gaffel

• 

  [1]: Gaffel hout dat zeil aan bovenkant omhoog houdt

• 

  [2]: Boer met gaffel

• 

  [3]: Gaffel van een hert of ree

• 

  [4]: Gaffel als vorm

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  gaffel    (hulp, bestand)
• IPA:
  • (Noord-Nederland): /ˈχɑ.fəɫ/
  • (Vlaanderen, Brabant): /ˈɣɑ.fəɫ/
  • (Limburg): /ˈɣɑ.fəl/

Woordafbreking

• gaf·fel

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘tweetandige stok, vork’ voor het eerst aangetroffen in 1477

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	gaffel	gaffels
verkleinwoord	gaffeltje	gaffeltjes

Zelfstandig naamwoord

gaffel v/m

1. (scheepvaart) meer of minder van de mast schuin omhoog uitstaand rondhout, om de bovenkant van een zeil (het bovenlijk) uit te houden
2. (gereedschap) werktuig, met een steel die het ene einde in twee armen of tanden uitloopt
3. (zoötomie) het gewei van een tweejarig hert of ree met twee uiteinden
4. (heraldiek) een element in een Y-vorm, gelijkend naar een pallium
5. benaming van verschillende voorwerpen die de vorm van een gaffel hebben

Hyponiemen

• [2]: hooigaffel

Afgeleide begrippen

   

gaffelantilope gaffelbok (3) gaffelboom (4) gaffeldissel (4) gaffelen (4) gaffelgetuigd (1) gaffelhert gaffelkruid gaffelkruis (4) gaffelschoener (1) gaffelsnede gaffelsplitsing gaffelsteng gaffeltuig (1) gaffelval gaffelvormig (4) gaffelzeil (1)

Verwante begrippen

• gaffelaar (1), gaffeltopzeil (1), giek (1), mast (1)

Vertalingen

    1. rondhout   

Duits: Gaffel (de), v Engels: gaff (en) Frans: corne de vergue (fr) v IJslands: gaffall (is) Noors: gaffel (no), m

Nynorsk: gaffel (nn), m Pools: gafel (pl) Russisch: гафель (ru) Spaans: botavara (es) v Zweeds: gaffel (sv)

    2. gevorkt werktuig   

Duits: Gabel (de), v Engels: pitchfork (en) Noors: gaffel (no), m

Nynorsk: gaffel (nn), m Frans: fourche (fr)

    1. het gewei van een tweejarig hert of ree met twee uiteinden   

Duits: Gabel (de), v

Werkwoord

vervoeging van
gaffelen

gaffel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van gaffelen
   

   • Ik gaffel. 

2. gebiedende wijs van gaffelen
   

   • Gaffel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van gaffelen
   

   • Gaffel je? 

Gangbaarheid

• Het woord gaffel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "gaffel" herkend door:

78 %	van de Nederlanders;
70 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Deens

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

Zelfstandig naamwoord

gaffel

1. (gereedschap) vork

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Middelnederduits

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Oudsaksische gafala

Zelfstandig naamwoord

gaffel

1. (gereedschap)(huishouden) vork; voorwerp bestaande uit een greep en (meestal 3 of 4) tanden, waarmee vast voedsel wordt gegeten

Schrijfwijzen

• gaffele
• geffele

Overerving en ontlening

• → Deens: gaffel
  • → Faeröers: gaffil
  • → IJslands: gaffall
• Nedersaksisch: Gavel, Govel, Gowel
• → Noors:
  • Bokmål: gaffel
  • Nynorsk: gaffel
• → Zweeds: gaffel

Noors

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: / ˈgɑfəl /

Woordafbreking

• gaf·fel

Woordherkomst en -opbouw

• Afkomstig uit het Nederduits

Naar frequentie	13274

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	gaffel	gaffelen	gafler	gaflene
genitief	gaffels	gaffelens	gaflers	gaflenes

Zelfstandig naamwoord

gaffel m

1. (scheepvaart) gaffel
2. (gereedschap) (couvert) vork
3. (gereedschap) gaffel, mestvork, riek
4. (fiets) vork, achtervork, voorvork
5. (schaak) vork, paardvork

Hyperoniemen

• [2]: spisebestikk, spiseredskap
• [5]: dobbeltangrep

Afgeleide begrippen

• [1]: gaffelrigg, gaffelformet, gaffelseil, gaffeltoppseil
• [2]: sølvgaffel
• [3]: høygaffel
• [4]: dempergaffel, teleskopgaffel

Verwante begrippen

• [3]: greip
• gaffeltruck, stemmegaffel, åregaffel

Uitdrukkingen en gezegden

• [4]: kniv, skje og gaffel

mes, lepel en vork

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Nynorsk

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: / ˈgɑfəl /

Woordafbreking

• gaf·fel

Woordherkomst en -opbouw

• Afkomstig uit het Nederduits

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	gaffel	gaffelen	gaflar	gaflane

Zelfstandig naamwoord

gaffel m

1. (scheepvaart) gaffel
2. (gereedschap) (couvert) vork
3. (gereedschap) gaffel, mestvork, riek
4. (fiets) vork, achtervork, voorvork
5. (schaak) vork, paardvork

Hyperoniemen

• [5]: dobbeltangrep

Afgeleide begrippen

• [1]: gaffelrigg
• [2]: sølvgaffel
• [3]: høygaffel
• [4]: dempargaffel, teleskopgaffel

Verwante begrippen

• [3]: greip
• gaffeltruck, stemmegaffel

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Zweeds

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

Woordafbreking

• gaf·fel

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	gaffel	gaffeln	gafflar	gafflarna
genitief	gaffels	gaffelns	gafflars	gafflarnas

Zelfstandig naamwoord

gaffel, g

1. vork
2. (scheepvaart) gaffel

Afgeleide begrippen

• högaffel, salladsgaffel

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.