sleutel
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
![]() |
![]() |
Nederlands
Uitspraak
- Geluid: sleutel (hulp, bestand)
- IPA:
- (Noord-Nederland): /ˈslø.tɔɫ/, /ˈslø.təɫ/
- (Vlaanderen, Brabant): /sløːtəɫ/
- (Limburg): /sløːtəl/
Woordafbreking
- sleu·tel
Woordherkomst en -opbouw
- In de betekenis van ‘werktuig om slot te openen of te sluiten’ voor het eerst aangetroffen in 1240 [1]
- afgeleid van het sterke werkwoord sluiten met het achtervoegsel -el [2]
enkelvoud | meervoud | |
---|---|---|
naamwoord | sleutel | sleutels |
verkleinwoord | sleuteltje | sleuteltjes |
Zelfstandig naamwoord
sleutel m
- een instrument waarmee een slot geopend of gesloten kan worden
- Als je je sleutel echt kwijt bent dan wordt het buiten slapen vannacht.
- (techniek), (gereedschap) een stuk gereedschap om bouten en moeren mee aan te draaien
- De moer is dolgedraaid, de sleutel heeft er geen grip meer op.
- (techniek) een voorwerp bedoeld om er een mechaniek zoals van een klok of speeldoos mee op te winden, een kraan open te draaien e.d.
- Achter de pendule ligt de sleutel om hem op te winden.
- een aanwijzing of code waarmee een raadsel kan worden opgelost, een geheim(-schrift) ontcijferd, een cijferslot geopend of toegang kan worden verkregen
- De sleutel die bij dit geheimschrift hoort, is nog niet gevonden.
- ▸ In 2018 ontdekte een door het Europees ruimteagentschap (ESA) aangestuurde sonde water onder het ijs van de zuidpool van de planeet. Het lokaliseren van ondergronds water vormt de sleutel bij het bepalen van de mogelijkheden tot leven op Mars, evenals bij het vaststellen of het een permanente bron voor een verkenning door mensen kan vormen.[3]
- een aandeel of functie die in een groep van groot belang is
- Wij hebben er hard voor gewerkt, maar zij is de sleutel tot het succes.
Synoniemen
- [2]: moersleutel
- [4]: code, codesleutel, pincode, toegangscode, wachtwoord
Hyponiemen
|
Afgeleide begrippen
|
Verwante begrippen
- [1]: loper, slot
- [2]: schroefbout, moer, montage, werkplaats
- [4]: betaalautomaat, cijferslot, encryptie, geheimschrift, probleem, raadsel, toegangscontrole
- [5]: bedrijf, industrie, maatschappij, organisatie, waterstaat
Typische woordcombinaties
- [2]: Engelse sleutel, verstelbare sleutel
- [4]: geheime sleutel
Vertalingen
1. een instrument waarmee een slot geopend of gesloten kan worden
2. een stuk gereedschap om bouten en moeren mee aan te draaien
3. een voorwerp bedoeld om er een mechaniek zoals van een klok of speeldoos mee op te winden, een kraan open te draaien e.d.
4. een aanwijzing of code waarmee een raadsel kan worden opgelost, een geheim(schrift) ontcijferd, een cijferslot geopend of toegang kan worden verkregen
5. een aandeel of functie die in een groep van groot belang is
Werkwoord
vervoeging van |
---|
sleutelen |
sleutel
- eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van sleutelen
- Ik sleutel.
- gebiedende wijs van sleutelen
- Sleutel!
- (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van sleutelen
- Sleutel je?
Gangbaarheid
- Het woord sleutel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
- In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "sleutel" herkend door:
100 % | van de Nederlanders; |
100 % | van de Vlamingen.[4] |
Meer informatie
- Sleutel (slot), sleutel voor sloten, op Wikipedia
- Sleutel (gereedschap), sleutel voor moeren, op Wikipedia
- Sleutel (cryptografie), sleutel voor geheimschrift, op Wikipedia
Verwijzingen
- ↑ "sleutel" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
- ↑ sleutel op website: Etymologiebank.nl
- ↑
Weblink bron “Chinees ruimtevaartuig verzamelt beelden van zuidpool op Mars” (29 juni 2022), NU.nl
- ↑
Weblink bron Gearchiveerde versie “Word Prevalence Values” op ugent.be
Categorieën:
- Woorden in het Nederlands
- Woorden in het Nederlands van lengte 7
- Woorden in het Nederlands met audioweergave
- Woorden in het Nederlands met IPA-weergave
- Achtervoegsel -el in het Nederlands
- Zelfstandig naamwoord in het Nederlands
- Techniek in het Nederlands
- Gereedschap in het Nederlands
- Werkwoordsvorm in het Nederlands
- Woordenlijst Nederlandse Taal
- Prevalentie Nederland 100 %
- Prevalentie Vlaanderen 100 %