rund

Nederlands

Een rund voor een kudde runderen.

Uitspraak

• Geluid:  rund    (hulp, bestand)
• IPA: / rʏnt / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /rʏnt/
  • (Vlaanderen, Brabant): /rʏnt/
  • (Limburg): /rʏnd/

Woordafbreking

• rund

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘holhoornig herkauwend zoogdier’ voor het eerst aangetroffen in 1377.
• erfwoord: Naast Nederrijns rint; afkomstig van Middelnederlands runt, ront, bijvormen van rint, rent, uit Oudnederlands hrind (in de plaatsnaam Hrindsalis), ontwikkeld uit Westgermaans *hrinþiz, dat oorspronkelijk terug op een paradigma met de twee ablautstrappen nominatief *hrinþaz en genitief *hrundizaz gaat, wijzend op Indo-Europees *ḱrént-os (gen. *ḱrn̥t-és-s), afleiding van *ḱr-n- ‘hoorn’. Evenals Nederduits Rind, Ründ, Duits Rind, Fries rier ‘vaars’, Noord-Fries ridder en Oudengels hrīðer, hrȳðer.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	rund	runderen
verkleinwoord	rundje	rundjes rundertjes

Zelfstandig naamwoord

het rund o

1. (evenhoevigen) (veeteelt) holhoornig en herkauwend zoogdier, Bos taurus , dat vaak gehouden wordt voor zijn melk en vlees of als trekdier, de gedomesticeerde afstammeling van de sinds de middeleeuwen uitgestorven oeros (Bos primigenius )

   • De runderen werden allemaal tegelijk gevoed. 

2. (informeel) (persoon) dom en/of onhandig iemand

   • Wat ben jij toch een rund, zeg! 

Gelijkklinkende woorden

• runt

Hyponiemen

• [1] stier, koe, watusirund
• [1] bromrund, bultrund, gallowayrund, heckrund, hormonenrund, mestrund, slachtrund, vleesrund
• [2] dommerik, oelewapper, oen

Uitdrukkingen en gezegden

[2] "dom en/of onhandig iemand"

• Je bent een rund als je met vuurwerk stunt.

Slagzin die vooral in de jaren 90 van de 20e eeuw veel was te zien in tv-spotjes waarmee het afsteken van vuurwerk werd ontraden

Afgeleide begrippen

   

runderbouillon runderdaas runderfilet rundergebraad rundergehakt rundergehaktbal runderhaar runderhaas runderhorzel runderlap runderlapje runderleer runderlintworm rundermest runderoog runderpest runderpoelet runderrollade runderrookvlees runderteelt rundertong runderziekte rundleder rundleer rundslapje rundstong rundvee rundvet rundervink rundvlees

Verwante begrippen

• steak, biefstuk

Vertalingen

    1. holhoornig herkauwend zoogdier   

Atjehs: leumo Afrikaans: bees (af) Bulgaars: говедо (bg) o Duits: Rind (de) o Engels: bovine (en), cattle (en) Esperanto: bovo (eo) Frans: bétail (fr) m Ido: bovo (io)

Indonesisch: lembu (id), sapi (id) Limburgs: röndj (li) o Noord-Fries: ridder Noors: ku (no) g Nynorsk: ku (nn) v Spaans: bovino (es) m, vacuno (es) m Tsjechisch: skot (cs) m

    2. een dom en onhandig iemand   

Duits: Kuh (de) v Noors: kveg (no) o, naut (no) o, stut (no) m

Nynorsk: naut (nn) o, stut (nn) m Spaans: imbécil (es) m

Gangbaarheid

• Het woord rund staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "rund" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Noors

Rund.
Rond.

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /ɾʉn/

Woordafbreking

• rund

Woordherkomst en -opbouw

• Afkomstig uit het Nederduits, oorspronkelijk afkomstig van de Latijnse woorden rotundus en rota.

Bijwoord

rund

1. rond

Bijvoeglijk naamwoord

rund

1. rond

   «En stor rund veske kan man vel alltids ha bruk for.»

   Een grote ronde tas kan men altijd wel nuttig gebruiken.

Verbuiging

		stellend	vergrotend	overtreffend
onbepaald (sterk)	m/v enkelvoud	rund	rundere	rundest
	o enkelvoud	rundt
	meervoud	runde
bepaald (zwak)	enkelvoud en meervoud	runde	rundere	rundeste

Nynorsk

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /ɾʉn/

Woordafbreking

• rund

Woordherkomst en -opbouw

• Afkomstig uit het Nederduits, oorspronkelijk afkomstig van de Latijnse woorden rotundus en rota.

Bijwoord

rund

1. rond

Bijvoeglijk naamwoord

rund

1. rond

Verbuiging

		stellend	vergrotend	overtreffend
onbepaald (sterk)	m/v enkelvoud	rund	rundare	rundast
	o enkelvoud	rundt
	meervoud	runde
bepaald (zwak)	enkelvoud en meervoud	runde	rundare	rundaste

Zweeds

Uitspraak

• Geluid:  rund    (hulp, bestand)
• IPA: /rɵnːd/

Woordafbreking

• rund

stellend	vergrotend	overtreffend
rund	rundare	rundast

Bijvoeglijk naamwoord

rund

1. rond

Antoniemen

• kantig

Afgeleide begrippen

• rundning, runda, rundel