dief

Kippendief gepakt door hond

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  dief    (hulp, bestand)
• IPA: /dif/

Woordafbreking

• dief

Woordherkomst en -opbouw

• In de verouderde betekenis van ‘galgenbrok’ voor het eerst aangetroffen in 1240, in de bet. ‘iem. die steelt’ voor het eerst in 1271
• erfwoord: Middelnederlands dief, ontwikkeld uit Oergermaans *þeubaz, bij Indo-Europees *teup- ‘hurken (om zich te verbergen)’, waartoe ook Grieks entupás (ἐντυπάς) ‘hurkend, ineengedoken’ en Litouws tũpti ‘neerhurken’, tupė́ti ‘op zijn hurken zitten’ behoren. Evenals Nederduits Deef, Deev, Duits Dieb, Fries vero. tsjeaf, Engels thief en Zweeds tjuv.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dief	dieven
verkleinwoord	diefje	diefjes

Zelfstandig naamwoord

dief m

1. (misdaad) iemand (persoon of dier) die steelt

   • Met de lokfiets kan de politie via een Google Maps-achtig systeem zien waar de dief de tweewieler naartoe brengt.  

2. (verouderd) boef, schurk

Antoniemen

• schenker, gever

Uitdrukkingen en gezegden

• Als een dief in de nacht

onverwacht, zonder waarschuwing vooraf

• Terwijl hij aandachtig luisterde, overviel het zinloze van zijn actie hem als een dief in de nacht.  

• Een dief van de eigen portemonnee

Iemand die zichzelf financieel benadeelt

Spreekwoorden

• Eens een dief, altijd een dief. / Eenmaal gestolen, altijd een dief.

Als iemand één keer iets verkeerds doet, wordt hem/haar dat nog heel lang (misschien diens hele verdere leven) nagedragen

• Elk is een dief in zijn nering.

Iedereen doet datgene wat voor hem-/haarzelf het voordeligst uitpakt

Hyponiemen

   

aartsdief boontjedief brooddief dagdief dievegge duitendief fietsendief gauwdief goaltjesdief hartendief hoenderdief hoteldief kerkdief kiekendief kinderdief klapperdief kruimeldief kuikendief lappendief letterdief menagedief mensendief pietendief spekdief stranddief tasjesdief veedief visdief waterdief wespendief wilddief winkeldief zweetdief

Afgeleide begrippen

   

diefachtig diefijzer diefkati diefmier diefstal dievegge dievenalarm dievengaas dievengilde dievenijzer dievenjacht dievenklauw dievenkorjaal dievenlantaarn dievenlantaren dievenpad dievenpoeder dievenpoortje dieventaal dievenwagen dievenweer dievenwering dieverij

Vertalingen

    1. iem. die steelt   

Deens: tyv (da) Duits: Dieb (de) m Engels: thief (en) Frans: voleur (fr) m Fries: dief (fy) Latijn: fur (la), clepta (la)

Noors: tyv (no) m Papiaments: ladron, hòrtadó Russisch: вор (ru) Spaans: ladrón (es) m Turks: hırsız (tr) Zweeds: tjuv (sv)

Werkwoord

vervoeging van
dieven

dief

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dieven
   

   • Ik dief. 

2. gebiedende wijs van dieven
   

   • Dief! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dieven
   

   • Dief je? 

Gangbaarheid

• Het woord dief staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "dief" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dief	diewe

Zelfstandig naamwoord

dief

1. dief

Middelnederlands

Zelfstandig naamwoord

dief

1. dief; iemand (persoon of dier) die iets steelt

Overerving en ontlening

• Nederlands: dief
  • Afrikaans: dief