uil

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  uil    (hulp, bestand)
• IPA: / œyl / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /œʏ̯ɫ/, /ʌʏ̯ɫ/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /œːl/

Woordafbreking

• uil

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘uilachtige’ voor het eerst aangetroffen in 1240

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	uil	uilen
verkleinwoord	uiltje	uiltjes

Zelfstandig naamwoord

de uil m

1. (dierkunde) benaming voor vogels uit de orde Strigiformes , roofvogels die vooral 's nachts jagen; onderverdeeld in twee families: Strigidae  en Tytonidae 
2. (vlinders) benaming voor vlinders uit de familie Noctuidae , nachtvlinders waartoe meer dan 25.000 soorten behoren
3. (informeel) (pejoratief) dom persoon

   • Een uil van een vent. 

Hyponiemen

• [1] zie de categorie: Uilen in het Nederlands

    1. (deels nog toe te voegen)

arenduil bosuil daguil dennenuil driehoekuil dwerguil erwtenuil gamma-uil groente-uil hoornuil kabouteruil katuil kerkuil konijnuil krabbenuil laplanduil maskeruil nachtuil oeraluil ooruil ransuil ruigpootuil savanne-uil schuifuil sneeuwuil sperweruil stamuil steenuil torenuil valkuil velduil zwampuil

    2. vlinder

adusta-uil akelei-uil akkerwinde-uil blauwvleugeluil bleekschouderuil bochtige-smele-uil booglijnuil bosbesuil chi-uil coniferenuil dennenuil diana-uil driehoekuil drielijnuil dubbelpijl-uil duinworteluil elzenuil erwtenuil florida-uil gageluil gamma-uil geelvleugeluil gelduil goudhaaruil graanworteluil granietuil groente-uil hazelaaruil heremietuil hoeklijnuil huisuil iepenuil jota-uil kamperfoelie-uil katoenuil komma-uil kompassla-uil kooluil koperuil kustuil maagdenuil maansikkeluil marmeruil meidoornuil moerasbos-uil moerasspirea-uil nazomeruil ni-uil nullenuil paddenstoeluil perzikkruiduil pijpenstro-uil populierenuil psi-uil puta-uil ridderspooruil roestuil ruituil russenuil schaaruil sigma-uil sint-janskruiduil spurrie-uil tandjesuil trapeziumuil varenuil w-uil wikke-uil witringuil witte-l-uil wolfsmelkuil zesstreepuil zuringuil zwartstreepuil Turkse uil Zeeuwse grasworteluil aardappelstengelboorder absintmonnik agaatvlinder astermonnik bandvoorjaarsuil bijvoetmonnik bleke daguil bleke grasuil bleke grasworteluil bleke stofuil boksbaardvlinder bont halmuiltje bont schaapje bonte daguil bonte grasuil bonte marmeruil bonte worteluil bosgrasuil brandnetelkapje brede-w-uil breedbandhuismoeder brildrager bruine bosbesuil bruine breedvleugeluil bruine daguil bruine essenuil bruine granietuil bruine grasuil bruine groenuil bruine heide-uil bruine herfstuil bruine prachtuil bruine sikkeluil bruine snuituil bruine witvleugeluil bruine zwartstipuil donker brandnetelkapje donker halmuiltje donkerbruine snuituil donkere aarduil donkere grasuil donkere iepenuil donkere jota-uil donkere korstmosuil donkere marmeruil donkere winteruil donkergroene korstmosuil drietand dubbelstipvoorjaarsuil duinhalmuiltje dwerghuismoeder eenstipgrasuil eenstreepgrasuil egale rietboorder egale stofuil egelskopboorder eikenuiltje eikenvoorjaarsuil essengouduil fraaie wilgenuil geelbruine herfstuil geelbruine houtuil geelbruine rietboorder geelbruine vlekuil gekamde graanworteluil gekraagde grasuil gele duinrietboorder gele granietuil gele lis-boorder gele snuituil gele uil gelijnde grasuil gelijnde micro-uil gelijnde silene-uil gelobd halmuiltje gemarmerd heide-uiltje geoogde w-uil geoogde worteluil gepijlde micro-uil gepluimde snuituil gerande marmeruil gestippelde rietboorder gestreepte rietuil getekende gamma-uil geveerde witvleugeluil gevlamde grasuil gevlamde rietuil gevlamde uil gevlekte groenuil gevlekte pijluil gevlekte silene-uil gevlekte winteruil gevorkte silene-uil gewone breedvleugeluil gewone gouduil gewone grasuil gewone silene-uil gewone stofuil gewone velduil gewone worteluil glanzende marmeruil gouden daguil goudgele boorder goudvenstertje graswortelvlinder grauwe grasuil grauwe monnik grauwe stofuil grijze grasuil grijze heide-uil grijze herfstuil grijze stofuil grijze worteluil groene korstmosuil groene weide-uil groot-hoefbladboorder grote bosbesuil grote bruine grasuil grote drietand grote groenuil grote koperuil grote piramidevlinder grote worteluil haarbos halmrupsvlinder harige voorjaarsuil harige winteruil heide-schaaruil heidedaguil heidewitvleugeluil helmgrasuil helmkruidvlinder herfst-rietboorder hoogveenaarduil hoogveenvlekuil houtkleurige vlinder houtspaander huismoeder hyena iepengouduil kadeni-stofuil kamillevlinder kastanjebruine uil katoendaguil katwilguiltje kleine breedbandhuismoeder kleine groenuil kleine huismoeder kleine manteluil kleine rietvink kleine voorjaarsuil kleine wilgenuil kosmopoliet krakeling kromzitter kuifvlinder kweekgrasuil late heide-uil levervlek lichte daguil lichte korstmosuil lichtgrijze uil liesgrasboorder lindegouduil lisdoddeboorder maanuiltje meldevlinder moeras-w-uil moerasbreedvleugeluil moerasgoudvenstertje moerasgrasuil moerasheide-aarduil moerasplantenboorder moeraszeggeboorder morpheusstofuil nunvlinder okergele grasuil oorsilene-uil oostelijke monnik oostelijke uil open-breedbandhuismoeder oranje o-vlinder oranjegeel halmuiltje panteruiltje piramidevlinder populierengouduil populierenvoorjaarsuil pseudo-bleke grasuil randvlekuil rietgrasuil rode vlekkenuil roetvlek roodachtige herfstuil roodbont heide-uiltje roodbruine herfstuil roodbruine vlekuil roodkopwinteruil rookkleurige worteluil saffraangouduil schaapje schapengrasuil schedeldrager schijn-gamma-uil schijn-nonvlinder schijn-piramidevlinder schilddrager sierlijke voorjaarsuil slanke groenuil smalvleugelrietboorder spinneruilen spitsvleugelgrasuil splinterstreep steenrode grasuil stippelrietboorder stompvleugelgrasuil tweekleurige grasuil tweekleurige heremietuil tweekleurige uil tweestreepgrasuil tweestreepvoorjaarsuil vale duinrietboorder vale stofuil variabele breedvleugeluil variabele eikenuil variabele grasuil variabele herfstuil variabele silene-uil variabele voorjaarsuil variabele w-uil variabele worteluil veelhoekaarduil veenheide-uil veldgrasuil vierkantvlekuil vlasbekuiltje vlekdaguil vogelwiekje volgeling vroege eikenuil wachtervlinder weidehalmuiltje wilgengouduil wilgenschorsvlinder wintergouduil witband-silene-uil witkraagrietboorder witstipgrasuil witvlek-silene-uil witvlekworteluil wollegrasuil wortelstreepgrasuil zandhalmuiltje zandhaverboorder zandstofuil zeggenboorder zilveren groenuil zilverhaak zilverstreep zilvervenster zuidelijke grasuil zuidelijke kamperfoelie-uil zuidelijke koperuil zuidelijke spikkelspanner zuidelijke stofuil zuidelijke worteluil zwart weeskind zwarte c-uil zwarte witvleugeluil zwartgevlekte herfstuil zwartpuntvolgeling zwartrandgrasuil zwartstipvlinder zwartvlakworteluil zwartvlekwinteruil

Afgeleide begrippen

   

uilenbal uilenbord uilenbril uilengat uilennest uilenoog uilenspiegel uilenvanger uilenveer uilenvlucht uilenzeik uilig uilskop uilskuiken (3) uilvlinder

Verwante begrippen

• ooruil, ransuil

Uitdrukkingen en gezegden

• beter met de uil gezeten dan met de valk gevlogen,
• ieder meent dat zijn uil een valk is
• Elk meent zijn uil een valk te zijn.

Elke ouder denkt dat zijn kind het beste is.

• een uil vangen

een grote strop hebben

• uilen naar Athene dragen

nutteloos werk verrichten

• een uiltje knappen

een dutje doen

Vertalingen

    1. benaming voor vogels uit de orde Strigiformes   

Albanees: buforët (sq) Baskisch: mozo (eu), hontz (eu), gauhontz (eu), hontza (eu) Bosnisch: sova (bs) v Bretons: toud (br), kaouenn (br) Bulgaars: кукумявка (bg) (kukumjavka) Catalaans: rapinyaire nocturn (ca) Cebuano: ngiwngiw, mingok Chahuilla: múut Deens: ugle (da) Duits: Eule (de) v Engels: owl (en) Esperanto: strigo (eo) Estisch: öökull (et) Faeröers: ugla (fo) Fins: pöllö (fi) Frans: hibou (fr) m, chouette (fr) v Fries: ûle (fy) Friulisch: çus Galicisch: moucho (gl) m Grieks: κουκουβάγια (el) v Hongaars: bagoly (hu) Iers: ulchabhán (ga) IJslands: ugla (is) Iloko: kullaaw, puek Indonesisch: burung hantu (id) Italiaans: gufo (it) m Japans: 梟 (ja) (フクロウ, fukurō) Kroatisch: sova (hr) Ladino: ciuita

Lets: pūce (lv) Litouws: pelėda (lt) v Macedonisch: був (mk) (buv) Maltees: kokka (mt) Nedersorbisch: sowa (dsb) Noors: ugle (no) g Nynorsk: ugle (nn) v Occitaans: chòta (oc) Oekraïens: сова (uk) (sova) v Oppersorbisch: sowa (hsb) Papiaments: palabrua Pools: sowa (pl) Portugees: coruja (pt) v, mocho (pt) m Roemeens: bufniță (ro) v Reto-Romaans: tschuetta (roh) Russisch: сыч (ru) m (sych') , сова (ru) (sova) v Sami: skuolfelottit Sardisch: tirulia (sc), cuccumeu (sc), istria (sc), stria (sc) Schots-Gaelisch: cailleach-oidhche (gd) v, comhachag (gd) v Servisch: сова (sr) (sova) Sloveens: sova (sl) v Slowaaks: sova (sk) v, výr (sk) m Spaans: búho (es) m, lechuza (es) v Tagalog: kuwago (tl) Tsjechisch: sova (cs) Turks: baykuş (tr) Welsh: tylluan (cy) Wit-Russisch: сава (be) Zweeds: uggla (sv)

    2. benaming voor vlinders uit de familie Noctuidae   

Engels: moth (en), night-moth (en)

Anagrammen

• lui

Gangbaarheid

• Het woord uil staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "uil" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

Uitspraak

• geluid

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	uil	uile

Zelfstandig naamwoord

uil

1. (uilen) uil