tand

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  tand    (hulp, bestand)
• IPA: /tɑnt/

Woordafbreking

• tand

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘uitsteeksel in kaak om mee te bijten’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1220

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	tand	tanden
verkleinwoord	tandje	tandjes

Zelfstandig naamwoord

tand m

1. (anatomie) een harde en wittige gecalcificeerde structuur in de mond van mensen en veel dieren, hoofdzakelijk gebruikt voor het kauwen van eten

   • Heb jij gaatjes in je tanden? 
   • Ik had geen tand meer in mijn mond. 

2. (techniek) een meestal scherp uitsteeksel aan bepaalde voorwerpen, zoals zagen of tandwielen

   • De tanden van een zaag. 

   ∗ Vraag het aan Gentenaar Geert Claus, uitbater van frituur Emily’s, hoe zwaar het is. Hij legt de laatste meters te voet af, met de fiets aan de hand. ‘Een paar tandjes te weinig, een paar kilootjes te veel.’

Synoniemen

• gebit (mv)

Hyponiemen

   

achtertand aftands baktand botertand boventand drietand eitand gelijktands giftand gifttand haaientand haaktand hoektand hondstand kamtand knaagtand leeuwentand lekkertand maaltand melktand muizentand olifantstand ondertand oogtand slagtand snijtand stifttand stoottand voortand wijsheidstand wisseltand wolfstand zaagtand

Afgeleide begrippen

   

getand tandaanslag tandarts tandbaars tandbederf tandbeen tandbrasem tandcariës tandeg tandeloos tandemail tanden tandenborstel tandengeknars tandenknarsen tandenpoetsen tandenschuier tandenstoker tanderosie tandextractie tandformule tandglazuur tandhals tandheelkunde tandheugel tandholte tandhygiëne tandimplantaat tanding tandkas tandkoppeling tandlijst tandloos tandmeester tandmerg tandpasta tandpijn tandplak tandplaque tandpoeder tandprothese tandprotheticus tandpulpa tandrad tandriem tandspiegel tandsteen tandstelsel tandtechnicus tandtechniek tandtechnisch tandtrauma tandverbinding tandvlees tandvormig tandvulling tandwalvis tandwiel tandwolf tandwortel tandzaad tandzenuw tandzijde tandzorg tandzweer vertanden

Verwante begrippen

• bijten
  • gebit
  • kies

Uitdrukkingen en gezegden

   

oog om oog, tand om tand De tand des tijds De verwoesting waar alle voorwerpen op den duur onder lijden. De tanden laten zien zich heel erg fel verdedigen Haar op de tanden hebben erg moedig zijn in het geven van een mening/ Bazig zijn Iemand aan de tand voelen op strenge manier ondervragen (oorspronkelijk: de leeftijd en gezondheid van paarden onderzoeken) een tandje bijsteken extra je best doen Het aanpakken van zwart geld bij buitenlandse banken is voor staatssecretaris FransWeekers (Financiën) al jaren een speerpunt. Maar door de berichten over geheime rekeningen in belastingparadijzen gaat hij er nog „een tandje bijsteken”. Al in de aanbevelingen van de onderzoekscommissie 22/3 rond terrorisme stond dat de gevangenissen een tandje moesten bijsteken en meer deradicaliseringsprogramma’s en opleidingen voor extremistische gedetineerden moesten aanbieden. ‘Ook de religieuze en spirituele ondersteuning kan beter.’ Met de mond vol tanden staan niet weten wat je moet zeggen/ergens versteld van staan Met lange tanden eten met tegenzin eten, kieskauwen Op de tanden bijten Zich bedwingen om zijn gevoelens niet te tonen. Tot de tanden gewapend zijn van allerlei soorten wapens voorzien zijn Van de hand in de tand leven zo gauw iets verdiend is het meteen weer uitgeven Zich met hand en tand verzetten zich zich heftig verzetten en er alles aan doen om het niet te laten doorgaan Zijn tanden in iets zetten Zich intensief met iets bezig (gaan) houden. Zijn tanden op iets stukbijten Ondanks alle inspanning iets niet bereiken.

Vertalingen

    1. hard wit voorwerp in de mond   

Bretons: dant (br) m Duits: Zahn (de) m Engels: tooth (en) Erzja: пей Estisch: hammas (et) Evenks: иктэ Fins: hammas (fi) Frans: dent (fr) m Guarani: ãi Hebreeuws: שן (he) v Hindi: दांत़ (hi) Daant m Ido: dento (io) Indonesisch: gigi (id) Interlingua: dente (ia) Italiaans: dente (it) m Japans: 歯 (ja) (は, ha)

Koreaans: 이 (ko) (i), 이빨 (ko) (ippal) Moksja: пей Nengone: yege Occitaans: dent (oc) v Pools: ząb (pl) m Portugees: dente (pt) m Roemeens: dinte (ro) m Russisch: зуб (ru) Slowaaks: zub (sk) m Spaans: diente (es) m Taroko: rúpun Tsjechisch: zub (cs) m Tok Pisin: tis (tpi) Tupinambá: ãîa Turks: diş (tr) Zweeds: tand (sv) g

    2. scherp uitsteeksel   

Duits: Zahn (de) m, Sägezahn (de) Engels: tooth (en) Fins: hammas (fi) Frans: dent (fr) m Hindi: दांत़ (hi) Daant m Pools: ząb (pl) m

Roemeens: dinte (ro) m Slowaaks: zub (sk) m Tsjechisch: zub (cs) m Turks: diş (tr) Zweeds: tand (sv) g

Werkwoord

vervoeging van
tanden

tand

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van tanden
   

   • Ik tand. 

2. gebiedende wijs van tanden
   

   • Tand! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van tanden
   

   • Tand je? 

Gangbaarheid

• Het woord tand staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd 'tand' herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

• Tand (mens) op Wikipedia

Zweeds

Uitspraak

• Geluid:  tand    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• tand

Zelfstandig naamwoord

tand g

1. tand

Verbuiging

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	tand	tanden	tänder	tänderna
genitief	tand	tanden	tänder	tänderna