laten

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  laten    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈlatə(n) / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• la·ten

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘niet verhinderen, nalaten, afstaan’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1236

afkomstig van: Middelnederlands: laten Oudnederlands: lātan Germaans: *lētanan = Verwant in Germaans: West: Engels: let (Angelsaksisch: lǣtan), Duits: lassen, (Oudhoogduits: lāzzan), Fries: litte Noord: Zweeds: låta, Deens: lade, Noors: la, (Oudnoords: láta), IJslands/Faeröers: láta Oost: Gotisch: letan = Andere Indo-Europese talen: Romaans: Latijn: lassō, Frans: laisser, (Oudfrans: lesser, laisier)

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
laten /'la.tə(n)/	liet /lit/	gelaten ɣə'la.tə(n)/
klasse 7	volledig

Werkwoord

laten

1. hulpwerkwoord maakt een causatief uit een ergatief werkwoord: veroorzaken dat het gebeurt

   • Hij liet zijn auto repareren. 

2. hulpwerkwoord maakt een causatief uit een ergatief werkwoord: toestaan dat iets gebeurt

   • Hij liet de boter smelten. 

3. overgankelijk het niet doen

   • Laat dat! 

4. overgankelijk er niets aan veranderen

   • Het zo laten. 

5. overgankelijk vertrekken zonder hem mee te nemen

   • Zij liet hem daar. 

6. aansporing om iets te doen

   • Laat dit een voorbeeld zijn. 

Hyponiemen

   

aanlaten achterlaten aderlaten aflaten = binnenlaten daarlaten doorlaten in de steek laten = inlaten loslaten nalaten neerlaten ontlaten = openlaten oplaten overlaten thuislaten toelaten = uitlaten verlaten voorlaten vrijlaten weglaten

Afgeleide begrippen

• gelaat, laatdunkend, laathoeve, laathof, laatkoers, laatmes, laatprijs, lating

Uitdrukkingen en gezegden

   

in de steek laten Laat uw linkerhand niet weten wat uw rechterhand doet. als je een ander geld geeft kun je dat beter stilhouden want anderen hoeven het niet te weten Laten we elkaar geen mietje noemen laten we precies zeggen hoe we denken over de ander Alle hoop de bodem in (laten) slaan door iets geen enkele hoop meer (laten) hebben De beste breister laat wel eens een steek vallen. ook diegene die het kundigst is maakt fouten De kerk in het midden laten Bij een meningsverschil geven beide personen wat toe om het eens te worden De kogel door de kerk laten gaan De beslissing nemen De rode haan laten kraaien iets in brand steken De tanden laten zien zich heel erg fel verdedigen De vogel over het net laten vliegen goede kansen niet aangrijpen Die het breed heeft, laat het breed hangen. als iemand veel geld heeft kan die veel bezitten Een steekje laten vallen iets vergeten tijdens een traject Een veer (moeten) laten met minder genoegen moeten nemen Er geen gras over laten groeien direct iets doen Gods water over Gods akker laten lopen geen voorzorgsmaatregelen nemen, maar alles laten komen zoals het komt Het vogeltje over het touwtje laten wippen Iemand de hielen laten zien inhalen of beter presteren dan de ander Iemand links laten liggen doen alsof iemand er niet is, niet bemoeien met iemand Iets blauw-blauw laten iets laten rusten en er niet meer over praten Iets langs je (koude) kleren af laten glijden ergens niets van aan trekken Iets over z'n kant laten gaan ergens niets van aantrekken Je (niet) laten ringeloren Leven en laten leven. je hoeft je niet overal mee bemoeien, iets gewoon laten zoals het is Van de bok (laten) dromen een pak slaag (laten) krijgen Verstek laten gaan Zich de kaas niet van het brood laten eten Voor het eigen belang opkomen Zich in de kaart laten kijken Geheim prijsgeven

Vertalingen

    1. veroorzaken   

Engels: have (en) + object + voltooid deelwoord: to have it repaired Papiaments: laga

Spaans: dejar (es)

    2. toestaan   

Engels: let (en)

    3. niet doen   

Catalaans: deixar (ca) Duits: lassen (de) Engels: leave (en) Frans: laisser (fr)

Kiribatisch: kitana Papiaments: laga Spaans: dejar (es)

    4. niets veranderen   

Catalaans: deixar (ca) Duits: lassen (de) Engels: leave (en) Frans: laisser (fr)

Kiribatisch: kitana Papiaments: laga Spaans: dejar (es)

    5. vertrekken   

Catalaans: deixar (ca) Duits: lassen (de) Engels: leave (en) Frans: laisser (fr)

Kiribatisch: kitana Papiaments: laga Spaans: dejar (es)

    6. aansporing   

Catalaans: deixar (ca) Duits: lassen (de) Engels: let (en) let this be an example Frans: laisser (fr)

Kiribatisch: kitana Papiaments: laga Spaans: dejar (es)

    laten blijken   

Duits: erkennen lassen, merken lassen

    laten uitvallen   

Duits: ausfallen lassen (de) Noors: droppe (no)

Nynorsk: droppe (nn)

    laten vallen   

Duits: fallenlassen (de), streichen (de), wegfallen (de) lassen, weglassen (de) Noors: droppe (no)

Nynorsk: droppe (nn)

Zelfstandig naamwoord

de laten mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord laat

Gangbaarheid

• Het woord laten staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "laten" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Spaans

Werkwoord

vervoeging van
latir

laten

1. derde persoon meervoud tegenwoordige tijd (presente) van latir