met

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  met    (hulp, bestand)
• IPA: / mɛt / (1 lettergreep)
• IPA:
  • (Noord-Nederland): /mɛt/
  • (Limburg): /mɛd/, /mɛt/

Woordherkomst en -opbouw

• Als voorzetsel voor het eerst aangetroffen in het jaar 901

afkomstig van: Middelnederlands: met, med Oudnederlands: mit Germaans: *midi Indo-Europees: *medʰi-, *meta

Verwant in Germaans: West: Engels: mid (Angelsaksisch: mid, miþ, mit), Duits: mit, (Oudhoogduits: mit, miti), Fries: mei (Oudfries: mith, mit, mei, mithi, mithe, methe) Noord: Zweeds/Deens/Noors/Faeröers: med, (Oudnoords: með), IJslands: með Oost: Gotisch: miþ

Andere talen: Oudgrieks: μετά (metá), Sanskriet: स्मत (smat)

Voorzetsel

met

1. en daarbij

   • 's Ochtends eten we brood met beleg. 

2. in gezelschap van

   • Ik ga met hem mee. 

3. als partner hebbende

   • Morgen zal ik er met m'n manager over spreken. 

4. als gevoel hebbende

   • Hij bekeek de pentekening met interesse. 

5. na, als gevolg van

   • Het wordt er met de tijd niet beter op. 
   • Met Karels vertrek raken we een waardevolle collega kwijt. 

6. gelijktijdig met, tijdens

   • Met de schoolvakantie is het rustig in de stad. 

7. ter gelegenheid van

   • We zijn met mijn verjaardag naar de Keukenhof geweest. 

8. gebruik makend van, door middel van, met behulp van

   • Met dit mes werd de moord gepleegd. 
   • Ik reis morgen met de trein naar Purmerend. 

«Met dat ik binnenkwam ging de telefoon over.»

Verwante begrippen

• mee, mede

Antoniemen

• zonder

Hyponiemen

• affiniteit met, eraf komen met, in samenwerking met, ondermet, patatje met, tot en met, tot-en-met, zich eraf maken met

Afgeleide begrippen

• metgezel, metterdaad, metterdag, metterhaast, mettertijd, metterwoon, tranen-met-tuitentelevisie

Uitdrukkingen en gezegden

   

met twee maten meten schapen met bokken verdelen gaan met verkering hebben met met dat op hetzelfde moment, toen, zodra Met Noach in de ark geweest zijn erg oud(erwets) en uit de mode zijn Met Sint Juttemis als de kalveren op het ijs dansen Nooit! (Sint Juttemis valt op 17 augustus, en dan ligt er geen ijs) Met alle winden waaien door alles en iedereen laten beïnvloeden Met andermans kalf ploegen terwijl je de hulp van een ander gebruikt, doen alsof je het zelf alleen gedaan hebt Met andermans veren pronken weglopen met de ideeën van een ander ofwel: met iets van een ander zelf gaan pronken Met bed en bult met alles wat men bijeen kan pakken op reis gaan Met de Franse slag doen een taak (uit desinteresse) niet goed afmaken ofwel: weinig tijd/moeite in iets steken Met de deur in huis vallen meteen ter zake komen / onmiddellijk over datgene beginnen waarvoor men kwam zonder Met de gebakken peren (blijven) zitten voor de moeilijkheden opdraaien Met de hand op het hart eerlijk en gemeend Met de handen in het haar zitten niet weten wat je moet doen/Niet weten wat je er mee aan moet vangen Met de helm (op) geboren zijn de toekomst kunnen voorspellen Met de hoed in de hand komt men door het ganse land. iemand die vriendelijk is bereikt meer in het leven dan iemand die onaardig en onbeleefd is Met de kippen op stok gaan vroeg naar bed gaan Met de kous op de kop thuiskomen teleurgesteld thuiskomen Met de maat waarmee gij meet, zal u weder gemeten worden. op de manier zoals je een ander behandelt zal je ook zelf behandeld worden Met de mond vol tanden staan niet weten wat je moet zeggen/ergens versteld van staan Met de muts naar iets gooien ergens geen zorg aan besteden Met de nachtschuit komen erg laat Met de nachtschuit vertrekken het er erg stilletjes vandoor gaan Met de natte vinger doen Onnauwkeurig, overhaast of zonder de geschikte methode of middelen uitgevoerd werk Met de nek aanzien iemand negeren en duidelijk laten merken een hekel aan iemand te hebben Met de noorderzon vertrekken stil vertrekken Met de paplepel ingeven al heel jong iets leren Met de pet naar iets gooien niet echt moeite voor iets doen ofwel: zonder inzicht schatten Met de pet rondgaan Om geld vragen Met de prins over de Maas geweest zijn Veel meegemaakt hebben Met de rug tegen de muur staan geen kant op kunnen, hooguit een laatste uitweg Met de vinger nawijzen iemand uitgelachen Met dubbel krijt schrijven Te hoge prijzen rekenen Met een gouden hengel vissen. Door bedrog zijn doel halen. Met een kanon op een mug schieten Ophef maken om niks Met een nat zeil thuiskomen dronken thuiskomen Met een schone lei beginnen beginnen alsof er niets gebeurd is Met een sisser aflopen probleem leek heel groot, maar viel uiteindelijk reuze mee Met één voet in het graf staan iemand gaat bijna dood Met een waterzeil thuiskomen doornat zijn Met geen pen te beschrijven zijn iets niet met woorden kunnen zeggen Met gelijke/dezelfde munt betalen op dezelfde wijze op iemand reageren zoals die dat zelf naar jou deed Met gesloten beurs betalen door middel van een wederzijdse schuld het bedrag verrekenen Met grote heren is het kwaad kersen eten met hoge heren verlies je meestal Met hangen en wurgen Met hangende pootjes bewust van schuld (thuis)komen Met hart en ziel (doen) met plezier en passie iets doen Met het blote oog waarneembaar Zichtbaar zonder optische hulpmiddelen Met het ene been in het graf staan niet lang meer te leven hebben Met het hoofd tegen de muur lopen mislopen Met het verkeerde been uit bed stappen een slecht humeur hebben Met het water voor de dokter komen zeggen wat je bedoelt Met het zout komen als het ei op is. met een oplossing komen als het probleem er niet meer is Met hutje en mutje vertrekken vertrekken met alles wat je maar hebt Met iets op de proppen komen Met kunst- en vliegwerk Met lange tanden eten met tegenzin eten Met lege handen staan niets meegenomen hebben Met man en macht iets doen iedereen werkt hard mee Met man en muis vergaan iedereen verdronk bij het vergaan van een schip Met molentjes lopen in de war zijn ofwel: niet goed bij het verstand zijn Met onwillige honden is het slecht hazen vangen. het is moeilijk om samen te werken met mensen die niet willen Met open vizier strijden openlijk zijn en eerlijk uitkomen voor de eigen mening in een conflict Met opgestoken/opgestreken zeil naar iemand toe gaan boos naar iemand toe gaan of boos bij iemand binnen komen Met pak en zak (gaan) met veel bagage gaan Met passen en meten wordt de tijd versleten. men moet het aanpakken en geen tijd met onbelangrijke dingen verspillen Met sint-juttemis Nooit! Met spek schieten overdrijven of opscheppen Met stille trom vertrekken vertrekken zonder iemand het te laten weten Met tijd en stro rijpen de mispels Met twee maten meten niet gelijk behandeld worden (met dezelfde omstandigheden) Met twee monden praten jezelf tegenspreken in verschillende situaties ofwel: niet eerlijk zijn Met twee tongen spreken niet eerlijk zijn Met vallen en opstaan (leren) door mislukkingen leren Met vlag en wimpel slagen met zeer goede cijfers slagen Met vuur spelen met gevaarlijke dingen laks omgaan, gevaarlijke dingen doen Met wortel en tak uitroeien iets volledig bestrijden om er geen last meer van te hebben Met zijn gat in de boter vallen trouwen met een rijke vrouw ofwel: onverwacht veel geluk hebbende Met zijn neus in de boter vallen onverwacht voordeel hebben Met zijn talenten woekeren de persoonlijke mogelijkheden/gaven goed gebruiken Met zijn tien geboden eten zonder bestek met de vingers eten Met zijn ziel onder de arm lopen zich vervelen met de hand gemaakt niet machinaal gemaakt Al vaak met dat bijltje gehakt hebben het werk al vaker gedaan hebben en weten hoe het moet Appels met peren vergelijken twee totaal verschillende dingen vergelijken alsof ze eender zijn, waardoor de vergelijking onzinnig is Dat zijn aambeien met slagroom. dat zijn dingen die niets met elkaar van doen hebben. De draak met iets steken ergens niets van geloven en grapjes over gaan maken De gek met iemand steken spotten met iemand De hand met iets lichten minder streng zijn dan normaal De kip met gouden eieren slachten Een iets met veel rendement wegdoen De ouderdom komt met gebreken. als je ouder wordt ga je van alles mankeren De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens. veel goede voornemens hebben zonder ze daadwerkelijk uit te voeren Dieven met dieven vangen mensen die niet eerlijk zijn of gemeen, moet je op dezelfde manier ook behandelen Dweilen met de kraan open het probleem is zo erg dat de middelen te kort schieten Een appeltje met iemand te schillen hebben nog een rekening met iemand te vereffenen hebben, i.e. op vergelding/wraak uit zijn (of: nog een vervelend onderwerp te bespreken hebben) Een dood kind met een lam handje. Een nietswaardige zaak. Een hartig woordje met iemand spreken. Een loopje met iemand nemen zich weinig van iemand aantrekken (die de leiding heeft) Een schip met zure appels zijn/komen iemand begint bijna met huilen ofwel: het naderen van een zware bui Er met de pet naar gooien je doet niet je best Er met de pet niet bij kunnen het niet willen/kunnen snappen Ergens met lood in de schoenen naar toe gaan ergens verschrikkelijk tegen opzien Geen land met iemand kunnen bezeilen met iemand niets kunnen beginnen omdat die niet wil Het met iemand aan de stok hebben/krijgen ruzie met elkaar hebben/krijgen Het ene gat met het andere stoppen het slecht beheren van geld door met de ene schuld de andere af te lossen Het kind met het badwater weggooien iets afkeuren omdat een klein deel niet goed is ofwel: het goede en waardevolle met het slechte en waardeloze weggooien Het verstand komt met de jaren naar mate je ouder wordt, word je wijzer en verstandiger Het verstand komt met de jaren. oudere mensen zijn wijzer en...jongere mensen mogen fouten maken Huilen met de pet op Huilen met de wolven in het bos het er niet mee eens zijn maar wel de baas gelijk geven en bevestigen Iemand met een kluitje in het riet sturen een antwoord krijgen waar men niets aan heeft Iemand met open armen ontvangen erg hartelijk ontvangen worden Iemand met schele ogen aankijken Jaloers zijn op iemand Iemand koeien met gouden horens beloven iets moois beloven maar niet nakomen Iets met Argusogen gadeslaan iets met wantrouwen bekijken Iets met argusogen bekijken Iets met de mantel der liefde bedekken iets niet met anderen bespreken maar stilzwijgen en accepteren Iets met de moedermelk binnenkrijgen iets leren in de eerste levensjaren Iets met een korreltje zout nemen iets beschouwen als overdreven Iets met lede ogen aanzien jaloers zijn, Iets met spijt aanzien Iets met voeten treden zich (bewust) niet aan de regels houden Iets (met krijt) aan de balk schrijven een gebeurtenis is zo belangrijk/bijzonder dat men het niet wil vergeten Iets niet met droge ogen kunnen aanzien letterlijk: gaan huilen/tranen bij het zien gebeuren van iets Je ergens met een jantje-van-leiden van afmaken Je moet roeien met de riemen die je hebt. je moet gebruikmaken van de middelen die je ter beschikking staan Lachen als een boer met kiespijn Men kan geen ijzer met handen breken. iets niet doen omdat er op dat moment de tijd/middelen niet voor handen zijn Men moet vossen met vossen vangen. je moet een slimme persoon vangen door slim te zijn Men vangt meer vliegen met honing dan met azijn. door vriendelijk te zijn bereik je meer bij iemand dan met lelijke woorden Op goede voet staan met iemand Vriendschappelijk of vertrouwelijk met iemand om kunnen gaan Ouderdom komt met gebreken. letterlijk Rekening houden met iets. Roeien met de riemen die je hebt het moeten doen met dat wat je hebt Spijkers met koppen slaan eindelijk een stap vooruit in het proces Tranen met tuiten huilen/schreien heel erg huilen zonder dat het echt erg is Vertrek met je luizen. Pak je biezen. Wie met pek omgaat, wordt ermee besmet. wie met slechte mensen omgaat neemt de gewoontes van die mensen over Zich met hand en tand verzetten zich zich heftig verzetten en er alles aan doen om het niet te laten doorgaan Zich er met Jantje van Leiden afmaken Onzorgvuldig zijn en weinig aandacht aan het werk besteden Zuinigheid met vlijt, bouwt huizen als kastelen. door te sparen krijg je uiteindelijk een grote som geld iemand met de neus op de feiten drukken iemand iets duidelijk maken

Vertalingen

    1.   

Afrikaans: met (af) Arabisch: ب (ar) Bulgaars: с (bg) Catalaans: amb (ca) Chinees: 和 (zh) Deens: med (da) Duits: mit (de) Engels: with (en) Esperanto: kun (eo) Estisch: koos (et) Fins: kanssa (fi), kera (fi) Frans: avec (fr) Fries: mei (fy) Galicisch: con (gl) Grieks: με (el) Hebreeuws: עם (he) Hindi: साथ (hi) Hongaars: -val (hu) IJslands: með (is) Iers: le (ga) Indonesisch: dengan (id)

Italiaans: con (it) Japans: を伴って (ja), 付きの (ja) Koreaans: 와 (ko) Latijn: cum (la) Lets: ar (lv) Litouws: su (lt) Noors: med (no) Nynorsk: med (nn) Perzisch: با (fa) Pools: z (pl) Portugees: com (pt) Roemeens: cu (ro) Russisch: с (ru) Sloveens: s (sl), z (sl) Slowaaks: s (sk) Spaans: con (es) Swahili: na (sw) Thai: กับ (th) Vietnamees: với (vi) Wit-Russisch: з (be) Zweeds: med (sv)

Woordherkomst en -opbouw

• Germaans *mati voedsel, vgl. Engels: meat

Woordafbreking

• met

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	met
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

met o

1. arch. stukjes die overblijven bij het snijden van grotere stukken vlees.

Afgeleide begrippen

• metworst, ondermet

Gangbaarheid

• Het woord met staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd 'met' herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Engels

Werkwoord

met

1. ontmoette, ontmoet (in bv. heb ontmoet).

   onvoltooid verleden tijd of voltooid deelwoord van meet (ontmoeten)

Nedersaksisch

Woordafbreking

• met

Voorzetsel

met

1. met

Verwante begrippen

• mee

Veluws

Woordafbreking

• met

Voorzetsel

met

1. met

Verwante begrippen

• mee

West-Vlaams

Voorzetsel

met

1. met

   «Boheemn is ‘n historische regio in Centroal Europa, die bestoat uut de westelikke twi derdn van de nu Tsjechische Republiek, met ‘n hoofdstad Praag.»

   Bohemen is een historisch regio in Centraal-Europa, die bestaat uit de westelijke twee derde van deze Tsjechische Republiek, met de hoofdstad Praag.