rust

Niet te verwarren met: růst

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  rust    (hulp, bestand)
• IPA: /rɵst/

Woordafbreking

• rust

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘stilte, ontspanning’ voor het eerst aangetroffen in 1240

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rust	rusten
verkleinwoord	rustje	rustjes

Zelfstandig naamwoord

[A] rust v/m

1. een tijdloze toestand van kalmte en beheersing die niet wordt verstoord door onverwachte bewegingen of geluiden, en die geen bedreigingen kent

   • We hadden het hele eiland voor ons alleen, wat een paradijselijke rust. 

   ▸ Helaas bracht de nacht niet de rust die ik had verwacht.

2. een tijdelijke toestand van ontspanning en herstel na arbeid, moeite of inspanning

   • Na zo'n avontuur komt men maar langzaam tot rust. 

3. een periode van weinig of geen activiteit, van ontspanning, bezinning en herstel

   • Een mens heeft minstens acht uur rust per dag nodig. 

4. (sport) een onderbreking van een wedstrijd voor ontspanning en herstel

   • Na de rust werden geen doelpunten gemaakt. 

5. (muziek) een moment of periode in een muziekstuk waarin één of meer instrumenten geluidloos zijn

   • In deze passage hebben de blazers het moeilijk, er komt geen tel rust in voor. 

Synoniemen

• [1] gemak, kalmte, sereniteit, stilte, vredigheid
• [2] bijkomen, herstel, ontspanning
• [3] herstelperiode
• [4] pauze, rustpauze

Antoniemen

• [1] activiteit, beweging, drukte, kabaal, ongedurigheid, storm, stress, woede, onrust
• [2] continudienst, doorwerken, nachtwerk, overwerken
• [3] werktijd
• [5] geluid, toon

Verwante begrippen

• bedaardheid, gerustheid, kalmte, pauze, rustigheid, stilte, stilzwijgen, uitrusten, verpozing

Hyponiemen

   

ankerrust arbeidsrust bedrust bevallingsrust gemoedsrust gerust (1) grafrust handrust inhaalrust kwartrust moederschapsrust nabevallingsrust nachtrust (1) ochtendrust sabbatrust sabbatsrust uitgerust (2) voetrust voorbevallingsrust wantrust winterrust zielenrust zielsrust zondagsrust

Afgeleide begrippen

   

gerust (1) geruststellen (1) met rust laten rustaltaar rustanker rustbank rustbed rustdag (3) rusteloos rusteloosheid (2) rusten (2) rustgebied rustgevend rusthuis (3) rustiek rustig (1) rustijzer rusting rustjaar rustkamer rustkoets rustkuur (3) rustlijn rustmassa rustoord (1) (3) rustpauze rustpensioen rustperiode (3) rustplaats (3) rustpotentiaal rustpunt ruststadium ruststand (2) ruststoel ruststroom (2) rustteken (5) rusttijd (3) rustuur

Verwante begrippen

• [1] kerkhof, paradijs
• [2] bijkomen, dutje, inactiviteit, onbelast, slaap, stand-by, uitblazen
• [3] adempauze, emeritaat, herstelperiode, middagpauze, pensioen, vakantie
• [4] onderbreking

Typische woordcombinaties

• [1]: met rust laten

laten betijen, z'n gang laten gaan

• [2]: tot rust komen

bedaren

• [2]: eeuwige rust

dood

• [3]: in rust

passief zijn, stand-by zijn

• [3]: in ruste

niet meer werkzaam zijn

Uitdrukkingen en gezegden

• [2]: rust noch duur hebben

• [2]: rust roest

Vertalingen

    1. tijdloze toestand van kalmte   

Deens: stilhed (da) g Duits: Stille (de) v Engels: tranquillity (en), tranquility (en) Frans: tranquillité (fr) v

Italiaans: tranquillità (it) v Portugees: tranquilidade (pt) v Spaans: tranquilidad (es) v Zweeds: stillhet (sv) g

    2. een tijdelijke toestand van ontspanning na arbeid, moeite of inspanning   

Duits: Ruhe (de) v, Ruhepause (de) v Engels: rest (en) Frans: repos (fr) m Noors: pause (no) m, ro (no) m/v

Nynorsk: pause (nn) m, ro (nn) v

    3. periode van weinig of geen activiteit   

Engels: rest (en)

Frans: repos (fr) m

    4. pauze in een wedstrijd   

Duits: Halbzeit (de) v, Halbzeitpause (de) v Engels: half-time (en)

Frans: pause (fr) v, mi-temps (fr) v

    5. moment van stilte in muziek   

Duits: Pause (de) v Engels: rest (en)

Frans: pause (fr) v, tacet (fr) m

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rust	rusten
verkleinwoord	rustje	rustjes

Zelfstandig naamwoord

[B] rust v/m

1. (techniek) een steunpunt voor hand of voet

   • De motorrijder staat tijdens de veldrit op de voetrusten. 

2. (scheepvaart) een stevige klamp of brede rand die buitenboord op dekhoogte van een zeilschip is aangebracht, om er het want aan te bevestigen

   • De bevestigingspunten (puttings) voor de wanten zijn op de rust aangebracht. 

Synoniemen

• [1] rusting, steun, steunpunt
• [2] wantrust

Afgeleide begrippen

• [1] handrust, voetrust, zwaardrust

Verwante begrippen

• [1] handgreep, handsteun, leuning, leunspaan, step, voetsteun
• [2] boord, doodshoofd, jufferblok, putting, puttingijzer, talreep, want, wantspanner

Vertalingen

    1. steunpunt   

Duits: Stützpunkt (de) m Engels: rest (en), support (en) Frans: point d'appui (fr) m

    2. bevestigingspunt voor het want   

Duits: Rüste (de)v Frans: porte-hauban(s) (fr) m

Werkwoord

vervoeging van
rusten

rust

1. enkelvoud tegenwoordige tijd van rusten
2. gebiedende wijs van rusten

Gangbaarheid

• Het woord rust staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "rust" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Engels

Werkwoord

rust

1. roesten