hem

Nederlands

	enkelvoud		meervoud
	onderwerp	voorwerp	onderwerp	voorwerp
1e persoon	ik 'k	mij me	wij we	ons
2e persoon (informeel)	jij je	jou je	jullie	jullie
2e persoon (formeel)	u	u	u	u
2e persoon (regionaal)	gij ge	u	gij ge	u
3e persoon (mannelijk)	hij ie	hem 'm	zij ze	(dat.) hun (acc.) hen ze
3e persoon (vrouwelijk)	zij ze	haar 'r, d'r
3e persoon (onzijdig)	het 't	het 't
	Boven: benadrukte vorm. Onder: onbenadrukte vorm

Uitspraak

• Geluid:  hem    (hulp, bestand)
• IPA: / hɛm / (1 lettergreep)
• IPA: /ɦɛm/

Woordafbreking

• hem

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘buitendijks land’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1182
• In de betekenis van ‘persoonlijk voornaamwoord’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1200

Persoonlijk voornaamwoord

hem

1. accusatief m derde persoon enkelvoud

   • Ik zie de man -> ik zie hem. 

   ▸ Jack was een kale man van in de zestig die 35 jaar geleden zelf de PCT had gelopen. Het ging er volgens hem destijds heel anders aan toe dan nu. ‘Mijn rugzak woog wel 20 kilo, en nu loopt iedereen met dat ultralichte spul.

2. datief m derde persoon enkelvoud

   • Ik geef de man een boek -> ik geef hem een boek. 

Afgeleide begrippen

• hemzelf, pak hem beet

Uitdrukkingen en gezegden

   

Hem / em / 'm smeren Hem loopt een luis over de lever. Hij wordt boos. Als je hem een vinger geeft, neemt hij de hele hand als je iemand een beetje helpt, wil diegene altijd je hulp Als men over de duivel spreekt, dan trapt men hem op zijn staart. het over iemand hebben en die dan plots tegen het lijf lopen, of iets gebeurt terwijl je het er net over had Dat zal hem geen windeieren leggen Dat zal hem niet glad zitten. iets zal niet meevallen en moeilijk zijn De bolworm steekt hem De schellen vallen hem van de ogen. plotseling iets begrijpen hoe het in elkaar steekt De vingers jeuken hem het bijna niet kunnen laten er op los te slaan Er zit bij hem een steekje los die is niet helemaal goed bij zijn hoofd Wie de schoen past, trekke hem aan. als je je aangesproken voelt moet je er maar wat mee doen ofwel: zonder dat iemand bij naam wordt genoemd toch weten dat diegene wordt bedoeld Zijn eigen luizen bijten hem. Hij zit zichzelf in de weg. Zolang de ezel zakken draagt, heeft de mulder hem lief

Vertalingen

    1. accusatief   

Duits: ihn (de) Engels: him (en) Frans: le (fr)

Nedersaksisch: um (nds) Pools: jego (pl) Tsjechisch: ho (cs), jeho (cs), něho (cs)

    2. datief   

Duits: ihm (de) Engels: him (en) Frans: lui (fr)

Nedersaksisch: um (nds) Pools: jemu (pl) Tsjechisch: mu (cs), jemu (cs), němu (cs)

Werkwoord

vervoeging van
hemmen

hem

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van hemmen
   

   • Ik hem. 

2. gebiedende wijs van hemmen
   

   • Hem! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van hemmen
   

   • Hem je? 

Gangbaarheid

• Het woord hem staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "hem" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Middelnederlands

			nominatief		genitief		datief		accusatief
			vol	clit.	vol	clit.	vol	clit.	vol	clit.
enk	1e		ic		mijns		mi		mi
	2e		du	-tu	dijns		di		di
	3e	m	hi	-i	sijns	-es -s	hem	-em -en	hem	-en -ene -ne
		f	si	-se	haer	-ere -re -er	haer	-ere -re -er	haer	-se
		n	het	t- -et -t	-	-es -s	hem		het	-et -t
mv	1e		wi		onser		ons		ons
	2e		ghi	-i	uwer		u		u
	3e		si	-se	haer	-ere -re -er	hem hen	-en	hem hen	-se

Persoonlijk voornaamwoord

hem

1. datief en accusatief m van de derde persoon enkelvoud: hem
2. datief o an de derde persoon enkelvoud: eraan, ervoor
3. datief en accusatief van de derde persoon meervoud: hun, hen, ze

Wederkerend voornaamwoord

hem

1. zich