muur

Nederlands

[A 1.] muur

Uitspraak

• Geluid:  muur    (hulp, bestand)
• IPA: / myr / (1 lettergreep); /myːr/

Woordafbreking

• muur

Woordherkomst en -opbouw

• [A] ‘gemetselde wand’; aangetroffen vanaf 901 ; Middelnederlands muur m, mūre v, vroeg leenwoord uit Latijn mūrus. Evenzo ontleend zijn Nederduits Müür, Duits Mauer en Fries muorre.
• [B] ‘kruidachtige plant’; uit vroeger muer(kruyd), uit Middelnederlands miere, mure v, ontwikkeld uit Oergermaans *meurja- o, verdere herkomst onbekend. Evenals Nederduits Mier, Duits dial. Miere, Meier en Fries mier, mierre.

1	enkelvoud	meervoud
naamwoord	muur	muren
verkleinwoord	muurtje	muurtjes

Zelfstandig naamwoord

[A] muur m

1. (bouwkunde) verticale vlakke constructie van metselwerk

   • Op deze oude muur is een al bijna even oude schildering te zien. 

2. (informeel) een heel steile weg

   ▸ De Touretappe van donderdag eindigt op een gevreesde Vogezentop. Die onvervalste muur zal de eerste schifting in de Tour doorvoeren.

3. (figuurlijk) iets met het uiterlijk of andere kenmerken van een steile wand

   ▸ Toen ik de gigantische muur inktzwarte wolken op me af zag komen barstte ik in tranen uit.

Synoniemen

• wand
• weeg
• wal (vesting)

Hyponiemen

   

Klaagmuur Westmuur achtermuur afscheidingsmuur bedrijfsmuur beschermingsmuur betaalmuur betonmuur binnenmuur bosmuur bouwmuur brandmuur buitenmuur cookiemuur devotiemuur draagmuur drienerfmuur eensteensmuur frontmuur ganzenmuur gedoogmuur geluidsmuur gestapelde muur gevangenismuur grasmuur grensmuur grondmuur halfsteensmuur heelsteensmuur hoekmuur insectenmuur kaaimuur kademuur kasteelmuur keermuur kerkmuur kietelmuur klaagmuur klimmuur kloostermuur knuffelmuur kopmuur ledmuur linkermuur moerasmuur museummuur Muur natuurstenen muur omheiningsmuur ondermuur overmuur paleismuur plantenmuur priemvetmuur rechtermuur ringmuur scheidingsmuur scheidsmuur scheimuur schildmuur schoolmuur schoormuur slangenmuur spouwmuur stadmuur stadsmuur stapelmuur sterrenmuur steunmuur strandmuur tariefmuur tolmuur tuinmuur tussenmuur urnenmuur veiligheidsmuur verdedigingsmuur vestingmuur vetmuur videomuur vleugelmuur voormuur vuurmuur watermuur zandmuur zijmuur

Afgeleide begrippen

   

bemuren muuranker muurbloem muurbloempje muurbom muurdam muurfrees muurganzenvoet muurhaak muurhagedis muurhavikskruid muurholte muurhuis muurkalk muurkanker muurkas muurkast muurkleed muurklimmen muurkluis muurkrant muurkroon muurkwadrant muurlamp muurleeuwenbek muurmos muurpeper muurpijler muurpissebed muurplaat muurreclame muurring muursafe muurschilder muurschilderen muurschrijven muursla muurtafel muurtekening muurvaren muurvarken muurvast muurverf muurverwarming muurvlak

Verwante begrippen

• borstwering, dam, dijk, gebouw, haag, hek, steen

Spreekwoorden

• De muren hebben oren

let op wat je zegt, iedereen kan het horen

• Gekken en dwazen schrijven hun namen op muren (of deuren) en glazen

mensen die het minst te melden hebben, schreeuwen vaak het hardst

• Iemand van het kastje naar de muur sturen

iemand aan het lijntje houden, altijd ergens anders naartoe sturen ofwel: niemand die hem wil helpen en hem steeds maar doorstuurt

• Met de rug tegen de muur staan

geen kant op kunnen, hooguit een laatste uitweg

• Met het hoofd tegen de muur lopen

mislopen

Vertalingen

    1. verticale vlakke constructie van metselwerk   

Albanees: mur (sq) m Ambonees Maleis: dinding Angelsaksisch: mūr (ang) m, weall (ang) m Armeens: պատ (hy) Avaars: къед (av) Catalaans: paret (ca) v, embà (ca) m Darginisch: лац Deens: mur (da), væg (da) o Duits: Mauer (de) v Engels: wall (en) Esperanto: muro (eo) Even: олдан Evenks: олдон Fins: seinä (fi) Frans: mur (fr) m, (van een kasteel) muraille (fr) v Fries: muorre (fy) Friulisch: parêt Grieks: τοίχος (el) m Hebreeuws: קיר (he) m Hindi: दीवार (hi) Hoogsilezisch: śćana (szl) Hongaars: fal (hu) Ido: muro (io) IJslands: veggur (is) m Italiaans: muro (it) m

Japans: 壁 (ja) Kirgizisch: дубал (ky) Koemuks: чыр Koerdisch: dîwar (ku) m, دیوار (ku) Lak: чӀира Latijn: murus (la) Lets: siena (lv) v Maori: pakitara (mi) Nahuatl: tepantli‎ (nah) Noors: vegg (no) Oezbeeks: devor (uz) Papiaments: muraya Perzisch: دیوار (fa) Pools: ściana (pl) v Portugees: muro (pt) m, parede (pt) v Roemeens: perete (ro) Russisch: стена (ru) v Sloveens: zid (sl) m, stena (sl) v Spaans: muro (es) m, pared (es) v, tabique (es) m, tapia (es) v Tadzjieks: девор (tg) Tagalog: dinding (tl) Tsjechisch: zeď (cs) v, stěna (cs) v Turks: duvar (tr) Zweeds: mur (sv), vägg (sv) g

2	enkelvoud	meervoud
naamwoord	muur	-
verkleinwoord	muurtje	muurtjes

Zelfstandig naamwoord

[B 1.] Stellaria media

[B] muur v / m

1. kruidachtige plant uit de anjerfamilie Caryophyllaceae  (of oude opvatting: van het geslacht Stellaria )

   • Muur kun je ook door de sla doen. 

Synoniemen

• hoornbloem, erf
• (nevenvormen):
  • (Nederlands): muurt, mier(e)
  • (Belgisch): moer, moese

Hyponiemen

• bastaardmuur, vogelmuur

Vertalingen

    1. kruidachtige plant   

Duits: Vogelmiere (de) v Engels: chickweed (en) Frans: mouron blanc (fr) m Italiaans: centocchio (it) m

Pools: gwiazdnica (pl) v Portugees: morugem (pt) v Spaans: capiquí (es) m, hierba gallinera (es) v, pamplina (es) v West-Vlaams: ganzemeur (vls), goezemoeze (vls)

Gangbaarheid

• Het woord muur staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "muur" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.
• [B 1] muur in het Nederlands Soortenregister N
• [B 1] muur op Wikidata