gebruiken

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  gebruiken    (hulp, bestand)
• IPA: / ɣəˈbrœykə(n) / (3 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /χəˈbrœʏkən/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /ɣəˈbrœʏkən/

Woordafbreking

• ge·brui·ken

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘zich bedienen van’ voor het eerst aangetroffen in 1240

• Verwant in Germaans: Nederlands: fruit, vrucht Duits: brauchen, Frucht Verwant in Romaans: Latijn: fructus, frui afgeleid van bruiken met het voorvoegsel ge-

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
gebruiken	gebruikte	gebruikt
zwak -t	volledig

Werkwoord

gebruiken

1. overgankelijk zich bedienen van, toepassen

   • Piet gebruikte een ladder om op het dak te komen. 

   ▸ `Van Sinterklaas tot Sintemaarten' is bestemd voor Nederland en Vlaanderen. Wij hopen van harte dat het boek, mede door de grote toewijding waarmee Otto Dicke het heeft geïllustreerd, met vreugde gebruikt zal worden. Niet alleen voor de jeugd, in gezin en school, maar ook door alleenstaanden en zieken. Kortom: allen die zich willen verdiepen in de 'feestelijke' kant van het leven.

   ▸ Langzaam kreeg ik door hoe ik ze het beste kon gebruiken en merkte ik dat ze mijn knieën vooral bergafwaarts ondersteunden.

1. overgankelijk eten, nuttigen

   • Op Goede Vrijdag mochten wij alleen brood en water gebruiken. 

2. (pregnant) aan de drugs zijn

   • Hoelang gebruik je al? 

Hyponiemen

• hergebruiken, opgebruiken

Afgeleide begrippen

   

gebruikelijk gebruiker gebruikmaken gebruikmakend gebruiksaanwijzing gebruiksaardewerk gebruiksartikel gebruiksauto gebruiksboek gebruikscode gebruikscomfort gebruiksdatum gebruiksderving gebruiksdier gebruiksdoel gebruiksdoeleinde gebruiksduur gebruikseis gebruikservaring gebruiksfase gebruiksfrequentie gebruiksfunctie gebruiksgemak gebruiksglans gebruiksgoed gebruiksgraad gebruiksgrafiek gebruiksgroen gebruikshandeling gebruikshandleiding gebruikshond gebruikshuur gebruiksintensiteit gebruiksjaar gebruikskennis gebruiksklaar gebruikskosten gebruikskunst gebruikskwaliteit gebruikslicentie gebruiksmogelijk gebruiksmogelijkheid gebruiksmoment gebruiksmuziek gebruiksonvriendelijk gebruiksoppervlakte gebruiksovereenkomst gebruikspatroon gebruiksperiode gebruiksplan gebruiksrecht gebruiksregel gebruiksruimte gebruikssfeer gebruikssituatie gebruiksstudie gebruikstarief gebruikstelling gebruikster gebruikstermijn gebruikstoepassing gebruikstuin gebruiksvee gebruiksverbod gebruiksvergoeding gebruiksvergunning gebruiksvoorschrift gebruiksvoorwaarde gebruiksvoorwerp gebruiksvorm gebruiksvriendelijk gebruiksvriendelijkheid gebruikswaarde gebruikswijze ingebruikname ingebruiknemen ingebruikneming ingebruiksstelling ingebruikstellen ingebruikstelling

Vertalingen

    1. zich bedienen van, toepassen   

Afrikaans: gebruik (af), benut (af), benuttig (af) Bulgaars: употребявам (bg) Catalaans: emprar (ca), gastar per l’us (ca), usar (ca), utilitzar (ca) Deens: benytte (da), bruge (da), tilbringe (da) Duits: gebrauchen (de), verwenden (de), benutzen (de) Engels: use (en) Esperanto: uzi (eo) Faeröers: nýta (fo) Fins: käyttää (fi) Frans: employer (fr) Fries: brûke (fy) Grieks: χρησιμοποιώ (el) (chrisimopió) Hongaars: alkalmaz (hu), használ (hu) Ido: uzar (io) IJslands: brúka (is), nota (is)

Italiaans: impiegare (it), usare (it) Latijn: uti (la) Maleis: gunakan (ms), menggunakan (ms) Papiaments: usa, uza Pools: używać (pl) Portugees: empregar (pt), servir-se de (pt), usar (pt), despender (pt) Roemeens: folosi (ro) Russisch: использовать (ru) (ispól'zovat') (zowel imperfectief als perfectief) Spaans: emplear (es), hacer uso de (es), usar (es) Tagalog: gamítin (tl) Turks: kullanmak (tr) Vietnamees: dùng (vi) Zoeloe: -sebenzisa (zu) Zweeds: använda (sv), begagna (sv), bruka (sv)

    2. eten, nuttigen   

Duits: einnehmen (de), zu sich nehmen (de)

Zelfstandig naamwoord

de gebruiken mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord gebruik

Vertalingen

    1. meervoud van het zelfstandig naamwoord gebruik   

Duits: Sitten (de) mv

Gangbaarheid

• Het woord gebruiken staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "gebruiken" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.