moor

Niet te verwarren met: Moor

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  moor    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• moor

Woordherkomst en -opbouw

• Het woord moor heeft verschillende betekenissen, die teruggaan op verschillende oorsprongen.
• [1] Middeleeuws Nederlands Moor. In de betekenis van 'moslim' (met hoofdletter Moor, mv Moren), is de benaming voor het eerst aangetroffen in 1250, en is ontleend aan literair Latijn Mauri, een geografische benaming voor de Berbersprekende volkeren van Noordwestelijk Afrika, ook geleend in de meeste Europese talen, vergelijk Oudfrans (1176-81) Mor ‘persoon afkomstig uit Mauretanië’ (modern Maure), Spaans moros, Italiaans Mori.
• [2] In de secundaire betekenis van 'persoon, Afrikaan met een donkere huidskleur', is moor afkomstig uit het volkslatijn *mōrus, vergelijk Middelfrans (13e eeuw) (bijvoeglijk) 'donkerbruin', (1573) more ‘neger, zwart persoon’, Italiaans moro 'zwart' (van mensen en paarden) . Voor het eerst aangetroffen in 1200 in Alexanders geesten, van Jacob van Maerlant, zie de vindplaats hieronder. Ook metonymisch als 'hebbende de kleur van een Moor, donkerbruin, zwart' in samenstellingen, bijv. moorkop, kookmoor.
• [3] In de betekenis van 'ketel', is het een verkorte vorm van kookmoor , voor het eerst aangetroffen in 1872, in een werk van Hendrik Conscience, zie de vindplaats hieronder.
• [4] In de betekenis van ‘kers’, is het een verkorte vorm van morel (kers) .
• [5] Middelnederlands more, moor, modere. In de betekenis van ‘modder’, een nevenvorm van moer , voor het eerst aangetroffen in ca. 1229 (more) en 1259 .
• [6] In de betekenis van 'gevlamd, blinkend' (van zijde en metaal), is het afkomstig uit Frans moiré, sinds 1725 .
• [7] Middelnederlands more, in de (verouderde) betekenis van een zekere plant, wilde pastinaak, een inheems woord, met cognate vormen in een beperkt aantal Germaanse talen, vergelijk Duits Möhre 'wortel' .

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	moor	moren
verkleinwoord	moortje	moortjes

Zelfstandig naamwoord

moor m

1. (historisch), (volkenkunde) donkere Afrikaan (vaak gekwalificeerd met bijvoeglijk swart)

   ▸ Was een coninghinne daerbi In Etyopen, hiet Candacis, Daer menech swart moor in is, Die sinde up minne ende up houde Van utermaten finen goude Alexandere hondert sticke Voets lanc ende voets dicke Ende enen halven voet breet.

2. (historisch) (verouderd) (Noordafrikaanse) moslim, Moor, meestal mv

   ▸ Die vierde es coninc van den Moren,[En̄ e]s gheheten die coninc Genors; [Die] .v.ste dat es die coninc Anfors, [En̄ e]s coninc in Getulen [Daer d]e[r] liebaerde vele sculen.

3. een type waterketel

   ▸ Pogende zoo weinig gerucht te maken als hem mogelijk was, langde hij de tondeldoos uit het kapelleken van den schoorsteen, en sloeg vuur met den kei op het staal. Hierin gelukt zijnde, ontstak hij het gereed gelegde hout, ging uit den huize naar den waterput, kwam terug met eenen ge vulden kookmoor en hing dezen over het vlammend vuur, dat hij nog eene wijl bleef voeden om het water spoedig aan het zieden te brengen. .... Zoohaast hij het vuur zag branden en het water in den moor hoorde zingen, stapte hij naar de groote tafel bij het venster, waar een hoop zeer beschadigde koffieboonen lag, en hij begon, om geenen tijd te verliezen, de goede en halfgoede boonen uit te zoeken en van de gansch bedorvene te scheiden.

4. (plantkunde) een kersensoort, morel
5. modder, bezinksel

   ▸ Van enen kinnebacslage, van enen metten hare te treckene. Van enen te bloet worstelne van enen in die more te werpenen van enen metten voeten te stoetene moet men drie pont gelden dies werden bedregen met goeden lieden.

6. moiré stof
7. (verouderd) een type wortel, o.m. gele raap (brassica napus ), wilde pastinaak (pastinaca sativa )

Synoniemen

• neger, zwarte

Gangbaarheid

• Het woord moor staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "moor" herkend door:

81 %	van de Nederlanders;
89 %	van de Vlamingen.

Gronings

Zelfstandig naamwoord

moor

1. moeras; een drassig gebied waarin men gemakkelijk verzinkt

Synoniemen

• zomp
• zompe

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Limburgs

Uitspraak

• IPA: /moː^ɐ(r)/

Zelfstandig naamwoord

moor v

1. (slang) (familie) moeder

Verbuiging

	enkelvoud				meervoud
	geheel	gemuteerd	verkleind	gemuteerd verkleind	geheel	gemuteerd	verkleind	gemuteerd verkleind
nominatief	moor	-	meurke	-	meur	-	meurkes	-
genitief	moor(s)	-	meurkes	-	meur	-	meurkes	-
locatief	mores	-	moreske	-	morese	-	moreskes	-
datief	moor, more	-	meurke	-	meur	-	meurkes	-
accusatief	moor	-	meurke	-	meur	-	meurkes	-

Synoniemen

• moder

Nedersaksisch

Zelfstandig naamwoord

moor

1. moeras; een drassig gebied waarin men gemakkelijk verzinkt

Schrijfwijzen

• meras
• moer
• moeras
• Moor

Synoniemen

• Sumpf
• zomp
• zompe

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.