zoet

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  zoet    (hulp, bestand)
• IPA: / zut / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /ˈzut/
  • (Vlaanderen, Brabant): /ˈzut/
  • (Limburg): /ˈzut/

Woordafbreking

• zoet

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	zoet	zoeter	zoetst
verbogen	zoete	zoetere	zoetste
partitief	zoets	zoeters	-

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘niet zout, aangenaam’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901

• erfwoord afkomstig van : Middelnederlands: suote (1220), sute (1240), zoete (1290) Oudnederlands: suoti, suoze Germaans: *swōtu- Indo-Europees: *swéh₂du-

  Verwant in Germaans: West: Engels: sweet (Angelsaksisch: swēte), Duits: süß, (Oudhoogduits: suozzi), Fries: swēte (Oudfries: swiet) Noord: Zweeds: söt, Deens: sødt, Noors: søt, (Oudnoords: sœtr), IJslands: sætur, Faeröers: søtur

Bijvoeglijk naamwoord

zoet

1. ter omschrijving van een vaak als aangename ervaren smaak zoals die van suiker

   • Dat is een nogal zoete drank, zeg! 

   ▸ Om de haverklap stopte ik om de zoete bessen te plukken waardoor mijn handen paars kleurden van hun sap.

2. (van water) geen zout bevattend

   ▸ Nochtans waermen yet diepe inde steenrootse houdt, men vindt ter zoet water, recht oft bij mirakelen daer God verleende. Inden midden dweers dore loopt eene adere vander zee, zo wijdt datter rechts een cleen sceepkin duere varen mach, ende niet wijder.

3. (figuurlijk) aangenaam voor sommige zintuigen

   • Heerlijk, die zoete geur. 

4. (figuurlijk) (verouderd) (van personen, God) bemind

   ▸ O zoete here, dor al dit leet
   Ende dor dijn bloedighe zweet
   Ende dor dine hande ./ ic die anebede,
   Dattu mi absolveers te handen

5. (figuurlijk) (van kinderen) gehoorzaam, braaf

   • Wees even een zoete jongen, ik ben zo terug. 

Uitdrukkingen en gezegden

• zoete aardappel, zoet water, zoetzure saus

Hyponiemen

• (intensivering) inzoet, mierzoet, overzoet, suikerzoet, zeemzoet

   

bitterzoet bloemzoet engelzoet honingzoet kaneelzoet oliezoet suikerzoet zerpzoet zuurzoet

Afgeleide begrippen

   

zoet water zoetaardig zoetachtig zoete aardappel zoetekauw zoetekoek zoetelaar zoetelief zoetelijk zoetemelk zoeten zoeterig zoetgevooisd zoetheid zoethoudertje zoethout zoetig zoetklinkend zoetmiddel zoetsappig zoetschaaf zoetschaven zoetstof zoetvijl zoetvloeiend zoetwaar zoetwater zoetzuur

Antoniemen

• [1] hartig, zuur, zout
• [2] zout, brak
• [3] stinkend, vies
• [5] stout

Vertalingen

    1. ter omschrijving van een vaak als aangename ervaren smaak zoals die van suiker   

Catalaans: dolç (ca) Duits: süß (de) Engels: sweet (en) Frans: doux (fr), sucré (fr) Italiaans: dolce (it) Ido: dolca (io) Indonesisch: manis (id)

Limburgs: zeut (li) Noors: søt (no) Nynorsk: søt (nn) Papiaments: dushi Pools: słodki (pl) m, słodka (pl) v, słodkie (pl) o Spaans: dulce (es) Zweeds: söt (sv)

    5. gehoorzaam, braaf   

Duits: brav (de) Engels: well-behaved (en), good (en)

Frans: sage (fr) Spaans: bueno (es)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	zoet	-
verkleinwoord	zoetje	zoetjes

Zelfstandig naamwoord

het zoet o

1. snoepgoed, voornamelijk zuigbaar

Werkwoord

vervoeging van
zoeten

zoet

1. enkelvoud tegenwoordige tijd van zoeten
2. gebiedende wijs van zoeten

Gangbaarheid

• Het woord zoet staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "zoet" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.