moeder

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  moeder    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈmudər / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• moe·der

Woordherkomst en -opbouw

• erfwoord, in de betekenis van ‘vrouw met kinderen’ aangetroffen vanaf 901

van: Middelnederlands: moder Oudnederlands: muoder Germaans: *mōdēr Indo-Europees: *méh₂tēr

Verwant in Germaans: West: Nedersaksisch: Modder, Mudder (Oudsaksisch: mōdar), Engels: mother (Oudengels: mōdor), Fries: moer, moar, Saterfries: muur (Oudfries: mōder), Duits: Mutter (Oudhoogduits: muotar) Noord: Zweeds/Deens/Noors: mor, moder, IJslands/Faeröers: móðir (Oudnoords: móðir) Oost: Gotisch: modar

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	moeder	moeders
verkleinwoord	moedertje	moedertjes

Zelfstandig naamwoord

de moeder v

1. (familie) vrouwelijke ouder

   ▸ Is er een Griekse mythe voor het verlangen dat je, zoals Oedipus, niet met je moeder maar met je schóónmoeder naar bed zou willen? In De Kookwinkel zie ik de langwerpige rasp liggen van meer dan honderdtwintig euro, maar dan heb je wel een stuk gereedschap dat is ontworpen door Rodrigo Otazu.

   ▸ Zijn moeder kreeg vlak na zijn geboorte multiple sclerose. Zijn vader, druk met de zorg voor zijn chronisch zieke echtgenote, keek nauwelijks om naar Harry. Als enig kind werd hij opgevoed door zijn oma.

2. persoon of zaak die op een moeder lijkt omdat dit het oorspronkelijk voortbrengende is bijv. moederbedrijf
3. het oudste en belangrijkste element van een verzameling

   ▸ En zo was ik ineens klaar voor de moeder aller tochten, de PCT.

Synoniemen

• [1] ma, mama, mams, moe, moer

Antoniemen

• [2] dochter

Verwante begrippen

• vader, gezin, familie

Hyponiemen

• [1] (intensivering) aartsmoeder, moordmoeder

   

adoptiefmoeder adoptiemoeder afstandsmoeder azijnmoeder baarmoeder bakfietsmoeder bammoeder bestemoeder bezoekmoeder bibliotheekmoeder bijstandsmoeder binnenmoeder bommoeder buikmoeder buitenmoeder burgermoeder buurtmoeder carrièremoeder co-moeder curlingmoeder desmoeder donormoeder doopmoeder draagmoeder drielingmoeder drugsmoeder duomoeder gastmoeder geboortemoeder grootmoeder helikoptermoeder homomoeder huismoeder hulpmoeder ijskastmoeder inhaalmoeder keizerin-moeder klaagmoeder klassenmoeder koelkastmoeder koningin-moeder koopmoeder kruikenmoeder kunstmoeder leenmoeder leesmoeder levensmoeder lijfmoeder loedermoeder luismoeder luizenmoeder meemoeder meidenmoeder minnemoeder nichtenmoeder oermoeder onthaalmoeder oppasmoeder opstapmoeder oudmoeder overblijfmoeder overgrootmoeder overlegmoeder oversteekmoeder pc-moeder peetmoeder pleegmoeder ploetermoeder plusmoeder poppenmoeder schoonmoeder spijbelmoeder stammoeder stiefmoeder surrogaatmoeder thuisblijfmoeder tienermoeder tijgermoeder uitstelmoeder valreepmoeder verkeersmoeder voedstermoeder voormoeder vraagmoeder wensmoeder werkmoeder ziekenmoeder

Afgeleide begrippen

   

Moeder Aarde Moeder Natuur Moederdag Moedermaagd kindje-op-moeders-schoot moeder-dochterrelatie moeder-kindrelatie moeder-overste moeder-zijn moederaap moederaarde moederband moederbank moederbedrijf moederbeeld moederbinding moederblad moederbond moederbord moederborst moederbrigade moederbuik moedercategorie moedercel moedercentrum moedercomplex moederconcern moedercontract moedercursus moederdier moederding moedereend moederen moederfiets moederfietsster moederfiguur moedergek moedergesteente moederglas moedergodin moederhaard moederhand moederhart moederheil moederhond moederhuis moederinstinct moederkerk moederkind moederkloek moederklok moederklooster moederkoe moederkoek moederkoorn moederkoren moederkruid moederland moederlichaam moederlief moederliefde moederlijk moederloog moederloos moedermaatschappij moedermaffia moedermavo moedermelk moedermens moedermoord moedermuilbroeder moedernaakt moederneukend moederneuker moederonderneming moederoog moederorganisatie moederpartij moederplant moederplicht moederrecht moederrol moederschap moederschip moederschoot moederskant moederskind moederskindje moedersleutel moedersmart moedersnede moederspraak moederstad moedersterfte moederszijde moedertaal moedertalig moedervel moedervennootschap moedervlek moedervorm moedervreugde moederweelde moederwol moederzegen moederziel moederzorg

Uitdrukkingen en gezegden

• Bij moeders pappot blijven

Niet verder kijken dan het eigen huis; thuis blijven wonen

• Daar helpt geen lieve moeder aan

Daar helpen zelfs lieve woordjes niet

• (informeel) Je moeder

Als beledigend, gemelijk, narrig etc. bedoelde afwijzing van bijv. een verzoek of voorstel

• Moeders wil is wet

Wat moeder wil, dat gebeurt

• Niet moeders mooiste

Gezegd van iemand die of iets wat erg lelijk, afstotelijk e.d. is

• Voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast

Door voorzichtigheid wordt schade voorkomen

• Zo moeder, zo dochter

een vrouw lijkt op haar moeder

Vertalingen

    1. een vrouwelijke ouder   

Aragonees: mai (an) v Bretons: mamm (br) v Bulgaars: майка (bg) v Catalaans: mare (ca) v Chickasaw: ishki (cic) Deens: mor (da) Duits: Mutter (de) v Engels: mother (en) Esperanto: patrino (eo) v Estisch: ema (et) Filipijns: ina Fins: äiti (fi) Frans: mère (fr) v Fries: mem (fy) v Georgisch: მემა (ka) (deda) Grieks: μητέρα (el) v Guarani: sy (gn) Hebreeuws: אֵם (he) v Hongaars: anya (hu) Ido: matro (io) Iers: máthair (ga) v IJslands: móðir (is) Indonesisch: ibu (id), bunda (id), ibunda (id) Interlingua: matre (ia) Inupiak: aanaga (ik) Italiaans: madre (it) v Japans: お母さん (ja), 母 (ja)

Kituba: ngudi, mama Koreaans: 어머니 (ko) (eomeoni) Latijn: mater (la) v Lets: māte (lv) Litouws: mótina (lt) Maleis: emak (ms) Napolitaans: mamma, mammélla Noors: mor (no) v Occitaans: maire (oc) v Oekraïens: мати (uk) v Pennsylvania-Duits: Mudder (pdc) v Perzisch: مادَر (fa) Pools: matka (pl) v Portugees: mãe (pt) v Roemeens: mamă (ro) v Russisch: мать (ru) Siraya: rena Sloveens: mati (sl) Slowaaks: matka (sk) v Spaans: madre (es) v Tobiaans: micerum Tsjechisch: matka (cs) v Turks: anne (tr) Veluws: moe, moer, moor, mamme Vietnamees: mẹ (vi) Welsh: mam (cy) Zweeds: mor (sv) g, moder (sv) g (verouderd)

Werkwoord

vervoeging van
moederen

moeder

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van moederen
   

   • Ik moeder. 

2. gebiedende wijs van moederen
   

   • Moeder! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van moederen
   

   • Moeder je? 

Gangbaarheid

• Het woord moeder staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "moeder" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Middelnederlands

	enkelvoud	meervoud
nominatief	moeder	moeder
genitief	moeder	moed(e)re
datief	moeder	moed(e)ren
accusatief	moeder	moeder

Zelfstandig naamwoord

moeder v

1. (familie) moeder

Nedersaksisch

Zelfstandig naamwoord

moeder

1. (familie) moeder

Veluws

Zelfstandig naamwoord

moeder

1. (familie) moeder