koek

Een roze koek

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  koek    (hulp, bestand)
• IPA: / kuk / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• koek

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘zoet gebak’ voor het eerst aangetroffen in 1300

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koek	koeken
verkleinwoord	koekje	koekjes

Zelfstandig naamwoord

de koek m

1. (voeding) een baksel uit de oven met als belangrijkste ingrediënt deeg

   • We kopen minder vaak koek en gebak en serveren kleine porties. 

2. (figuurlijk) min of meer platte massa van dingen die zijn samengeklonterd

   • Wij vonden op de toeristenmarkt van Abidjan een luipaardmasker, gesneden van licht hout, overdekt door een koek van bloed en vuil, takjes en aarde. 

Hyponiemen

   

askoek bastognekoek billenkoek bloedkoek boekweitekoek boekweitkoek boonkoek boterkoek broodkoek drabbelkoek driekoningenkoek eierkoek fonteinkoek gemberkoek gommakoek grondnotenkoek jodenkoek kandijkoek kaneelkoek kantkoek kemelkoek kermiskoek kerstkoek ketelkoek kletskoek knapkoek koekkoek koffiekoek kokoskoek kruidkoek lariekoek lavendelkoek leefkoek lekkerkoek leuterkoek liefkoek lievelingskoek lieverkoek lijfkoek lijnkoek lijnzaadkoek lulkoek maiskoek maïskoek moederkoek oliekoek ontbijtkoek oranjekoek oudewijvenkoek ovenkoek pannekoek pannenkoek peperkoek plaatkoek pondkoek pontekoek raapkoek reifkoek rijstkoek salpeterkoek sesamkoek snijkoek sojakoek spekkoek sukadekoek tafelkoek veekoek vetkoek vulkoek zaadkoek zoetekoek

Afgeleide begrippen

   

koek-en-zopie koekbakker koekbakkerij koekblik koekdeeg koekdenken koekebrood koeken koekenbakken koekenbakker koekenbreker koekenpan koekepeer koekhappen koekkoek koekkruiden koekplank koektrommel koekuit koekvorm koekvreter speculaaskoekjes taaitaaikoekjes

Verwante begrippen

• heraldiek

Uitdrukkingen en gezegden

• [1] koek en ei
• Iets voor zoete koek slikken/aannemen

Iets zomaar geloven, goedgelovig voor waar aannemen

• Dat is gesneden koek

Gezegd van iets heel gemakkelijk is te regelen, op te lossen e.d.

• Dat is andere koek

Dat is heel iets anders

•  Na tien jaar met de kinderen was het een mooie gelegenheid voor haar om even iets alleen te doen. Een halfjaar van huis was weer andere koek, dus in de aanloop naar de PCT heb ik er veel met de kinderen over gesproken waardoor ze er geleidelijk aan konden wennen.  

• De koek is op

Er is geen geld meer; in bredere zin gezegd van iets wat niet meer ter beschikking staat; het maximaal haalbare is al bereikt, meer dan dit zit er niet in; de fut/rek is eruit

• Dat gaat erin als [zoete] koek

Dat wordt heel goed ontvangen (soms ook meer letterlijk gezegd over iets dat goed smaakt)

• Een koekje van eigen deeg geven

Met gelijke middelen wraak nemen, vergelden

Vertalingen

    1.   

Baskisch: pastel (eu) Bulgaars: курабия (bg) v, сух сладкиш (bg) m Duits: Kuchen (de) m, Plätzchen (de) o, Keks (de) m, Zwieback (de) m Engels: cake (en), cookie (en), biscuit (en), gingerbread (en) Frans: gâteau (fr) Georgisch: ნამცხვრი (ka) (namṩȟvri) Japans: ケーキ (ja) (kēki) Koreaans: 케이크 (ko) (ke.i.kŭ)

Latijn: placenta (la) Luxemburgs: Kuch (lb) m Nauruaans: beitker (na) Oekraïens: торт (uk) (tort), тістечко (uk) (tîstečko) Spaans: bizcocho (es) m, pastel (es) m, galleta (es) m Tsjetsjeens: ёлг (yolg) Vietnamees: bánh ngọt (vi) Zweeds: kaka (sv)

Werkwoord

vervoeging van
koeken

koek

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van koeken
   

   • Ik koek. 

2. gebiedende wijs van koeken
   

   • Koek! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van koeken
   

   • Koek je? 

Gangbaarheid

• Het woord koek staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "koek" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.