buiten

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  buiten    (hulp, bestand)
• IPA:
  • (Noord-Nederland): /ˈbœʏ̯tə(n)/, /ˈbʌʏ̯tə(n)/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /ˈbœːtə(n)/

Woordafbreking

• bui·ten

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘bijwoord van plaats’ voor het eerst aangetroffen in 1220

afkomstig van: Middelnederlands: buten Oudnederlands: būtan met het voorvoegsel be- (2) = Verwant in Germaans: Fries: bûten (Oudfries: būta)

Voorzetsel

buiten

1. niet ingesloten in het genoemde

   • Hij woont buiten de stad. 
   • Wij eten vaak buiten in de tuin. 

Uitdrukkingen en gezegden

   

Buiten de waard rekenen niet gerekend hebben op hoe anderen er werkelijk over denken Buiten schot blijven zorgen voor het zelf geen gevaar lopen Buiten spel blijven (willen) proberen niet betrokken te zijn Buiten westen zijn bewusteloos zijn Buiten zijn boekje gaan dingen doen die die eigenlijk aan z'n baas moet overlaten of die die niet mag buiten adem zijn heel moe zijn buiten jezelf zijn niet meer weten wat je doet door woede De bloemetjes buiten zetten. uitbundig vieren. Geen voet buiten de deur zetten Niet uitgaan ergens niet meer buiten kunnen niet meer zonder iets kunnen iemand ergens buiten houden iemand ergens niet bij betrekken

Vertalingen

    1.   

Frans: en dehors de (fr), à l'extérieur de (fr)

		vnw. bijw.
voorzetselbijwoord		buiten
persoonlijk		erbuiten
aanwijz.	nabij	hierbuiten
	veraf	daarbuiten
vragend/betrekk.		waarbuiten

Bijwoord

buiten

1. bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord:

1. buitensluiten: Hij sloot de kat buiten.

buitenhouden

1. ▸ Een van onze gedistingeerde gasten heeft mij ooit gezegd dat de monsters volgens hem niet waren bedoeld om vreemden buiten te houden, maar om de gasten te beletten de uitgang te bereiken. Het was jaren geleden dat hij dat zei, en hij is hier nog steeds. Zijn naam is Patelski. U zult hem ontmoeten.

2. prepositioneel deel van een voornaamwoordelijk bijwoord:

Hij staat er al jaren buiten.

Iets van buiten leren: iets zo goed leren dat je het je herinnert

Hyponiemen

   

Standdaardbuiten binnenstebuiten boerenbuiten = daarbuiten erbuiten hierbuiten = kuitebuiten kuitjebuiten linksbuiten rechtsbuiten = uitbuiten vanbuiten vrijbuiten waarbuiten

Afgeleide begrippen

   

Buitenkerk Buitenzorg buitenaan buitenaanzicht buitenaards buitenaf buitenantenne buitenbaan buitenbad buitenband buitenbeentje buitenbeugel buitenbocht buitenboord buitenburger buitendeur buitendien = buitendienst buitendijk buitendijks buitendraad buitenechtelijk buitengaats buitengebied buitengemeen buitengewoon buitengrens buitenhof buitenhoofd buitenhuis buitenissig buitenkans buitenkant buitenkind buitenkleur = buitenkraan buitenlamp buitenland buitenleven buitenlucht buitenlust buitenmens buitenom buitenover buitenparlementair buitenplaats buitenpost buitenproportioneel buitenredelijk buitenruimte buitenschool buitenschools buitenschroefdraad = buitenshuis buitenslands buitensluiten buitensmijten buitenspeeldag buitenspel buitenspiegel buitensport buitenstaan buitenste buitenverblijf buitenwaarts buitenwacht buitenwand buitenwereld buitenwijk buitenzetten buitenzijde

Vertalingen

    1.   

Catalaans: fora (ca) Engels: outside (en) Frans: dehors (fr)

Papiaments: beig ? Pools: na zewnatrz (pl) Spaans: fuera (es)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	buiten	buitens
verkleinwoord	buitentje	buitentjes

Zelfstandig naamwoord

buiten

1. m platteland
2. o buitenverblijf, landhuis, buitenplaats, landgoed

Verwante begrippen

• villa

Gangbaarheid

• Het woord buiten staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "buiten" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.