oud

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  oud    (hulp, bestand)
• IPA: / ɑut / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /ʌʊ̯t/
  • (Vlaanderen, Brabant): /ɔʊ̯t/
  • (Limburg): /aʊ̯d/

Woordafbreking

• oud

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘reeds lang bestaand, lang geleefd hebbend’ voor het eerst aangetroffen in 893
• Oorspronkelijk het deelwoord van het Germaanse werkwoord alan, "opgroeien, voeden". Etymologisch verwant met Oudsaksisch en Oudfries ald, Oudhoogduits alt, Oudengels eald, Latijns altus

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	oud	ouder	oudst
verbogen	oude	oudere	oudste
partitief	ouds	ouders	-

Bijvoeglijk naamwoord

oud

1. (van levende wezens) van hoge leeftijd

   ▸ In onze tijd bestaat er een toenemende belangstelling, zowel voor de folklore als voor de achtergrond en de inhoud van de feesten. Temeer als die beleefd kunnen worden door het hele gezin en de hele groep, jong of oud.

2. (van voorwerpen) al lange tijd bestaand, uit een vroeger tijd afkomstig, versleten

   • Die stoel is al heel oud, hij is nog van mijn grootvader geweest. 

3. vorig, eerder, voormalig

   • Mijn oude fiets heb ik doorverkocht. 

   ▸ Meneer Wang heeft nadrukkelijk verklaard dat het in zijn intenties ligt het hotel in zijn oude luister te herstellen, waarbij de financiële armslag waarover hij naar het zich laat aanzien beschikt zeer zeker van pas zal komen.

Synoniemen

• [1] bejaard
• [3] ex-, voormalig

Opmerkingen

• Samenstellingen met "oud" in betekenis [3] voormalig voor een functie of rol van een persoon worden volgens spellingregel 6.I geschreven met een koppelteken: iemand die het rooms-katholieke geloof opgeeft, is een oud-katholiek, terwijl een oudkatholiek iemand met het oudkatholieke geloof is.
• Samenstellingen met "oud" voorafgaand aan een aardrijkskundige naam worden volgens spellingregel 6.F eveneens met een koppelteken voor de hoofdletter van de naam geschreven, maar bij taalnamen wordt "oud" volgens spellingregel 16.I juist deel van de naam en dus met hoofdletter en zonder koppelteken geschreven: Deventer is een oud-Nederlandse stad die in het Oudnederlands 'Daventre' werd genoemd.

Hyponiemen

• aaloud, aloud, eeuwenoud, oeroud, overoud, steenoud, stokoud, vanouds, vroegoud

Afgeleide begrippen

    1. van hoge leeftijd

oude oudvolwassene oudwijf ouwehoer ouwelijk

    2. al lange tijd bestaand, uit een vroeger tijd afkomstig, versleten

Oude Dommel Oude IJssel Oude Pekela Oude Schelde Oude Testament Oudegyptisch Oudengels Oudfrans Oudfries Oudgrieks Oudhollands Oudhoogduits Oudiers Oudkerk Oudnederfrankisch Oudnederlands Oudnoors Oudperzisch Oudrussisch Oudwelsh Oudzweeds oud en nieuw oud geld oudachtig oudadellijk oudalumnus oudbakken oudbisschoppelijk oudblauw oudchristelijk oude ouderwets oudgast oudgediende oudgelovige oudgereformeerd oudheid oudherkomstig oudhistoricus oudjaar oudkarspel oudkatholicisme oudkatholiek oudkomer oudmodisch oudmoeder oudoom oudovergrootmoeder oudovergrootvader oudroest oudroze oudsher oudtante oudtestamentisch oudtijds oudvader oudvaderlands

    3. vorig, eerder, voormalig

Oud-Romeins Oudindisch oud-AJC'er oud-Ajacied oud-Feyenoorder oud-Grieks oud-Hollands oud-Kamerlid oud-Kamervoorzitter oud-Nederlands oud-PSV'er oud-SS'er oud-VVD-leider oud-Vlaams oud-aanvoerder oud-adviseur oud-advocaat oud-ambassadeur oud-ambassadrice oud-ambtenaar oud-atleet oud-bankier oud-bekende oud-bestuurder oud-bestuurslid oud-bestuursvoorzitter oud-bevelhebber oud-bewindsman oud-bewindsvrouw oud-bewoner oud-bibliothecaris oud-bisschop oud-bisschoppelijk oud-bokser oud-bondscoach oud-bondskanselier oud-brandweerman oud-burgemeester oud-chef oud-coach oud-collega oud-commandant oud-commissaris oud-communist oud-communistisch oud-correspondent oud-coureur oud-cursist oud-deken oud-dictator oud-diplomaat oud-directeur oud-directrice oud-docent oud-docente oud-doelman oud-eigenaar oud-eurocommissaris oud-fractieleider oud-fractievoorzitter oud-gast oud-gedeputeerde oud-gemeentehuis oud-gemeenteraadslid oud-gemeentesecretaris oud-generaal oud-gereformeerd oud-gevangene oud-gouverneur oud-griffier oud-hoofd oud-hoofdcommissaris oud-hoofdingenieur oud-hoofdredacteur oud-hoofdredactrice oud-hoogleraar oud-hulpbisschop oud-illegaal oud-Indiëganger oud-informateur oud-inspecteur oud-international oud-inwoner oud-journalist oud-kampioen oud-kampioene oud-kanselier oud-kapitein oud-katholiek oud-keeper oud-klasgenoot oud-kolonel oud-kolonie oud-korpschef oud-leerkracht oud-leerling oud-leerlinge oud-legerleider oud-leider oud-leraar oud-lerares oud-liberaal oud-lid oud-manager oud-marineman oud-marinier oud-medewerker oud-medewerkster oud-mijnwerker oud-militair oud-minister oud-minister-president oud-monopolist oud-nazi oud-notaris oud-nsb'er oud-officier oud-ondernemer oud-opperbevelhebber oud-parlementariër oud-parlementsvoorzitter oud-partijleider oud-partijvoorzitter oud-penningmeester oud-ploeggenoot oud-politica oud-politicus oud-politieman oud-predikant oud-premier oud-president oud-presidente oud-prof oud-professor oud-profspeler oud-profvoetballer oud-raadslid oud-rebel oud-rechter oud-rector oud-rectrix oud-redacteur oud-regeringsleider oud-renner oud-schaatser oud-scheidsrechter oud-secretaris oud-secretaris-generaal oud-senator oud-soldaat oud-speelster oud-speler oud-sporter oud-staatshoofd oud-staatssecretaris oud-strijder oud-student oud-studente oud-studiegenoot oud-stuurman oud-tennisser oud-thesaurier-generaal oud-top oud-topambtenaar oud-topman oud-topvrouw oud-trainer oud-vaderlands oud-vakbondsbestuurder oud-vakbondsleider oud-vakbondsman oud-verdediger oud-verpleegkundige oud-verzetsman oud-verzetsstrijder oud-vicepremier oud-vicepresident oud-voetballer oud-voetbalster oud-voorlichter oud-voorzitster oud-voorzitter oud-wereldkampioen oud-wereldkampioene oud-werkgever oud-werkneemster oud-werknemer oud-wethouder oud-wielrenner oud-winnaar oud-zeeman oud-zwemster

Uitdrukkingen en gezegden

   

Oude bokken hebben stijve horens. oude mensen hebben vaak vaste gewoontes die maar moeilijk kunnen veranderen Oude koeien uit de sloot halen Oude problemen die niet meer ter zake doen oprakelen Oude wijn in nieuwe zakken zijn het uiterlijk en de naam is wellicht verandert, maar de inhoud is hetzelfde gebleven Een oud voerman hoort nog graag het klappen van de zweep. iemand die oud is vindt het fijn te praten over dingen van vroeger Een oude bok lust wel eens een groen blaadje. een oud persoon kan kan wel eens verliefd zijn op een vrij jong iemand Een oude rot in het vak (zijn) alles van het vak afweten en alles weten hoe te doen Jong geleerd is oud gedaan. hoe eerder men iets leert, des te langer de vaardigheid zal blijven Jong te paard, oud te voet. als je in je jeugd erg wordt verwend, krijg je het later erg moeilijk Liefdewerk oud papier Lood om oud ijzer zijn de keuze hebben tussen twee alternatieven die even goed (of slecht) zijn en voor de kiezer dus geen werkelijk verschil maken Men moet geen oude bomen verpoten / verplaatsen. je moet geen oude mensen uit hun vertrouwde omgeving halen Men moet geen oude schoenen wegwerpen voordat men nieuwe heeft. je moet niet iets al afdanken zonder dat er een vervanger voor is Op de oude voet verdergaan / voortgaan Op dezelfde manier als voorheen doorgaan met een bepaalde activiteit Op een oude fiets moet je het leren Het is niet nodig om iets te oefenen of een vaardigheid aan te leren door gebruik te maken van het allernieuwste materiaal Van de oude stempel zijn van oude manieren gebruik maken en liever niet van nieuwe apparaten Zo oud als Methusalem zijn iemand die bijzonder oud is Zo oud als de weg naar Kralingen zijn heel erg oud Zoals de ouden zongen, piepen de jongen. kinderen doen en denken vaak hetzelfde als hun ouders Hoe ouder ... hoe moeilijker.

Vertalingen

    1. oud mens, dier   

Albanees: plak (sq) Angelsaksisch: eald (ang), gamol (ang) Arabisch: كبير السن (ar) (kabīr as-sin) Aragonees: biello (an) Armeens: ծեր (hy) (tzer) Bosnisch: star (bs) Catalaans: vell (ca), gran (ca) Chinees: 老 (zh)的 (lǎo de) Deens: gammel (da) Duits: alt (de) Engels: old (en) Estisch: vana (et) Fins: vanha (fi) Frans: vieux (fr) m, vieil (fr) Fries: âld (fy) Grieks: γέρος (el) m (géros), ηλικιωμένος (el) m (ilikioménos) Hebreeuws: זָקֵן (he) m (zaken) , זקנה (he) v (zkena) , זקנים (he) mv (zkenim) , זקנות (he) (zkenot) v Hongaars: öreg (hu) Ido: olda (io) Iers: sean (ga) Italiaans: vecchio (it) m

Japans: 年寄 (ja) (としより, toshiyorí) Koerdisch: پیره‌مێرد (ku) (man), پیره‌ژن (ku) (woman), pîr (ku), پیر (ku) Koreaans: 나이들다 (ko) (nai-deulda) Latijn: vetus (la), vetulus (la) Malayalam: പഴയ (ml) (pazhaya), പഴയത് (ml) (pazhayathu) Noors: gammel (no) Oudgrieks: πρεσβύς, (presbus) γεραιός (geraios) Pools: stary (pl) m, stara (pl) v, stare (pl) o Portugees: velho (pt) Roemeens: bătrân (ro) m, bătrână (ro) v Russisch: старый (ru) Servisch: Cyrillisch: стар (sr) Westers: star (sr) Sloveens: star (sl) m, stara (sl) v, staro (sl) o Slowaaks: starý (sk) m, stará (sk) v, staré (sk) m o or bývalý , bývalá (sk) v, bývalé (sk) o Spaans: anciano (es) m, anciana (es) m v; viejo , vieja (es) v Telugu: ముసలి (te) (musali) Tsjechisch: starý (cs) Turks: yaşlı (tr) Zweeds: gammal (sv), åldrig (sv), ålderstigen (sv)

    2. oud ding, concept   

Angelsaksisch: eald (ang), gamol (ang) Arabisch: قديم (ar) (qadīm) Aragonees: biello (an) Armeens: հին (hy) (heen) Baskisch: zahar (eu) Bosnisch: star (bs) Catalaans: vell (ca) m, vella v, antic m, antiga Chinees: 旧 (zh) (jiù) Deens: gammel (da) Duits: alt (de) Engels: old (en) Ewe: xoxo (ee) Fins: vanha (fi) Frans: vieux (fr) m, vieil (fr) Fries: âld (fy) Grieks: παλιός (el) m (paliós), αρχαίος (el) m (archaíos) Hebreeuws: יָשָׁן (he) (ya'shan) Hongaars: régi (hu) Ido: anciena (io) Iers: sean (ga) Italiaans: vecchio (it) m, Japans: 古い (ja) (ふるい, furui)

Koerdisch: kevn (ku), کۆن (ku) Koreaans: 오래되다 (ko) (orae-doeda), 낡다 (ko) (nakda) Kroatisch: star (hr) Malayalam: പഴയ (ml) (pazhaya), പഴയത് (ml) (pazhayathu) Noors: gammel (no) Occitaans: vièlh (oc) m, vielha (oc) v Pools: stary (pl) m, stara (pl) v, stare (pl) o Portugees: velho (pt) Roemeens: vechi (ro) m, veche (ro) v Russisch: старый (ru) Schots-Gaelisch: sean (gd), aosda (gd), aosmhor (gd) Servisch: Cyrillisch: стар (sr) Westers: star (sr) Sloveens: star (sl) m, stara (sl) v, staro (sl) o Slowaaks: starý (sk) m, stará (sk) v, staré (sk) o Spaans: antiguo (es) m, antigua (es) m v; viejo , vieja (es) v Telugu: పాత (te) (paata) Tsjechisch: starý (cs) Turks: eski (tr) Zweeds: använd (sv), förlegad (sv), gammal (sv), utsliten (sv)

    3. vorige   

Armeens: անցած (hy) (antsatz) Bosnisch: star (bs) Catalaans: vell, antic Deens: tidligere (da) Frans: ancien (fr) m, ancienne v (used before the noun), ex- (fr) m Fries: âld (fy) Grieks: πρώην (el) (próin), τέως (el) (téos) Iers: sean (ga), ath- (ga) Koerdisch: (ya/yê) berê (ku), پێشو (ku) Noors: gammel (no) Pools: stary (pl) m, stara (pl) v, stare (pl) o

Portugees: antigo (pt) Roemeens: antic (ro) m, vechi (ro) m Servisch: Cyrillisch: стар (sr) Westers: star (sr) Sloveens: star (sl) m, stara (sl) v, staro (sl) o Slowaaks: starý (sk) m, stará (sk) v, staré (sk) o Spaans: viejo (es) m, vieja (es) v Telugu: మునుపటి (te) (munupaTi) Tsjechisch: starý (cs) Turks: önceki (tr) Zweeds: tidigare (sv), före detta (sv)

Gangbaarheid

• Het woord oud staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "oud" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.