half

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  half    (hulp, bestand)
• IPA: /ɦɑlf/

Woordafbreking

• half

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘telwoord: de helft’ voor het eerst aangetroffen in 1236
• van Middelnederlands half

Hoofdtelwoord

half

1. de helft (½)

	stellend
onverbogen	half
verbogen	halve
partitief	halfs

Bijvoeglijk naamwoord

half

1. de helft zijnde

   ▸ Ik had de keuze om 10 kilometer terug te lopen naar een plek waarvan ik zeker wist dat er water was of 8 kilometer door te lopen naar het eerstvolgende beekje, dat echter ook opgedroogd zou kunnen zijn. Ik ging er even voor zitten, ik was moe en had nog maar een halve fles water over, dit was geen moment om een foute beslissing te nemen.

Verwante begrippen

Breukgetallen in het Nederlands
half • anderhalf • tweeënhalf • drieënhalf • vierenhalf • vijfenhalf • zesenhalf • zevenenhalf • achtenhalf • negenenhalf

Hyponiemen

   

acht en een half achtenhalf anderhalf derdehalf dertien en een half dertiendehalf drie en een half drieënhalf eenenhalf elf en een half flyhalf half en half half-en-half half-om-half halfhalf linkshalf midhalf negen en een half negenenhalf onderhalf rechtshalf scrumhalf tien en een half twaalf en een half twee en een half tweeënhalf vier en een half vierenhalf vijf en een half vijfenhalf zes en een half zes-en-een-half zesenhalf zeven en een half zevenenhalf

Afgeleide begrippen

   

Rode Halvemaan gouden halfmaki grijze halfmaki half en half half miljoen half-Jood half-Nederlands half-continuïteit half-en-half half-hbo half-om-half half-om-halfgehakt halfaap halfacht halfapen halfautomaat halfautomatisch halfback halfbak halfbakken halfbegrepen halfbevroren halfbewolkt halfbewust halfblind halfbloed halfbriljant halfbroeder halfbroer halfbrus halfcast halfcel halfcirkelvormig halfdek halfdicht halfdonker halfdood halfdoor halfdrie halfdronken halfdroog halfduister halfedel halfedelsteen halfeen halfelf halfelfje halfezel halffabricaat halffiguur halfformaat halfgaar halfgebakken halfgeïnteresseerd halfgek halfgekookt halfgeleerd halfgeleider halfgeopend halfgesloten halfgevuld halfglanzende groefbij halfgod halfgoed halfhalf halfhard halfhartig halfheester halfheid halfhemd halfhonderd halfhoog halfhout halfhouts halfhysterisch halfjaar halfjaarlijks halfjarig halfkleinbeeld halfklinker halfkoers halfkristal halfkristallijn halflaken halflandelijkheid halflang halflangoeren halfleeg halfleren halflinnen halfluid halfmaandelijks halfmaki halfmaki's halfmast halfmetaal halfnaakt halfnatuurlijk halfnegen halfnomade halfom halfonderstandig halfoogst halfopen halfopens halfpension halfpijler halfpipe halfpond halfporselein halfproduct halfreliëf halfrijk halfrijke halfrijm halfrijp halfrijps halfrond halfschaduw halfscheid halfscheut halfschild halfslaap halfslachtig halfslag halfsleet halfsluiten halfspeler halfstam halfsteek halfsteens halfstof halfstok halfstruik halftallig halfter halftien halftij halftijds halftime halftint halftoon halftop halftwaalf halftwee halfuur halfvaatsband halfvasten halfverborgen halfvergaan halfvergeten halfverhard halfverheven halfvers halfverteerd halfvet halfvier halfvijf halfvleugelig halfvloeibaar halfvocaal halfvol halfvolley halfvolwassen halfvrij halfvrijstaand halfwakker halfwas halfwees halfweg halfwijs halfwijze halfwind halfwinder halfwinds halfwit halfwoekerplant halfwoestijn halfwollen halfzacht halfzes halfzesje halfzeven halfzijde halfzijdig halfzoet halfzuil halfzus halfzuster halfzwaar halfzwaargewicht halling halve finale halve finales halvefinalist halvefrank halvegare halveling halvelings halvemaan halverhoogte halverlijve halvermijn halverstok halverwege halverwind noordelijk halfrond zuidelijk halfrond

Uitdrukkingen en gezegden

• Beter een half ei dan een lege dop.

beter iets dan helemaal niets

• Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.

je kan beter iets voortijdig stoppen dan doorgaan tot het helemaal verkeerd gaat; wanneer je in de gaten hebt dat dit het niet de goede weg is, kun je beter stoppen en opnieuw beginnen

• De brutalen hebben de halve wereld.

wie brutaal is krijgt doorgaans meer dan dat diegene recht op heeft

• Een half ei is beter dan een lege dop.

beter iets dan niets

• Een goed begin is het halve werk.

beter een goede start te maken dan later puin te moeten ruimen ofwel: met een goede voorbereiding kan het werk goed en snel gedaan worden

• Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig.

• Gedeelde smart is halve smart.

als je over problemen praat, dan kan je het makkelijker verwerken; door de problemen/ellende van een ander is het gemakkelijker de eigen problemen/ellende te dragen

• Goed begonnen is half gewonnen.

een goed begin is het halve werk

• Goed gereedschap is het halve werk.

door de juiste hulpmiddelen te gebruiken wordt het karwei snel geklaard

Vertalingen

    1. de helft zijnde   

Engels: half (en) Papiaments: mei

Spaans: medio (es)

Gangbaarheid

• Het woord half staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "half" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Engels

Uitspraak

• Geluid:  half (VS)    (hulp, bestand)
• IPA: /hɑːf/

Woordherkomst en -opbouw

• Afkomstig van het Oudengelse healf.

Naar frequentie	460 (bijvoeglijk naamwoord)

stellend	vergrotend	overtreffend
half	-	-

Bijvoeglijk naamwoord

half

1. half

Naar frequentie	4797 (bijwoord)

Bijwoord

half

1. voor de helft

Naar frequentie	1453 (zelfstandig naamwoord)

enkelvoud	meervoud
half	halves

Zelfstandig naamwoord

half

1. helft

Uitdrukkingen en gezegden

• in half

in het midden

«Cut the meatballs in half and set aside.»

Snijd de gehaktballen in het midden door en leg ze opzij.