er

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  er    (hulp, bestand)
• IPA: / ɛr / (1 lettergreep), / ər / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• er

Woordherkomst en -opbouw

• Deels afkomstig van een oude genitief van het voornaamwoord het, deels een verzwakte vorm van daar, in de betekenis van ‘bijwoord van plaats’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1237

Bijwoord

er

1. onbepaald bijwoord van plaats: ergens

   • Er is honger. 

2. als locatief deel van een voornaamwoordelijk bijwoord vervangt het een persoonlijk voornaamwoord: het, ze

   • Je kunt de bergen boven het (landschap) zien => Je kunt er de bergen boven zien. 

3. partitief onder weglating van van

   • Hij heeft er drie van => hij heeft er drie. 

4. als inleiding van een onpersoonlijke lijdende vorm van overgankelijke werkwoorden

   • Er werden veel broden gebakken. 

5. als inleiding van een onpersoonlijke lijdende vorm van inergatieve werkwoorden

   • Er werd gelachen en gejoeld. 

Afgeleide begrippen

    voornaamwoordelijke bijwoorden afgeleid van "er"

eraan erachter erachteraan eraf erbij erbinnen erboven erbuiten erdoor erdoorheen erheen erin erjegens erlangs ermede ermee erna ernaar ernaartoe ernaast erom eromheen eromtrent eronder erop erover errond ertegen ertegenaan ertegenover ertoe ertussen ertussenuit eruit ervan ervandaan ervandoor ervoor

Uitdrukkingen en gezegden

   

Er Spaans aan toe gaan erg wild en rumoerig aan toe gaan Er als de kippen bij zijn er snel bij zijn Er als een zoutpilaar bij staan Er bekaaid vanaf komen Er de brui aan geven Er de kantjes vanaf lopen Zijn best niet doen Er een puntje aan kunnen zuigen er een voorbeeld aan kunnen nemen Er gaan veel makke schapen in een hok. wanneer iedereen rustig blijft, passen veel mensen in dezelfde ruimte Er gaat een dominee voorbij. in een gezelschap zwijgt iedereen plotseling Er geen doekjes om winden er voor uit komen zonder er om heen te draaien / direct zijn, de al dan niet onprettige waarheid zeggen Er geen gras over laten groeien direct iets doen Er geen touw aan vast kunnen knopen door de onduidelijkheid niet kunnen begrijpen wat er wordt bedoeld Er geen woord tussen krijgen. er het hart van in zijn Er is een tijd van komen en een tijd van gaan Er is geen chocola van te maken niet te begrijpen Er is geen goed garen mee te spinnen. iemand die niet in staat is goed samen te werken er is geen kat Er is geen koe zo bont of er zit wel een vlekje aan. niets is perfect Er is geen pot zo scheef, of er past wel een deksel op. ook voor een minder mooi meisje is er een man te vinden Er is geen zalf aan te strijken ergens niets aan kunnen doen of geen enke zinvol advies mogelijk voor iemand Er kan geen luis over zijn lever lopen of hij reageert. Hij is lichtgeraakt. Er loopt een streep door [1] er niet aan kunnen [1] er niet aan uit kunnen Er met de pet naar gooien je doet niet je best Er met de pet niet bij kunnen het niet willen/kunnen snappen Er schuilt een addertje onder het gras. het lijkt mooi, maar pas op! Er verdrinken er meer in het glas dan in de zee. er gaan veel mensen dood door het drinken van alcohol Er warmpjes bij zitten veel geld hebben Er werden geen woorden gewisseld. Er zijn kapers op de kust. er zijn meer mensen die belangstelling hebben. Er zijn meer hondjes die fikkie heten er zijn meer mensen/etc. met dezelfde naam Er zijn vele wegen die naar Rome leiden. iets kan vaak op meerdere manieren gedaan/bereikt worden Er zit bij hem een steekje los die is niet helemaal goed bij zijn hoofd Er zonder kleerscheuren afkomen helemaal niets mankeren na een ongeluk er is niets aan te doen iets is vervelend maar het kan niet minder vervelend gemaakt worden er zit een mooie tijd aan te komen (er niet) over uit kunnen Als er een schaap over de dam is, volgen er meer. als er de eerste stap is gezet is het voor een ander niet moeilijk meer om die ook te maken en volgt de rest vanzelf Als twee honden vechten om een been, loopt de derde er mee heen. als twee personen ruzie hebben of er niet uit komen, kan een derde daarvan profiteren Beter er mee verlegen dan er om verlegen zijn beter te veel van iets hebben dan te weinig van iets hebben Daarvan gaan er dertien in een dozijn. iets heel gewoons De kantjes er vanaf lopen Zijn best niet doen Het bijltje er bij neerleggen er mee ophouden Het gaat er Hoeks en Kabeljauws aan toe Het hoge woord moet er uit. het moeilijke onderwerp waar iemand mee zit wordt uitgesproken Het is niet alles goud wat er blinkt. de dingen lijken mooier dan ze in werkelijkheid zijn; mooie verwachtingen kunnen weleens een addertje onder het gras verbergen Men noemt geen koe bont, of er is een vlekje aan. als er allerlei vervelende dingen worden verteld is er vast wel iets van waar Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in. je kan het slachtoffer worden van je eigen snode plannen Zich er met Jantje van Leiden afmaken Onzorgvuldig zijn en weinig aandacht aan het werk besteden Zolang er leven is, is er hoop. er is altijd hoop, dus geef nooit op! ofwel: er is nog een klein beetje loop dat het nog kan veranderen als het ernstig is

Vertalingen

    1. onbepaald bijwoord van plaats: ergens   

Duits: da (de), es (de)

Engels: there (en)

    2. als locatief deel van een voornaamwoordelijk bijwoord vervangt het een persoonlijk voornaamwoord: het, ze   

Duits: da (de)

Frans: y (fr)

    3. partitief onder weglating van van   

Frans: en (fr)

Duits: hiervon (de), davon (de)

Gangbaarheid

• Het woord er staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "er" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Deens

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /ˈæɐ̯/

Woordafbreking

• er

Naar frequentie	1

Werkwoord

er

1. tegenwoordige tijd van være

   «En 26-årig mand er død, efter at han lørdag morgen blev ramt af et S-tog.»

   Een 26-jarige man is overleden nadat hij zaterdagmorgen werd aangereden door een sprinter.

Duits

Uitspraak

• Geluid:  er    (hulp, bestand)
• IPA: /ʔeɐ̯/

	enkelvoud			meervoud
	mannelijk	vrouwelijk	onzijdig
nominatief	er	sie	es	sie
genitief	seiner	ihrer	seiner	ihrer
datief	ihm	ihr	ihm	ihnen
accusatief	ihn	sie	es	sie

Woordafbreking

• er

Persoonlijk voornaamwoord

er

1. hij

Faeröers

Woordafbreking

• er

Werkwoord

er

1. tegenwoordige tijd van vera

   «Noreg er kongsveldi.»

   Noorwegen is een monarchie.

   «Niðurlond ella Háland er kongaríki í Evropa.»

   Nederland of Holland is een koninkrijk in Europa.

IJslands

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

Woordafbreking

• er

Naar frequentie	3

Werkwoord

er

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd aantonende wijs bedrijvende vorm van vera

Werkwoord

er

1. derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd aantonende wijs bedrijvende vorm van vera

Limburgs

Uitspraak

• IPA: /ær/ (Etsbergs)

Woordherkomst en -opbouw

• Versteende mutatievorm van her (vgl. Nederlands hier)

Bijwoord

er

1. hier

Noors

Woordafbreking

• er

Werkwoord

er

1. tegenwoordige tijd van være

Nynorsk

Woordafbreking

• er

Werkwoord

er

1. tegenwoordige tijd van vera

Werkwoord

er

1. tegenwoordige tijd van vere

Oezbeeks

Zelfstandig naamwoord

er

1. echtgenoot

Schrijfwijzen

• Cyrillische transcriptie: эр.

Zweeds

Woordafbreking

• er

Persoonlijk voornaamwoord

er

1. jullie (voorwerpsvorm)

Bezittelijk voornaamwoord

er

1. jullie