koning

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  koning    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈkonɪŋ / (2 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /ˈkonɪŋ/, /ˈkoʊ̯nɪŋ/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /ˈkoːnɪŋ/

Woordafbreking

• ko·ning

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘regerend vorst’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koning	koningen
verkleinwoord	koninkje	koninkjes

Zelfstandig naamwoord

koning m

1. (regering)(adel) het mannelijk hoofd van een koninkrijk

   • Op 21 juli 2013 legde Filip de eed af als koning der Belgen. 

   ▸ Was hun koning, Willem de Veroveraar, niet tijdens een geweldige storm, dankzij de heilige Nicolaas, veilig van Normandië naar Engeland gevaren? Want Nicolaas was in staat de wind en de onstuimige kracht der golven te doen bedaren!

   ▸ Denemarken ook nauwelijks, in de pers hadden ze het uitgebreid gehad over de gemoedelijke verhouding tussen de Deense bevolking en de Duitse gasten. De koning en de regering van Denemarken zaten nog op hun plaats en de samenwerking leek uitstekend te functioneren binnen de Germaanse verbroedering.

2. een speelkaart waarvan de waarde meestal tussen die van de vrouw en de aas ligt
3. (schaak) het stuk dat, wanneer het verslagen wordt, tot direct verlies leidt
4. iemand die met koningschieten de laatste van de boom schiet

Synoniemen

• (kaartspel) heer

Hyperoniemen

• heerser, regeerder, vorst (1)

Hyponiemen

   

bergkoning bladkoning boeienkoning boonkoning burgerkoning christus-koning haringkoning keukenkoning kwartelkoning lingeriekoning modekoning naamkoning onderkoning rattenkoning roerkoning rooms-koning schutterkoning schutterskoning sloopkoning tegenkoning vicekoning wachtelkoning wapenkoning winterkoning zeekoning zegekoning zigeunerkoning Zonnekoning zonnekoning

Afgeleide begrippen

   

Koningsdag koning-keizer koning-stadhouder koningdom koningentaart koningin koningsaanval koningsappel koningsarend koningsas koningsblauw koningschap koningschieten koningscobra koningsdochter koningsdrama koningsfazant koningsgambiet koningsgeel koningsgezind koningsgier koningshof koningshuis koningskaars koningskind koningsklasse koningskoppel koningskroon koningskruid koningskwestie koningslied koningslinde koningsloper koningsmaal koningsmakreel koningsmantel koningsmoord koningsnacht koningsnummer koningsontbijt koningsoord koningspaar koningspage koningspalm koningsparadijsvogel koningspinguïn koningspion koningspython koningsring koningsschip koningsslang koningssloep koningsspil koningsstaf koningsstern koningstijger koningsvaart koningsvaren koningsvleugel koningsvrede koningswater koningsweg koningswens koningszeer koningszoon koninklijk

Verwante begrippen

• koningin, koninkrijk

Spreekwoorden

• [1] eet ontbijt als een koning, lunch als een prins en dineer als een arme
• [1] ontbijt als een koning, lunch als een edelman en dineer als een bedelaar
• De klant is koning.

Men probeert altijd zo goed mogelijk aan de wensen van de klant te voldoen

• De koning te rijk zijn

Het heel goed hebben/heel blij zijn

• In het land der blinden is eenoog koning.

Iemand met geringe kennis of maar weinig vaardigheden, munt toch uit in een gezelschap van personen die nog minder weten of nog minder vaardigheid hebben

• Leven als een koning

Veel geld uitgeven

Vertalingen

    1. het mannelijk hoofd van een koninkrijk   

Afrikaans: koning (af) Akkadisch: šar Angelsaksisch: cyning (ang) m Arabisch: مَلِكٌ (ar) (malik) Bretons: roue (br) m Catalaans: rei (ca) m Chinees: 国王 (zh) Duits: König (de) m Engels: king (en) Esperanto: reĝo (eo) Fins: kuningas (fi) Frans: roi (fr) m Galicisch: rei (gl) Grieks: βασιλιάς (el) (vassiliás) Hawaïaans: Ali'i Hebreeuws: מלך (he) m Hongaars: király (hu) Indonesisch: raja (id) Interlingua: rege (ia) Italiaans: re (it) m Japans: 国王 (ja) (こくおう, kokuō), 王様 (ja) (おうさま, ōsama), 王 (ja) (おう)

Koreaans: 임금 (ko) (imgeum), 왕 (ko) [王] (wang) Latijn: rex (la) m Litouws: karalius (lt) m Mantsjoe: (wang) Middelnederlands: coninc Noors: konge (no) Perzisch: شاه (fa), پادِشاه (fa) Pools: król (pl) m Portugees: rei (pt) m Roemeens: rege (ro) Russisch: король (ru) Sloveens: kralj (sl) m Slowaaks: kráľ (sk) m Spaans: rey (es) m Tsjechisch: král (cs) m Turks: kral (tr) Vietnamees: Vua (vi), Vương (vi) [王] Volapük: reg (vo), hireg (vo) Welsh: brenin (cy) Xhosa: ukumkani Zweeds: kung (sv) g

    2. speelkaart waarvan de waarde meestal tussen die van de vrouw en de aas ligt   

Engels: king (en) Pools: król (pl) m

Turks: papaz (tr)

    3. het stuk dat, wanneer het verslagen wordt, tot direct verlies leidt   

Turks: şah (tr)

Gangbaarheid

• Het woord koning staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "koning" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie de doorverwijspagina op Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

Uitspraak

• geluid

Woordafbreking

• ko·ning

Zelfstandig naamwoord

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koning	konings

koning

1. (regering)(adel) koning
2. (kaartspel) koning
3. (schaak) koning, heer