seconde

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  seconde    (hulp, bestand)
• IPA: / səˈkɔndə / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• se·con·de

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Frans (seconde), in de betekenis van ‘60e deel van minuut’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1784

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	seconde	seconden secondes
verkleinwoord	secondje secondetje	secondjes secondetjes

Zelfstandig naamwoord

seconde v / m

1. (tijdrekening), (natuurkunde), (eenheid) SI-grondeenheid van tijd, weergegeven met symbool s

   • Een minuut bestaat uit 60 seconden. 

   ▸ De hele dag was het vriendelijk en rustig weer geweest, maar nu kwam er vanaf de andere kant van de berg een zwaar onweer op me af dat om de paar seconden fel oplichtte.

2. (wiskunde), (eenheid) eenheid voor hoeken

   • Een seconde is het 1/3600ste deel van een graad. 

3. (tijdrekening) een korte hoeveelheid tijd

   • Heb je een seconde? 

   ▸ Een seconde later stoof ze achteruit mijn kant op.

4. (muziek) de tweede trap van een diatonische toonladder
5. (muziek) een interval met een toonafstand zoals die van de eerste naar de tweede toon van een diatonische toonladder

Synoniemen

• [2]: boogseconde
• [3]: ogenblik
• [4,5]: secunde (meer gangbare vorm)

Hyperoniemen

• [5] interval, tweeklank

Hyponiemen

• [5] toon

Hyponiemen

• bonificatieseconde, boogseconde, lichtseconde, lumenseconde, meter per seconde, overmatige seconde, schrikkelseconde, strafseconde, verminderde seconde, wattseconde

Afgeleide begrippen

• secondegrens, secondelang, secondelijm, secondeslinger, secondespel, secondewerk, secondewijzer

Verwante begrippen

• [1,3] minuut, uur
• [4] prime, terts, kwart, kwint, sext, septime, (septiem), octaaf,
• [5] toonladder, akkoord, prime, terts, kwart, kwint, sext, septime, (septiem), octaaf, none, decime, undecime, duo-decime, terts-decime

eenheden van tijd in het Nederlands (nld)
yoctoseconde • zeptoseconde • attoseconde • femtoseconde • picoseconde • nanoseconde • microseconde • milliseconde • centiseconde • deciseconde • seconde • decaseconde • hectoseconde • kiloseconde • megaseconde • gigaseconde • teraseconde • petaseconde • exaseconde • zettaseconde • yottaseconde
seconde • minuut • kwartier • uur • dag / etmaal / nychthemeron • week • decade • maand / maanmaand • kwartaal / trimester / jaargetijde / seizoen • tertaal • semester • jaar / annum • lustrum • decennium • generatie • eeuw / hectoannum • millennium / kiloannum • mega-annum • giga-annum

Vertalingen

    1. SI-grondeenheid van tijd   

Afrikaans: sekonde (af) Catalaans: segon (ca) m Deens: sekund (da) Duits: Sekunde (de) v Engels: second (en) Fins: sekuntti (fi), kulmasekuntti (fi) Frans: seconde (fr) v Fries: sekonde (fy) Hongaars: másodperc (hu) Iers: soicind (ga) IJslands: sekúnda (is) Italiaans: secondo (it) m Limburgs: sekónd (li) Litouws: sekundė (lt)

Luxemburgs: Sekonn (lb) Manx: tullagh (gv) Nedersaksisch: Sekunn (nds) Novial: sekunde Occitaans: segonda (oc) v Pools: sekunda (pl) v Portugees: segundo (pt) Russisch: секунда (ru) v Sloveens: sekunda (sl) v Slowaaks: sekunda (sk) v Spaans: segundo (es) m Tsjechisch: sekunda (cs) v, vteřina (cs) v Vietnamees: giây (vi), giây góc (vi) Zweeds: sekund (sv)

    2. eenheid voor hoeken   

Deens: sekund (da)

Fins: sekuntti (fi)

    3. een korte hoeveelheid tijd   

Deens: sekund (da)

Fins: sekuntti (fi)

    4. de tweede trap van een diatonische toonladder   

Deens: sekund (da)

    5. een interval met een toonafstand   

Duits: Sekunde (de) v Frans: seconde (fr) v Pools: sekunda (pl) v

Slowaaks: sekunda (sk) v Tsjechisch: sekunda (cs)

Gangbaarheid

• Het woord seconde staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "seconde" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Frans

Uitspraak

• Geluid:  seconde    (hulp, bestand)
• IPA: /sə.ɡɔ̃d/

Woordherkomst en -opbouw

• van Latijn secunda "tweede"
• [1] Latijn minuta secunda tweede onderverdeling (van het uur)
• [2] Latijn nota secunda tweede noot

enkelvoud		meervoud
zonder lidwoord	met lidwoord	zonder lidwoord	met lidwoord
seconde	la seconde	secondes	les secondes

Zelfstandig naamwoord

seconde v

1. (tijdrekening) seconde
2. (muziek) seconde

Overerving en ontlening

• Nederlands: seconde