sluiten

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  sluiten    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈslœytə(n) / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• slui·ten

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘toedoen’ voor het eerst aangetroffen in 1240.
• erfwoord: Middelnederlands slūten, ontwikkeld uit Oergermaans *slūtan- ‘(af)sluiten’, met mobiele s uit Indo-Europees *kleh₂u-d- (waaruit ook Latijn claudere ‘sluiten’ en Litouws kliudýti ‘doen aanhaken’), dentaal-afleiding van de wortel *kleh₂u- ‘haak, pin’, waartoe ook Iers cló ‘spijker’, Grieks klēís ‘grendel’ en Russisch ključ ‘sleutel’ behoren. Evenals Nederduits sluten, slüten, Duits schließen en Fries slute. Verwantschap met slot, sleutel.

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
sluiten	sloot	gesloten
klasse 2	volledig

Werkwoord

sluiten

1. overgankelijk, (techniek) door middel van een apparaat (zoals een paal, grendel, slot, deksel, knop, haak e.d.) dichtmaken

   • We moeten deze weg sluiten voor het wegverkeer, anders gebeuren er ongelukken. 

   ▸ Napoleon gaf de Route Nationale 7 haar naam. Hij maakte zelf ook gebruik van de weg. Zo overnachtte hij in de Auberge de la Teste Noire in Saint-Symphorien-de-Lay, net als Frans I, Rousseau en Rabelais. Het gebouw is niet meer in gebruik als herberg. In 1814 sliep Napoleon op weg naar Elba in het Relais de l'Empereur in Montélimar. Dat hotel is een paar jaar geleden gesloten. Volgens Trip Advisor stond het de laatste jaren bekend om zijn stoffige kamers, deplorabele ontvangst en gesloten restaurant.

2. overgankelijk, (juridisch) een compromis/overeenkomst, [...] ~: tot een gezamenlijke overeenstemming komen en die min of meer officieel maken

   • Zij hebben toch nog een compromis weten te sluiten. 

3. onovergankelijk dichtgaan

   • De doos sluit niet goed. 

4. onovergankelijk een einde nemen

   • De tentoonstelling sluit om 16:00. 

   ▸ Het was een groot feest in Deventer: Deventer kan zijn geluk niet op na bekerwinst Go Ahead Eagles: 'We gaan Europa in!' De horeca in het centrum van Deventer had al eerder afgesproken om middernacht te sluiten. Vanaf toen stroomde de binnenstad dan ook grotendeels leeg.

Synoniemen

• luiken
• [1] dichtdoen, dichtmaken, toedoen

Hyponiemen

   

aaneensluiten aansluiten afsluiten besluiten bijsluiten boomsluiten buitensluiten halfsluiten ineensluiten insluiten kortsluiten kromsluiten omsluiten ontsluiten opeensluiten opensluiten opsluiten oversluiten toesluiten uitsluiten versluiten wegsluiten

Afgeleide begrippen

   

sluitboom sluiter sluitfluit sluitgat sluitgeld sluitgewicht sluiting sluitkettinkje sluitkool sluitlaken sluitmand sluitnota sluitplaat sluitpost sluitrede sluitsein sluitspeld sluitspier sluitsteen sluitstijl sluitstrip sluitstuk sluitwoord sluitzegel

Vertalingen

    1. toedoen, dichtmaken   

Chinees: 關 (zh) / 关 (zh) (guān) Deens: lukke (da) Duits: schließen (de) Engels: close (en) Frans: fermer (fr), (verouderd) clore (fr) Fries: slute (fy) Grieks: κλείνω (el) (kleíno) Hindi: बंद करना (hi) (band karnā) Indonesisch: menutup (id) Italiaans: chiudere (it) Koreaans: 닫다 (ko) (datda) , 덮다 (ko) (deopda) Latijn: claudere (la) Luxemburgs: schléissen (lb)

Nederduits: sluten (nds), slüten (nds) Noors: avslutte (no), slutte (no) Nynorsk: avslutte (nn), slutte (no) Oekraïens: зачиняти (uk), заплющувати (uk) (ogen) Papiaments: sera Perzisch: بستن‎ (fa) (bastan) Pools: zamykać (pl) Portugees: fechar (pt) Spaans: cerrar (es) Thai: ปิด (th) (bpìt) Turks: kapatmak (tr) Vietnamees: đóng (vi) Zweeds: stänga (sv)

    [een overeenkomst] sluiten   

Duits: treffen (de) Engels: (VK) conclude (en), (VS) close (en)

Pools: zawierać (pl)

Gangbaarheid

• Het woord sluiten staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "sluiten" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.