plaats

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  plaats    (hulp, bestand)
• IPA: / plats / (1 lettergreep)
• IPA: /plaːts/

Woordafbreking

• plaats

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘(open) ruimte’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1285

• afkomstig van: Middelnederlands: plaetse Oudfrans: place, plache Latijn: platea

  Verwant in Germaans: Engels: place, Duits: Platz

  Andere Indo-Europese talen: Arabisch: بلاط, Italiaans: piazza, Portugees: praça, Spaans: plaza, Reto-Romaans: plaz

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	plaats	plaatsen
verkleinwoord	plaatsje	plaatsjes

Zelfstandig naamwoord

de plaats v / m

1. een bepaalde ruimte of een bepaald punt in de ruimte

   • De plaats van het ongeval bleef wekenlang afgespannen met politielint. 
   • Er was geen plaats voor hem om te gaan zitten. 

2. een plein

   • Ik ontmoette hem op de meest centrale plaats van het dorp. 

3. een dorp of stad (woonplaats)

   • De plaats waar hij vandaan kwam, bleef lange tijd een vraagteken voor zijn klasgenoten. 

4. een kleine ruimte achter een huis

   • Op het plaatsje kwam helemaal geen zon. 

Synoniemen

• [1]: locatie, stede

Hyponiemen

   

Bijbelplaats Schriftplaats aankomstplaats aanlegplaats aansluitingsplaats aanwijsplaats achterplaats actieplaats afslagplaats afwerkplaats aioplaats alarmplaats ankerplaats appelplaats arbeidsplaats articulatieplaats autodateplaats badplaats basisplaats bedeplaats bedevaartplaats bedevaartsplaats bedrijfsplaats begraafplaats bergplaats bewaarplaats bewijsplaats bidplaats binnenplaats boerenplaats bouwplaats broedplaats bufferplaats buitenplaats buutplaats camperplaats carpoolplaats commissarisplaats cruiseplaats cursusplaats degradatieplaats detentieplaats drenkplaats drinkplaats droogplaats dumpplaats eetplaats ereplaats etappeplaats executieplaats fietsplaats finaleplaats finishplaats formatieplaats garnizoensplaats geboorteplaats gedenkplaats gedoogplaats geheugenplaats gemeenplaats gerechtsplaats grafplaats grensplaats groeiplaats halteplaats halvefinaleplaats handelsplaats hangplaats havenplaats herdenkingsplaats hoekplaats hofplaats hoofdplaats inplantingsplaats invalidenplaats kampeerplaats kampplaats kinderopvangplaats kindplaats kleiplaats kluunplaats kolenopslagplaats kostenplaats kustplaats kwalificatieplaats kwartfinaleplaats kweekplaats laadplaats lanceerplaats landingsplaats leer-werkplaats legerplaats legplaats leidersplaats lesplaats liftersplaats liftplaats ligplaats longstayplaats loopplaats losplaats luchtplaats luisterplaats lummelplaats lustplaats marktplaats mindervalidenplaats munitieopslagplaats nestplaats nevenzittingsplaats oefenplaats oioplaats ontmoetingsplaats opbergplaats opleidingsplaats opslagplaats opstapplaats opvangplaats opvolgersplaats overnachtingsplaats overslagplaats overstapplaats oversteekplaats overwinteringsplaats paaiplaats parkeerplaats parkingplaats participatieplaats picknickplaats pleisterplaats podiumplaats pompplaats poolplaats productieplaats promotieplaats provincieplaats roestplaats rustplaats schouwplaats schuilplaats seizoenplaats seizoensplaats slaapplaats slachtplaats specialistenplaats speelplaats staanplaats stageplaats stallingsplaats stalplaats standplaats stapelplaats staplaats startplaats steenplaats stelplaats sterfplaats stookplaats stopplaats stortplaats strijdplaats studieplaats tapplaats tbs-plaats te gelegener plaats teamplaats toeristenplaats tolplaats tribuneplaats uitlaatplaats uittreedplaats uitwijkplaats vakantieplaats vechtplaats veenplaats verbandplaats verblijfplaats verblijfsplaats vergaarplaats vergaderplaats verkoopplaats verstopplaats vertrekplaats verzamelplaats verzorgingsplaats vestigingsplaats vindplaats vipplaats vissersplaats vluchtplaats voederplaats voorplaats vrijplaats vuurplaats wachtplaats wandelplaats wapenopslagplaats wapenplaats wasplaats waterplaats watersportplaats weekplaats weiplaats werkervaringsplaats werkplaats wijkplaats winplaats wintersportplaats wisselplaats woonplaats zeeplaats zetelplaats zitplaats zwaaiplaats zwemplaats

Afgeleide begrippen

   

in plaats van plaats delict plaatsaanduiding plaatsaanwijzer plaatsbal plaatsbekleder plaatsbepaling plaatsbeschrijving plaatsbespreking plaatsbewijs plaatsbezoek plaatsbiljet plaatscommandant plaatselijk plaatsen plaatsgebonden plaatsgebrek plaatsgeheugen plaatsgeld plaatsgenoot plaatsgrijpen plaatshebben plaatshert plaatsig plaatskaart plaatsmaken plaatsnaam plaatsnemen plaatsonafhankelijk plaatsonderwerp plaatsopneming plaatsparameter plaatsruimte plaatsschouwing plaatsvector plaatsverandering plaatsverlies plaatsverschil plaatsvervangend plaatsvervanger plaatsvervanging plaatsvervangster plaatsvervulling plaatsvinden plaatsweddenschap plaatszin

Uitdrukkingen en gezegden

• [1]: in plaats van

als vervanging van

•  Wat was het raar om mijn paraplu opeens tegen de regen te moeten gebruiken in plaats van tegen de zon.  

∗ Het enige verschil is dat we nu over een geasfalteerde weg vol gaten lopen in plaats van over zandweggetjes.

∗ Recordbrekende antimaterie: Antimaterie is de tegenhanger van ‘gewone’ materie. Van elk elementair materiedeeltjestype bestaat een antimaterieversie die in veel opzichten erop lijkt, maar het spiegelbeeld is. Zo is het anti-elektron (of positron) net zo zwaar als het elektron maar heeft het een positieve lading in plaats van een negatieve.

• [1]: op zijn plaats

• [1]: ter plaatse

• De juiste man op de juiste plaats zijn

zeer geschikt zijn voor het werk

• Een goed woord vindt altijd een goede plaats

• Het hart op de rechte plaats hebben

eerlijk zijn

• Iemand op zijn plaats zetten

Iemand terechtwijzen

Vertalingen

    1. een bepaalde ruimte of een bepaald punt in de ruimte   

Duits: Platz (de) v Engels: place (en) Frans: place (fr) v Oudnoords: rúm o, staða v

Pools: miejsce (pl) Roemeens: loc (ro) Russisch: место (ru) o Spaans: localidad (es) v, lugar (es) m, sitio (es) m Schots-Gaelisch: àite (gd) m

    2. een plein   

Duits: Platz (de) v Pools: plac (pl)

Roemeens: piață (ro) Russisch: площадь (ru) v

    3. een dorp of stad (woonplaats)   

Duits: Ortschaft (de) v Pools: miejscowość (pl) Frans: localité (fr) v

Roemeens: localitate (ro) Russisch: поселение (ru) Spaans: aldea (es) v, ciudad (es) v, localidad (es) v, lugar geométrico (es) m, población (es) v, pueblo (es) m, urbe (es) v

    4. een kleine ruimte achter een huis   

Engels: court (en), courtyard (en), yard (en)

Spaans: corral (es) m, patio (es) m

    in plaats van   

Duits: statt (de), an Stelle von

Schots-Gaelisch: an àite (gd) + gen.

    op zijn plaats   

Duits: an richtiger Stelle

    ter plaats   

Duits: an Ort und Stelle

Bijwoord

plaats

1. bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord

   • plaatsnemen: Hij nam plaats op de voorste rij. 

Werkwoord

vervoeging van
plaatsen

plaats

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van plaatsen
   

   • Ik plaats. 

2. gebiedende wijs van plaatsen
   

   • Plaats! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van plaatsen
   

   • Plaats je? 

Gangbaarheid

• Het woord plaats staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "plaats" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.