^(cs) o
Turks: elma ^(tr)
Vietnamees: quả táo ^(vi)
Waals: peme ^(wa)
Welsh: afal ^(cy) m
West-Vlaams: appel ^(vls)
Zweeds: äpple ^(sv) o

Zelfstandig naamwoord

appél o

tijdstip waarop alle leden van een groep bijeengeroepen worden om hun aanwezigheid te bewijzen.
- 's Morgens om zes uur moesten alle soldaten op appel verschijnen.
het doen van een beroep op iemands gevoel van eer of rechtvaardigheid
- De appellant richtte een appel aan de gouverneur om de executie uit te stellen.
(juridisch) hoger beroep
(valkerij): de reactie of gehoorzaamheid van de vogel

Schrijfwijzen

Tot 2006 was de spelling van appel met eindklemtoon appèl. Sindsdien wordt het woord zonder accentteken geschreven. Echter ter verduidelijking is het toevoegen van een accent aigu (een zogenaamd "klemtoonteken") in het Nederlands altijd toegestaan.

Vertalingen

1. verzoek

Afrikaans: appèl ^(af)
Engels: appeal ^(en)

Italiaans: appello ^(it) m
Zweeds: appell ^(sv) g

Gangbaarheid

Het woord appel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "appel" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[3]

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.
[áppel 2] appel in het Nederlands Soortenregister N
[áppel 2] appel op Wikidata
[áppel 2] appel op "Wilde planten in Nederland en België" ♣

Verwijzingen

↑ ^1,0 ^1,1 "appel" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018),
Fontaine Uitgevers
↑ Weblink bron Gearchiveerde versie “Word Prevalence Values” op ugent.be

Achterhoeks

Zelfstandig naamwoord

appel

(fruit) appel; ronde eetbare vrucht met wit vruchtvlees en een rode, groene of gele al dan niet gebloste of gestreepte schil; vrucht van de appelboom

Afrikaans

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	appel	appels

Uitspraak

IPA /ˈɑpəɫ/ geluid

Woordafbreking

ap·pel

Woordherkomst en -opbouw

Afgeleid van het Nederlandse appel

Zelfstandig naamwoord

appel

(fruit) appel; ronde eetbare vrucht met wit vruchtvlees en een rode, groene of gele al dan niet gebloste of gestreepte schil; vrucht van de appelboom

Afgeleide begrippen

Spreekwoorden

Overerving en ontlening

→ Xhosa: i-apile

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Frans

Uitspraak

Geluid: appel (hulp, bestand)

Woordherkomst en -opbouw

Van de stam van appeler

enkelvoud		meervoud
zonder lidwoord	met lidwoord	zonder lidwoord	met lidwoord
appel	l'appel	appels	les appels

Zelfstandig naamwoord

appel m

aanroep, oproep
(juridisch) appel, beroep [2]
sein
telefoongesprek
(sport) het zich afzetten voor een sprong
(kaartspel) invite [1]

Fries

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	appel	appels
verkleinwoord

Woordherkomst en -opbouw

Afgeleid van het Oudfriese appel

Zelfstandig naamwoord

appel

(fruit) appel; ronde eetbare vrucht met wit vruchtvlees en een rode, groene of gele al dan niet gebloste of gestreepte schil; vrucht van de appelboom

Schrijfwijzen

apel

Afgeleide begrippen

Verwijzingen

Wurdboek fan de Fryske taal - Instituut voor de Nederlandse taal

Gronings

Zelfstandig naamwoord

appel

(fruit) appel; ronde eetbare vrucht met wit vruchtvlees en een rode, groene of gele al dan niet gebloste of gestreepte schil; vrucht van de appelboom

Schrijfwijzen

abbel

Limburgs

Uitspraak

Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
IPA:
- (Etsbergs): /ɑpɐɫ/, /ɑpɐl/
- (Montforts): /ɑpəl/, /ɑpl̩/
- (Rothenbachs): /ɑʰpɫ̩/

Zelfstandig naamwoord

appel m

(Hooglimburgs), (fruit) appel (vrucht).

Verbuiging

	enkelvoud				meervoud
	geheel	gemuteerd	verkleind	gemuteerd verkleind	geheel	gemuteerd	verkleind	gemuteerd verkleind
nominatief	appel	-	eppelke	-	eppel	-	eppelkes	-
genitief	appels	-	eppelkes	-	eppel	-	eppelkes	-
locatief	appeles	-	appeleske	-	appelese	-	appeleskes	-
datief	appele	-	eppelke	-	eppel	-	eppelkes	-
accusatief	appel	-	eppelke	-	eppel	-	eppelkes	-