kwartier: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 16 mei 2022 10:37

Eerste kwartier

Laatste kwartier

Nederlands

Uitspraak

Geluid: kwartier (hulp, bestand)

Woordafbreking

kwar·tier

Woordherkomst en -opbouw

Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘verblijfplaats’ voor het eerst aangetroffen in 1546 ^[1]
[1] (verkorting) van "kwartier uurs" ^[2]

Zelfstandig naamwoord

kwartier o

(tijdrekening), (eenheid) een kwart uur
- Een kwartier bestaat uit 15 minuten.
▸ Na een kwartier stopte er een oude gedeukte Toyota met een mollige vrouw voorin, die vroeg waar ik naartoe moest.^[3]

▸ Het verduisteren van de maan begon rond 04.30 uur en een uur later begon de totale eclips. Maar doordat een kwartiertje later de zon alweer opkwam in Nederland, kon alleen de start worden waargenomen.^[4]
(astronomie) één van de twee fasen of schijngestalten van de maan (of een planeet) waarbij het verlichte en het donkere gedeelte even groot zijn, dus bij "halve maan"
- Bij wassende maan noemt men de "halve-maan-fase" het eerste kwartier, bij afnemende maan is dat het laatste kwartier
(militair) een tijdelijke onderkomen van militairen
- De soldaten moesten hun kwartier ijlings verlaten.

Synoniemen

[3] legering

Meroniemen

[1] minuut, seconde

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

inkwartiering (3), kwartierarrest, kwartierdienst, kwartiermaker (3), kwartiermeester (3), kwartiermuts, kwartierrol, kwartierstaat, kwartierstand (2), kwartierstreep, kwartierverlies

Verwante begrippen

[3] bivak, huisvesting, kazerne, legerplaats, onderdak

eenheden van tijd in het Nederlands (nld)
yoctoseconde • zeptoseconde • attoseconde • femtoseconde • picoseconde • nanoseconde • microseconde • milliseconde • centiseconde • deciseconde • seconde • decaseconde • hectoseconde • kiloseconde • megaseconde • gigaseconde • teraseconde • petaseconde • exaseconde • zettaseconde • yottaseconde
seconde • minuut • kwartier • uur • dag / etmaal / nychthemeron • week • decade • maand / maanmaand • kwartaal / trimester / jaargetijde / seizoen • tertaal • semester • jaar / annum • lustrum • decennium • generatie • eeuw / hectoannum • millennium / kiloannum • mega-annum • giga-annum

Typische woordcombinaties

[2] eerste kwartier, laatste kwartier

Vertalingen

1. een kwart uur

Limburgs: keteer ^(li) o
Pools: kwadrans ^(pl) m
Spaans: cuarto ^(es) m, cuarto de hora ^(es) m

2. kwartier als maanfase

Duits: Viertel ^(de) o
Engels: quarter ^(en)

Frans: quartier ^(fr) m
Spaans: cuarto ^(es) m, fase ^(es) v

3. legering

Duits: Quartier ^(de) o
Engels: billet ^(en)

Frans: cantonnement ^(fr) m, quartier ^(fr) m

Gangbaarheid

Het woord kwartier staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "kwartier" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[5]

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie. (kwart uur)

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie. (schijngestalte)

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie. (legering)

Verwijzingen

↑ "kwartier" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ kwartier op website: Etymologiebank.nl
↑
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
↑ Weblink bron “Maansverduistering gedeeltelijk in Nederland te zien” (16 mei 2022), NOS
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

Nedersaksisch

Zelfstandig naamwoord

kwartier

(tijdrekening)(eenheid) kwartier; een kwart uur

Veluws

Zelfstandig naamwoord

kwartier

(tijdrekening)(eenheid) kwartier; een kwart uur

[p{{{1}}}-1] "kwartier" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3

[qkwartier-2] kwartier op website: Etymologiebank.nl

[Alleen,_De_Pacific_Crest_Trail_te_voet_van_Mexico_naar_Canada-3] 
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers

[Maansverduistering_gedeeltelijk_in_Nederland_te_zien-4] Weblink bron “Maansverduistering gedeeltelijk in Nederland te zien” (16 mei 2022), NOS

[5] Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Regel 19: / Regel 19: @@
 {{bijv-1|Een '''{{pn}}''' bestaat uit 15 minuten.}}
 {{citeer|boek|jaar=2018|auteur=Tim Voors|titel=Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada|uitgave=eBook: Mat-Zet bv, Soest|uitgever=Fontaine Uitgevers|taal=nl|citaat= Na een kwartier stopte er een oude gedeukte Toyota met een mollige vrouw voorin, die vroeg waar ik naartoe moest.}}
+{{citeer|artikel|datum=16 mei 2022|auteur=|titel=Maansverduistering gedeeltelijk in Nederland te zien|url=https://nos.nl/artikel/2429023-maansverduistering-gedeeltelijk-in-nederland-te-zien|uitgever=NOS|taal=nl||bezochtdatum=2022-05-16|citaat=Het verduisteren van de maan begon rond 04.30 uur en een uur later begon de totale eclips. Maar doordat een '''kwartiertje''' later de zon alweer opkwam in Nederland, kon alleen de start worden waargenomen.}}
 #{{astronomie|nld}} één van de twee fasen of schijngestalten van de maan (of een planeet) waarbij het verlichte en het donkere gedeelte even groot zijn, dus bij "halve maan"
 {{bijv-1|Bij wassende maan noemt men de "halve-maan-fase" het '''eerste kwartier''', bij afnemende maan is dat het '''laatste kwartier'''}}

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	kwartier	kwartieren
verkleinwoord	kwartiertje	kwartiertjes