dief

Kippendief gepakt door hond

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  dief    (hulp, bestand)
• IPA: /dif/

Woordafbreking

• dief

Woordherkomst en -opbouw

• In de verouderde betekenis van ‘galgenbrok’ voor het eerst aangetroffen in 1240, in de bet. ‘iem. die steelt’ voor het eerst in 1271
• erfwoord: Middelnederlands dief, ontwikkeld uit Oergermaans *þeubaz, bij Indo-Europees *teup- ‘hurken (om zich te verbergen)’, waartoe ook Grieks entupás (ἐντυπάς) ‘hurkend, ineengedoken’ en Litouws tũpti ‘neerhurken’, tupė́ti ‘op zijn hurken zitten’ behoren. Evenals Nederduits Deef, Deev, Duits Dieb, Fries vero. tsjeaf, Engels thief en Zweeds tjuv.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dief	dieven
verkleinwoord	diefje	diefjes

Zelfstandig naamwoord

de dief m

1. (misdaad) iemand die steelt

   • Met de lokfiets kan de politie via een Google Maps-achtig systeem zien waar de dief de tweewieler naartoe brengt.  

2. (misdaad), (verouderd) bandiet, boef, schelm, schurk

Antoniemen

• schenker, gever

Hyponiemen

   

aalbessendief autodief boodschappentassendief boontjedief brooddief dagdief duitendief fietsdief fietsendief gauwdief gelegenheidsdief goaltjesdief hartedief hartendief herhalingsdief hoenderdief hoteldief identiteitsdief juwelendief kerkdief kettingdief kiekendief kinderdief kippendief klapperdief knuffeldief koperdief kruimeldief kuikendief kunstdief lappendief letterdief meesterdief menagedief mensendief mierendief paardendief pietendief pindief spekdief stranddief tasjesdief veedief visdief wapendief waterdief wespendief wilddief winkeldief zeilensnijder zweetdief

Afgeleide begrippen

   

diefachtig diefijzer diefmier diefstal dievegge dievenbende dievengilde dievenhol dievenijzer dievenjacht dievenklauw dievenlantaarn dievenlantaren dievenpad dievenpoeder dievenpoortje dieventaal dievenwagen dievenweer

Uitdrukkingen en gezegden

• Als een dief in de nacht

onverwacht, zonder waarschuwing vooraf

• Terwijl hij aandachtig luisterde, overviel het zinloze van zijn actie hem als een dief in de nacht.  

• Een dief van de eigen portemonnee

Iemand die zichzelf financieel benadeelt

Spreekwoorden

• Eens een dief, altijd een dief. / Eenmaal gestolen, altijd een dief.

Als iemand één keer iets verkeerds doet, wordt hem/haar dat nog heel lang (misschien diens hele verdere leven) nagedragen

• Elk is een dief in zijn nering.

Iedereen doet datgene wat voor hem-/haarzelf het voordeligst uitpakt

• Dieven met dieven vangen

mensen die niet eerlijk zijn of gemeen, moet je op dezelfde manier ook behandelen

• 't Is kwaad stelen waar de waard een dief is

Stoett-2170

• De gelegenheid maakt de dief

wanneer de omstandigheden het gemakkelijker erop maken is stelen verleidelijk

• Elk is een dief in zijn nering

Stoett-418

• Wie eens steelt is altijd een dief

als iemand ooit heeft gestolen zal die altijd blijven stelen

Vertalingen

    1. iem. die steelt   

Deens: tyv (da) Duits: Dieb (de) m Engels: thief (en) Fins: varas (fi) Frans: voleur (fr) m Fries: dief (fy) Latijn: fur (la), clepta (la)

Noors: tyv (no) m Papiaments: ladron, hòrtadó Russisch: вор (ru) Spaans: ladrón (es) m Turks: hırsız (tr) Zweeds: tjuv (sv)

Werkwoord

vervoeging van
dieven

dief

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dieven
   

   • Ik dief. 

2. gebiedende wijs van dieven
   

   • Dief! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dieven
   

   • Dief je? 

Gangbaarheid

• Het woord dief staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "dief" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dief	diewe

Zelfstandig naamwoord

dief

1. dief

Middelnederlands

Zelfstandig naamwoord

dief

1. dief; iemand (persoon of dier) die iets steelt

Overerving en ontlening

• Nederlands: dief
  • Afrikaans: dief