dik

Niet te verwarren met: dík

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  dik    (hulp, bestand)
• IPA:
  • (Noord-Nederland): /dɪk/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /dɪk/

Woordafbreking

• dik

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘(op)gezet’ voor het eerst aangetroffen in 1089
• Van het Middelnederlandse dicke met dezelfde betekenis, van het Germaanse *thekuz. Vergelijk het Oudhoogduitse dicki, het Angelsaksische þicce en het Oudnoorse þykkr, þjokkr. Buiten het Germaans mogelijk alleen in Keltisch (Oudierse tiug) bekend.

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	dik	dikker	dikst
verbogen	dikke	dikkere	dikste
partitief	diks	dikkers	-

Bijvoeglijk naamwoord

dik

1. een naar verhouding grote dwarsdoorsnede hebbend

   • Zij had erg dikke benen. 

2. de genoemde dwarsdoorsnede hebbend

   • Dat beestje was een vinger dik. 

3. een naar verhouding grote lichaamsomvang hebbend

   • Die jongen is echt veel te dik. 

4. ruim.

   • Het zat er dik in dat hij dat zou doen. 

5. hecht.

   • Zij zijn echt dikke vrienden! 

6. nauw aaneengesloten

   • Er was gisteren erg dikke mist, waardoor we niets meer zagen. 

7. weinig vloeibaar

   • Hij hoestte allemaal dik slijm op. 

8. met een grote diepte

   ▸ Ik duwde de deur met beide handen open en zag dat er ’s nachts een dik pak sneeuw was gevallen, waarvan een stukje geel kleurde toen ik er mijn waterfles in leegde.

Antoniemen

• [1] dun
• [2] dun
• [3] mager, slank

Hyponiemen

   

armdik dubbeldik duimdik duimendik handdik koffiedik mansdik polsdik rijendik toddik vingerdik vuistdik

Afgeleide begrippen

   

dikbil dikbuik dikdik dikdoener dikdoenerig dikheid dikhuid dikhuidig dikken dikkerd dikkop dikoor diksap dikte dikvloeibaar dikwerf dikwijls dikzak

Uitdrukkingen en gezegden

• Hij is dik twintig.

hij is ruim twintig

• Een dikke kus

Een heftige kus

• Het zit er dik in.

Het is heel waarschijnlijk

• Het ligt er dik bovenop

Het is heel duidelijk wat de bedoeling is.

Vertalingen

    1. een naar verhouding grote dwarsdoorsnede hebbend   

Duits: dick (de) Engels: thick (en)

Frans: épais (fr) Spaans: grueso (es)

    2. de genoemde dwarsdoorsnede hebbend   

Duits: dick (de) Engels: thick (en)

Frans: gros (fr) Spaans: geen vaste vertaling voor, moet blijken uit context (Een vinger dik = De una pulgada)

    3. een naar verhouding grote lichaamsomvang hebbend   

Duits: dick (de) Engels: fat (en)

Frans: gros (fr) Spaans: gordo (es)

    4. ruim   

Duits: voll (de), gut (de) Engels: thick (en)

Frans: large (fr) Spaans: ancho (es)

    5. hecht   

Duits: dick (de) Engels: thick (en)

Frans: grand (fr) Spaans: geen vaste vertaling voor, moet blijken uit context (Dikke vrienden = Muy amigos)

    6. nauw aaneengesloten   

Duits: dick (de) Engels: thick (en)

Frans: épais (fr) Spaans: denso (es)

    7. weinig vloeibaar   

Duits: dick (de) Engels: thick (en)

Frans: épais (fr)

Bijwoord

dik

1. op dikke wijze

   • Hij smeerde zich dik met zonnebrandolie in. 

2. overdrachtelijk in grote mate

   • Hij was daar dik tevreden mee. 

Verwijzingen

Vertalingen

    1. op dikke wijze   

Engels: thickly (en)

    2. op overtuigende wijze   

Engels: mightily (en)

Werkwoord

vervoeging van
dikken

dik

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dikken
   

   • Ik dik. 

2. gebiedende wijs van dikken
   

   • Dik! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dikken
   

   • Dik je? 

Gangbaarheid

• Het woord dik staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "dik" herkend door:

97 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Nederlandse dik

Bijvoeglijk naamwoord

dik

1. dik

Zeeuws

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Middelnederlandse dicke

Bijvoeglijk naamwoord

dik

1. dik