muur

Nederlands

[A 1.] muur

Uitspraak

• Geluid:  muur    (hulp, bestand)
• IPA: / myr / (1 lettergreep); /myːr/

Woordafbreking

• muur

Woordherkomst en -opbouw

• [A] ‘gemetselde wand’; aangetroffen vanaf 901 ; Middelnederlands muur m, mūre v, vroeg leenwoord uit Latijn mūrus. Evenzo ontleend zijn Nederduits Müür, Duits Mauer en Fries muorre.
• [B] ‘kruidachtige plant’; uit vroeger muer(kruyd), uit Middelnederlands miere, mure v, ontwikkeld uit Oergermaans *meurja- o, verdere herkomst onbekend. Evenals Nederduits Mier, Duits dial. Miere, Meier en Fries mier, mierre.

1	enkelvoud	meervoud
naamwoord	muur	muren
verkleinwoord	muurtje	muurtjes

Zelfstandig naamwoord

[A] de muur m

1. (bouwkunde) verticale vlakke constructie van metselwerk

   • Op deze oude muur is een al bijna even oude schildering te zien. 

2. (informeel) een heel steile weg

   ▸ De Touretappe van donderdag eindigt op een gevreesde Vogezentop. Die onvervalste muur zal de eerste schifting in de Tour doorvoeren.

3. (figuurlijk) iets met het uiterlijk of andere kenmerken van een steile wand

   ▸ Toen ik de gigantische muur inktzwarte wolken op me af zag komen barstte ik in tranen uit.

Synoniemen

• wand
• weeg
• wal (vesting)

Hyponiemen

   

Klaagmuur Westmuur achtermuur afscheidingsmuur bastaardmuur bedrijfsmuur beschermingsmuur betaalmuur betonmuur binnenmuur bouwmuur brandmuur buitenmuur cookiemuur devotiemuur draagmuur eensteensmuur frontmuur ganzenmuur gedoogmuur geluidsmuur gestapelde muur gevangenismuur grensmuur grondmuur grootbloemmuur halfsteensmuur heelsteensmuur hoekmuur huismuur ijsmuur insectenmuur kaaimuur kademuur kasteelmuur keermuur kerkmuur kietelmuur klaagmuur klimmuur kloostermuur knuffelmuur kopmuur ledmuur linkermuur muraltmuur museummuur natuurstenen muur omheiningsmuur ondermuur overmuur paleismuur plantenmuur rechtermuur ringmuur scheidingsmuur scheidsmuur scheimuur schildmuur schoolmuur schoormuur slangenmuur spouwmuur stadmuur stadsmuur stapelmuur sterrenmuur steunmuur strandmuur tariefmuur tolmuur tuinmuur tussenmuur urnenmuur veiligheidsmuur verdedigingsmuur vestingmuur videomuur vleugelmuur voormuur vuurmuur walmuur zijmuur

Afgeleide begrippen

   

bemuren bonte muurspinnendoder grote muurgalmug grote muurspinnendoder kleine muurspinnendoder muurachterlichtmos muuranker muurbloem muurbloempje muurbom muurboor muurdam muurdubbeltandmos muurfijnstraal muurfrees muurgalmug muurganzenvoet muurgedicht muurgekko muurhaak muurhagedis muurhavikskruid muurhelmbloem muurholte muurhooiwagen muurhuis muurkaardespin muurkalk muurkanker muurkas muurkast muurkleed muurklimmen muurkluis muurkokermot muurkrant muurkroon muurkwadrant muurlamp muurleeuwenbek muurligger muurmier muurmos muurnavel muurpeper muurpijler muurpissebed muurplaat muurpriemkever muurreclame muurring muurrouwzwever muursafe muurschilder muurschilderen muurschrijven muursla muursluiper muurspinnendoder muursteen muurtafel muurtekening muurvaren muurvarken muurvast muurverf muurverwarming muurvlak muurwerk muurwesp muurzeepkruid muurzesoog rode muurspinnendoder

Verwante begrippen

• borstwering, dam, dijk, gebouw, haag, hek, steen

Spreekwoorden

• De muren hebben oren

Let op wat je zegt, iedereen die dat wil kan meeluisteren

• Gekken en dwazen schrijven hun namen op muren (of deuren) en glazen

Mensen die het minst te melden hebben, schreeuwen vaak het hardst

• Iemand van het kastje naar de muur sturen

Iemand aan het lijntje houden, altijd ergens anders naartoe sturen ofwel: niemand die hem wil helpen en hem steeds maar doorstuurt

• Met de rug tegen de muur staan

Geen kant op kunnen, hooguit een laatste uitweg

• Met het hoofd tegen de muur lopen

Mislopen

• Tegen de muur praten

Iets zeggen zonder dat degene voor wie het is bedoeld dit hoort, of zich er iig niets van aantrekt

Vertalingen

    1. verticale vlakke constructie van metselwerk   

Albanees: mur (sq) m Ambonees Maleis: dinding Angelsaksisch: mūr (ang) m, weall (ang) m Armeens: պատ (hy) Avaars: къед (av) Catalaans: paret (ca) v, embà (ca) m Darginisch: лац Deens: mur (da), væg (da) o Duits: Mauer (de) v Engels: wall (en) Esperanto: muro (eo) Even: олдан Evenks: олдон Fins: seinä (fi) Frans: mur (fr) m, (van een kasteel) muraille (fr) v Fries: muorre (fy) Friulisch: parêt Grieks: τοίχος (el) m Hebreeuws: קיר (he) m Hindi: दीवार (hi) Hoogsilezisch: śćana (szl) Hongaars: fal (hu) Ido: muro (io) IJslands: veggur (is) m Italiaans: muro (it) m

Japans: 壁 (ja) Kirgizisch: дубал (ky) Koemuks: чыр Koerdisch: dîwar (ku) m, دیوار (ku) Lak: чӀира Latijn: murus (la) Lets: siena (lv) v Maori: pakitara (mi) Nahuatl: tepantli‎ (nah) Noors: vegg (no) Oezbeeks: devor (uz) Papiaments: muraya Perzisch: دیوار (fa) Pools: ściana (pl) v Portugees: muro (pt) m, parede (pt) v Roemeens: perete (ro) Russisch: стена (ru) v Sloveens: zid (sl) m, stena (sl) v Spaans: muro (es) m, pared (es) v, tabique (es) m, tapia (es) v Tadzjieks: девор (tg) Tagalog: dinding (tl) Tsjechisch: zeď (cs) v, stěna (cs) v Turks: duvar (tr) Zweeds: mur (sv), vägg (sv) g

2	enkelvoud	meervoud
naamwoord	muur	-
verkleinwoord	muurtje	muurtjes

Zelfstandig naamwoord

[B 1.] Stellaria media

Zelfstandig naamwoord

[B] de muur v / m

1. (bloemplanten) een geslacht Stellaria  van kruidachtige planten uit de anjerfamilie (Caryophyllaceae ). De typesoort is Stellaria graminea . Het geslacht komt wereldwijd voor met zo'n 175 soorten. De meeste soorten hebben vijftallige, witte kroonbladen

   • Muur kun je ook door de sla doen. 

Synoniemen

• hoornbloem, erf
• (nevenvormen):
  • (Nederlands): muurt, mier(e)
  • (Belgisch): moer, moese

Hyperoniemen

• anjerfamilie, zaadplanten, 'nieuwe' tweezaadlobbigen, bedektzadigen, landplanten, planten

Hyponiemen (in taxonomische zin)

• bosmuur, duinvogelmuur, grasmuur, grote muur, heggenvogelmuur, moerasmuur, vogelmuur, watermuur, zeegroene muur

Verwante begrippen

• donkere vetmuur, drienerfmuur, gewone zandmuur, kransmuur, kruismuur, liggende vetmuur, priemvetmuur, sierlijke vetmuur, tengere veldmuur, tengere zandmuur, uitstaande vetmuur, veldmuur, vetmuur, zandmuur, zeevetmuur, zinkveldmuur

Hyponiemen

• bastaardmuur

Vertalingen

    1. kruidachtige plant   

Duits: Vogelmiere (de) v Engels: chickweed (en) Frans: mouron blanc (fr) m Italiaans: centocchio (it) m

Pools: gwiazdnica (pl) v Portugees: morugem (pt) v Spaans: capiquí (es) m, hierba gallinera (es) v, pamplina (es) v West-Vlaams: ganzemeur (vls), goezemoeze (vls)

Gangbaarheid

• Het woord muur staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "muur" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

• [B 1] muur op Wikidata