kroon

[1] Kroon

[6] Kroonluchter

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  kroon    (hulp, bestand)
• IPA: / kron / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• kroon

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Deens of ijslands of noors of zweeds, in de betekenis van ‘munteenheid van Denemarken en later ook IJsland, Noorwegen en Zweden’ voor het eerst aangetroffen in 1871
• Van het Latijnse corona.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	kroon	kronen
verkleinwoord	kroontje	kroontjes

Zelfstandig naamwoord

kroon v

1. (hoofddeksel)(adel) hoofddeksel dat door een vorst gedragen wordt
2. (figuurlijk) metafoor voor de “vorst”

   • Daarvoor is toestemming van de kroon noodzakelijk. 

3. belangrijk, het belangrijkste, vooral gebruikt in samenstellingen

   • De kroongetuige bleek niet betrouwbaar te zijn. 

4. (figuurlijk)(tandheelkunde) verwijzing naar de vorm van [1]

   • Hij heeft een kroon in zijn gebit. 
   • Ik heb kiespijn,’ zegt Jan Mulder aan de telefoon. ‘Er is een kroon uitgevallen. Een zenuw is ontstoken, drie kronen moeten worden vervangen en aan de andere kant zit een gaatje, dus eten lukt me alleen nog met de voortanden.’  

5. (financieel) benaming voor verschillende munteenheden gebruikt in Denemarken, IJsland, Noorwegen, Tsjechië en Zweden
6. (numismatiek) munstuk met de waarde van 1 kroon
7. een lichtbron bestaande uit een krans van lichtbronnen

   • Na het aansteken de kaarsen werd de kroon weer opgehesen. 

Hyponiemen

   

Deense kroon (5) IJslandse kroon (5) Noorderkroon Noorse kroon (5) Tsjechische kroon (5) Zuiderkroon Zweedse kroon (5) beemdkroon beugelkroon bijkroon bladerkroon (4) bloemkroon (4) boomkroon bruidskroon (4) burgerkroon doornenkroon (4) driekroon eikenkroon gaskroon (7) gravenkroon haarkroon (4) haringkroon jacketkroon (4) kaarsenkroon (7) keizerskroon (4) kerkkroon (7) koninginnenkroon koningskroon (4) lamskroon lauwerkroon lichtkroon (7) mariakroon martelaarskroon (4) martelkroon (4) muurkroon parelkroon (4) rangkroon rijkskroon (6) stedenkroon stralenkroon vorstenkroon

Afgeleide begrippen

   

Kronenberg Kroonenberg Kroonland kronendak kronisch kroonappel kroonarend kroonbalk (3) kroonbenoeming kroonblad kroonbloemig kroonboezem kroonbuis kroondocent (3) kroondomein (2) kroonduif krooneend kroonether kroongetuige (3) kroonglas kroonjaar (2) kroonjury kroonjuweel (3) kroonkandelaar (7) kroonkandidaat kroonknotsje kroonkolonie (2) kroonkraan kroonkruid kroonkurk (4) kroonlamp (7) kroonlantaarn kroonlid (3) kroonlijst (3) kroonluchter (7) kroonmaker kroonopvolger kroonorde kroonplaat kroonpretendent (2) kroonprins (3) kroonprinses (3) kroonraad kroonrand kroonreiger kroonschakelaar (7) kroonsgewijs kroonslagader (3) kroonsnede kroonsteen (7) kroonsteentje kroontjespen (4) kroonui kroonvazal (2) kroonvormig kroonwerk kroonwiel kroonzaag (4)

Verwante begrippen

• [1] diadeem, hoed, hoofddeksel, rijksappel, scepter
• [3] hoofd, top
• [4] krans, kring
• [5],[6] dollar, euro, pond, rand
• [7] kandelaar, lamp, lichtbron, stralenkrans, toorts, luchter

Uitdrukkingen en gezegden

   

[1] de kroon spannen [1] de kroon op iets zetten heel goed afmaken [1] naar de kroon steken beconcurreren om een overheersende positie [2] onder de kroon staan van geregeerd worden door

Vertalingen

    1. hoofddeksel dat door een vorst gedragen wordt   

Chinees: 冠 (zh) Duits: Krone (de) v Engels: crown (en) Esperanto: krono (eo) Frans: couronne (fr) v Grieks: κορώνα (el) v Italiaans: corona (it) v Japans: 王冠 (ja)

Koreaans: 크라운 (ko) Latijn: corona (la) v Oekraïens: корона (uk) v Pools: korona (pl) v Portugees: coroa (pt) v Russisch: корона (ru) v (koróna) Slowaaks: koruna (sk) v Spaans: corona (es) v Tsjechisch: koruna (cs) v

Vertalingen

    7. een lichtbron bestaande uit een krans van lichtbronnen   

Duits: Kronleuchter (de) m Engels: chandelier (en) Frans: lustre (fr) m Pools: żyrandol (pl) m

Werkwoord

vervoeging van
kronen

kroon

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van kronen
   

   • Ik kroon. 

2. gebiedende wijs van kronen
   

   • Kroon! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van kronen
   

   • Kroon je? 

Gangbaarheid

• Het woord kroon staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "kroon" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

Woordafbreking

• kroon

Zelfstandig naamwoord

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	kroon	krone

kroon

1. (hoofddeksel)(adel) kroon
2. (tandheelkunde) kroon
3. (numismatiek) kroon, de munteenheid van o.a. Noorwegen
4. kroon, kroonluchter

stamtijd
infinitief	voltooid deelwoord
kroon	gekroon
	volledig

Werkwoord

kroon

1. kronen