gal

[B] 1. Betonoppervlak met gallen.

[B] 2. Eikenblad met galappel.

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  gal    (hulp, bestand)
• IPA: / ɣɑl / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• gal

Woordherkomst en -opbouw

• (erfwoord) via Middelnederlands galle van Oudnederlands galla
  In de betekenis van ‘bittere vloeistof’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901
• eponiem, genoemd naar de Italiaanse onderzoeker
  Galilei
  
  In de betekenis van ‘eenheid van versnelling’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1950

[A]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	gal	-
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

[A] gal m

1. (natuurkunde), (eenheid) eenheid van versnelling in het c.g.s-stelsel (centimeter-gram-seconde-stelsel), weergegeven met symbool Gal

Vertalingen

    1. eenheid van versnelling in het c.g.s-stelsel (centimeter-gram-seconde-stelsel)   

Duits: Gal (de) o

Noors: Gal (no) o, gal (no) o

[B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	gal	gallen
verkleinwoord	galletje	galletjes

Zelfstandig naamwoord

[B] gal v/m

1. (anatomie) uit de lever afkomstig vocht dat een rol speelt in de spijsvertering, met name van vet

Synoniemen

• levervocht

Afgeleide begrippen

• galaandoening, galblaas, gallen, galontsteking, galsteen, galvocht, zwartgallig, vergallen

Uitdrukkingen en gezegden

• bitter als gal zijn

zeer bitter zijn

• De gal loopt over

boos worden

• Zijn gal spuwen

zijn boosheid over iets uiten

• Verder spuwde Rutte zijn gal over de „witte wijn sippende elite in Amsterdam.”

• Zijn pen in gal dopen

het oneens zijn en dat duidelijk laten blijken in een schrijven

Vertalingen

    [A] 1. uit de lever afkomstig vocht dat een rol speelt in de spijsvertering, met name van vet   

Duits: Galle (de) v Engels: bile (en) Fins: sappi (fi) Frans: bile (fr) v Grieks: χολή (el) v [xo̞.ˈli] Noors: galle (no) m

Noors: gall (no) o, galle (no) m Pools: żółć (pl) v Sloveens: žolč (sl) m Spaans: bilis (es) v Turks: safra (tr), öd (tr)

Zelfstandig naamwoord

[C] gal v

1. (techniek) door luchtinsluiting gevormd holletje in (giet-) materiaal

   • De grote gaten moeten we dichtplamuren, de kleine galletjes mogen wel blijven zitten. 

2. (biologie) (Cecidologie) uitwas aan blad van boom of struik, ontstaan door een parasiet of symbiont, meestal een insect (een galwesp, galmug, gewone vijgenwesp, vlieg, bladluis of galmijt) die haar eieren in de plant legt
3. (diergeneeskunde) gezwel bij dieren (paardenbeen)

Synoniemen

• [1]: gietgal
• [2]: galappel, galnoot

Afgeleide begrippen

• [3]: vlotgal, waaigal, steengal

Vertalingen

    [B] 1. door luchtinsluiting gevormd holletje in (giet-) materiaal   

Duits: Lunker (de) m Engels: blowhole (en) (beton) flaw (en) (metaal) blister, bubble (en) (glas)

Frans: souflure (fr) v

    [B] 2. uitwas aan blad van boom of struik   

Duits: Gallapfel (de) m, Galle (de) v, , Pflanzengalle (de) v Frans: galle (fr) v Noors: gall (no) o, galle (no) m

Nynorsk: gall (nn) o, galle (nn) m

    [B] 3. gezwel bij dieren (paardenbeen)   

Duits: Galle (de) v

Werkwoord

vervoeging van
gallen

gal

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van gallen
   

   • Ik gal. 

2. gebiedende wijs van gallen
   

   • Gal! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van gallen
   

   • Gal je? 

Gangbaarheid

• Het woord gal staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "gal" herkend door:

98 %	van de Nederlanders;
97 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Engels

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

enkelvoud	meervoud
gal	gals

Zelfstandig naamwoord

gal

1. (informeel) meisje, vriendin

Alle jongens en meisjes vermaakten zich kostelijk.#:*All the guys and gals were having a great time. 

Noors

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /gɑːl/

Woordafbreking

• gal

Woordherkomst en -opbouw

• eponiem; Afkomstig van het Oudnoorse woord galinn.

Bijvoeglijk naamwoord

gal

1. fout, verkeerd

   «Det var en veldig godt planlagt tur som dessverre endte veldig galt.»

   Het was een zeer goed geplande reis die helaas zeer verkeerd eindigde.

2. gek, gestoord
3. krankzinnig, geestesziek

Verbuiging

		stellend	vergrotend	overtreffend
onbepaald (sterk)	m/v enkelvoud	gal	galere	galest
	o enkelvoud	galt
	meervoud	gale
bepaald (zwak)	enkelvoud en meervoud	gale	galere	galeste

Verwante begrippen

• [3]: galskap

Uitdrukkingen en gezegden

• [2]: gale ideer

gekke ideeën

Zelfstandig naamwoord

gal o

1. gekraai, kreet

Verbuiging

o	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	gal	galet	gal	gala galene
genitief	gals	galets	gals	galas galenes

Afgeleide begrippen

• gjøkegal, hanegal

Nynorsk

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /gɑːl/

Woordafbreking

• gal

Woordherkomst en -opbouw

• eponiem; Afkomstig van het Oudnoorse woord galinn.

Zelfstandig naamwoord

gal o

1. gekraai, kreet

Verbuiging

o	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	gal	galet	gal	gala
genitief

o bijvorm	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief				gali
genitief

Afgeleide begrippen

• hanegal

Pools

Periodiek systeem der elementen (pol)
H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Fl Lv ↓ * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr

Zelfstandig naamwoord

gal

1. (scheikunde), (element) gallium (Ga)