roos

[1] Een roos.

[2] De dartpijl zit in de roos.

[3] Roos. (Klik op de foto voor een groter beeld.)

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  roos    (hulp, bestand)
• IPA: / ros / (1 lettergreep); /roːs/

Woordafbreking

• roos

Woordherkomst en -opbouw

• via Middelnederlands rose van Frans  rose zn , in de betekenis van ‘bloem’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1240

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	roos	rozen
verkleinwoord	roosje	roosjes

Zelfstandig naamwoord

roos v

1. (plantkunde) plant met doornen op de stengel van het geslacht Rosa 
2. kleine cirkelvormige middensectie van een schietschijf

   • De roos is het middelpunt van een aantal concentrische cirkels met afwisselende kleur (bv. rood/wit). 

3. aandoening van de hoofdhuid die schilfers veroorzaakt

Hyponiemen

   

agaatroos alpenroos baccaratroos balroos belroos bloemkoolroos bosroos bottelroos duinroos gordelroos haagroos hagenroos heemstroos hondsroos hoofdroos jerichoroos kaneelroos kankerroos kerstroos klapperroos klaproos klimroos kompasroos laurierroos lenteroos maandroos mosroos netelroos pimpernelroos pinksterroos pioenroos provenceroos provincieroos rimpelroos snijroos stamroos steenroos stokroos theeroos tuberoos veldroos viltroos windroos winterroos woestijnroos wondroos zandroos

Afgeleide begrippen

   

Roosdaal roosachtig roosappel roosbeen roosbout rooskleurig roosmarijn roosvenster roosvormig rozelaar rozenappel rozenbed rozenblaadje rozenblad rozenboktor rozenboog rozenboom rozenbottel rozenbout rozendaal rozenfamilie rozengaard rozengal rozengeranium rozengeur rozenhoedje rozenhout rozenkam rozenkever rozenkevertje rozenkleur rozenkleurig rozenknop rozenkrans rozenkruiser rozenkwarts rozenmaand rozenmetaal rozennobel rozenolie rozenoor rozenoorlog rozenprieel rozenrood rozenspons rozenstok rozenstruik rozentheater rozentijd rozentuin rozenvloei rozenvreter rozenwater rozig

Uitdrukkingen en gezegden

• [1] slapen als een roos
  diep slapen
• [2] schot in de roos
  iets dat precies juist is; het juiste

•  Ik analyseer emoties en gedrag altijd al graag, dus deze ontmoeting was een schot in de roos voor mij.  

•  Toen ik in december met een tennisarm worstelde (rsi bestaat niet meer) raadde de dokter me aan te gaan schrijven met pen en papier. Dat bleek een schot in de roos. Verhalen opzetten op een begrensd stuk papier werkt efficiënter dan in het wilde weg tikken in een oneindig Word-document, waar je gedachten alle kanten op kunnen dwalen en de delete-knop de meest gebruikte toets is.  

Vertalingen

    1. bloem   

Afrikaans: roos (af) Bretons: bod-roz (br) m Bulgaars: роза (bg) v Catalaans: rosa (ca) v Deens: rose (da) g Duits: Rose (de) v Engels: rose (en) Frans: rose (fr) Indonesisch: mawar (id)

Interlingua: rosa (ia) Italiaans: rosa (it) Japans: 薔薇 (ja) (バラ, bara) Latijn: rosa (la) Pools: róża (pl) v Portugees: rosa (pt) Sloveens: vrtnica (sl) v Spaans: rosa (es) Zweeds: ros (sv) g

    2. midden van een schietschijf   

Afrikaans: kol (af) Bulgaars: окото на бика (bg) Duits: Schwarze (de) o

Engels: target (en), bull's-eye (en) Frans: mille (fr) m Spaans: blanco (es) m, diana (es) v

    3. aandoening   

Afrikaans: skilfers (af) mv Bulgaars: пърхот (bg) m Duits: Schuppen (de) m/mv Engels: dandruff (en)

Frans: pellicules (fr) v/mv Italiaans: forfora (it) v Spaans: caspa (es) v Zweeds: mjäll (sv) o

Bijvoeglijk naamwoord

roos

1. de kleur roze

Gangbaarheid

• Het woord roos staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "roos" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.