houden

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  houden    (hulp, bestand)
• IPA:/ ˈhɑudə(n) / (2 lettergrepen)
• IPA: /ˈɦɑʊdə(n)/

Woordafbreking

• hou·den

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘niet afstaan, tegenhouden’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901

afkomstig van: Middelnederlands: houden Oudnederlands: haldan Germaans: *haldanan Indo-Europees: *kelǝ- (heffen)

Verwant in Germaans: West: Engels: hold (Angelsaksisch: healdan), Duits: halten, (Oudhoogduits: haltan), Nedersaksisch hollen, holden (Oudsaksisch haldan), Fries: hâlde (Oudfries: halda). Noord: Zweeds: hålla, Deens/Noors: holde, (Oudnoords: halda), IJslands/Faeröers: halda Oost: Gotisch: haldan

• Afkomstig van *holden old => oud met verlies van de l in de tegenwoordige tijd en het voltooid deelwoord

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
houden /'ɦɑʊ.də(n)/	hield /'ɦild/	gehouden /ɣə.'ɦɑʊ.də(n)/
klasse 7	volledig

Werkwoord

houden

1. overgankelijk niet laten varen, het bezit ervan niet verliezen

   • Hij hield het huis, maar zij kreeg de kinderen bij de echtscheiding. 

   ▸ Een voor een begonnen we grappen en verhalen met elkaar te delen om de moed erin te houden.

2. huisdieren verzorgen

   • Piet hield kleurkanaries. 

3. het ~ met een verhouding hebben met iemand

   • Hij hield het met zijn dienstmeid. 

4. ~ van liefhebben, liefde voelen voor iemand

   • Hij hield heel veel van haar. 

   ▸ Ik hou nu eenmaal van rituelen en heb door de jaren heen het een en ander overgenomen van de kerken die ik heb bezocht.

5. het ~ op concluderen tot iets

   • De politie hield het op een inbraak, maar later bleek dit onjuist. 

6. wederkerend zich ~: de schijn aannemen van wat genoemd wordt

Synoniemen

• [1] bestendigen, continueren, doorgaan, voortduren

Hyponiemen

   

aaneenhouden aanhouden achterhouden afhouden beethouden behouden bezighouden bijeenhouden bijhouden binnenhouden boekhouden bovenhouden doodhouden drooghouden een oogje in het zeil houden geheimhouden gereedhouden gevangenhouden goedhouden groothouden hooghouden huishouden inhouden kermishouden maathouden nahouden nathouden nederhouden omhooghouden omhouden onderhouden onthouden openhouden ophouden overhouden samenhouden schoonhouden schuilhouden standhouden stilhouden tegenhouden terughouden thuishouden uithouden vasthouden verhouden volhouden voorhouden vrijhouden weerhouden weghouden

Afgeleide begrippen

• houdadvies, houdbaar, houder, houdgreep, houding

Uitdrukkingen en gezegden

   

een oogje in het zeil houden in de gaten houden De teugels in handen houden de leiding houden, de baas blijven De touwtjes in handen houden. de leiding houden, de baas blijven De vinger aan de pols houden in de gaten houden of alles goed gaat Een herinnering levend houden. zorgen dat je iets niet vergeet Een oogje in het zeil houden iets in de gaten houden Een slag om de arm houden niet direct alles vertellen of voorzichtig zijn om toekomstige problemen voor te zijn Een spreekbeurt houden. Een zondagse steek houdt geen week. er rust geen zegen op het werk dat iemand op zondag doet Geen steek houden niet relevant zijn, niet van toepassing zijn Het been stijf houden vast houden aan wat iemand zelf wil zonder hierin te veranderen Het hoofd (net) boven water kunnen houden net genoeg inkomen hebben om te kunnen leven Het hoofd koel houden. rustig blijven Iemand de hand boven het hoofd houden Hem/haar beschermen Iemand in bedwang houden. iemand in bedwang houden Iemand in de gaten houden. iemand zorgvuldig observeren Iemand in gijzeling houden. Iemand kort houden niet veel krijgen of mogen Iemand onder schot houden. Iemand op de hoogte houden. iemand informeren Iemand verantwoordelijk houden voor iets. zeggen dat iemand de oorzaak van iets slechts is Iemand voor de gek houden. iemand een leugen vertellen in de hoop dat die ander het geloofd Iemand voor het lapje houden iemand iets wijs maken of voor de gek houden Iets in de gaten houden. iets zorgvuldig blijven observeren Iets in petto houden een mededeling voor later bewaren Iets op afstand houden. geen toenadering zoeken Iets op peil houden. Iets tegen het licht houden. iets zorgvuldig onderzoeken Iets ten doop houden. Iets voor zich houden. iets niet aan een ander vertellen, iets geheim houden In het rechte spoor houden ervoor zorgen dat iemand geen verkeerde dingen doet In toom houden. in bedwang houden Laten we het daar maar op houden. laten we maar doen alsof het waar is Onder de duim houden in bedwang houden, iemand de baas zijn Rekening houden met iets. iets meenemen in een beslissingsproces •  Het beoogde filmtheater kreeg een nieuw ontwerp omdat gedurende de bouw bleek dat er onvoldoende rekening was gehouden met een luchtbehandelingsinstallatie.   Ruggespraak houden eerst ergens over moeten overleggen Steek houden relevant zijn, van toepassing zijn Voet bij stuk houden niet toegeven, bij de eigen ideeën blijven Woord houden doen wat iemand beloofd heeft Zich gedeisd houden. Zich katoen houden Zich rustig houden Zich op de vlakte houden niet uitkomen voor de eigen mening •  Mijn twaalfjarige dochter was stil en hield zich op de vlakte.   Zich van de domme houden doen alsof je er niets van weet de hand boven het hoofd houden in bescherming nemen, (ten onrechte) buiten schot houden

Vertalingen

    1. niet laten varen, het bezit ervan niet verliezen   

Duits: behalten (de); (met bezittingen zoals aandelen soms:) halten (de) Engels: keep (en) Frans: tenir (fr)

Ido: tenar (io) Papiaments: tene

    2. huisdieren verzorgen   

Duits: halten (de)

    de touwtjes in handen houden   

Duits: die Fäden in der Hand behalten

    een herinnering levend houden   

Duits: eine Erinnerung wachhalten

    een oogje in het zeil houden   

Duits: ein wachsames Auge auf eine Sache haben, eine Sache im Auge behalten

    een spreekbeurt houden   

Duits: einen Vortrag halten

    een zaak aanhouden   

Duits: eine Verhandlung vertagen

    het hoofd koel houden   

Duits: einen kühlen Kopf behalten

    iemand in bedwang houden   

Duits: jemanden in Schach halten

    iemand in de gaten houden   

Duits: jemanden im Auge behalten

    iemand in gijzeling houden   

Duits: jemanden als Geisel (fest)halten

    iemand onder schot houden   

Duits: jemanden mit einer Waffe in Schach halten

    iemand op de hoogte houden   

Duits: jemanden auf dem Laufenden halten

    iemand verantwoordelijk houden voor iets   

Duits: jemanden für etwas verantwortlich machen

    iemand voor de gek houden   

Duits: jemanden zum Narren halten

    iets in de gaten houden   

Duits: auf etwas achten

    iets op afstand houden   

Duits: etwas verzögern (de)

    iets op peil houden   

Duits: aufrechterhalten (de)

    iets tegen het licht houden   

Duits: etwas durchleuchten (de)

    iets ten doop houden   

Duits: etwas aus der Taufe heben

    in toom houden   

Duits: im Zaum halten

    laten we het daar maar op houden   

Duits: Belassen wir es dabei.

    rekening houden met iets   

Duits: mit etwas rechnen, etwas berücksichtigen

    zich gedeisd houden   

Duits: auf Tauchstation gehen, nichts von sich hören lassen

Gangbaarheid

• Het woord houden staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "houden" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.