doek

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  doek    (hulp, bestand)
• IPA: / duk / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• doek

Woordherkomst en -opbouw

• [A] erfwoord, via Middelnederlands doec van Oudnederlands duok, in de betekenis van ‘geweven stof’ aangetroffen vanaf 1151
• [B] via Frans douc van Vietnamees dộc

[A] 1,3,4	enkelvoud	meervoud
naamwoord	doek	doeken
verkleinwoord	doekje	doekjes

[A] 2	enkelvoud	meervoud
naamwoord	doek	-
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

[A] het doek o

1. m (textiel), (huishouden) lap stof, bijvoorbeeld voor het poetsen of stof afnemen

   • Pak even een doek om die rommel op te nemen. 

   ▸ Ik gebruikte de eerste paar weken natte doekjes om me ’s avonds op te frissen en het stof en zweet weg te vegen, maar vond de doekjes al snel te veel onnodig gewicht om met me mee te dragen.

   ▸ Otto komt ook binnen en pakt een doek om alle voorjaarslaarzen van Johannes te poetsen, die in een lange rij voor de keukendeur staan.

   ▸ ' Cornelia veegt de beslagkom met een vochtige doek schoon.

2. m of o (materiaalkunde) textiel waaruit [1], [3] en [4] vervaardigd worden

   • Dit kan van doek vervaardigd worden/. 

3. o (schilderkunst) een stuk, meestal opgespannen materiaal waarop men een beeld schildert, ofwel het schilderij zelf

   • Er zijn veel manieren om verf op het doek aan te brengen. 

4. o (toneel) een stuk materiaal dat als gordijn gebruikt wordt om een toneel aan het zicht van het publiek to onttrekken

   • Het doek viel en het applaus barstte los. 

5. o (filmkunst) een doek om beelden op te projecteren, een projectiescherm

Uitdrukkingen en gezegden

• [1] een doekje voor het bloeden
  een ontoereikende troost
• [4] een open doekje krijgen
  uitbundige bijval ontvangen
• [1] er geen doekjes om winden
  iets heel duidelijk vertellen
• [4] het doek valt voor
  het einde is gekomen voor
• [1] iets uit de doeken doen
  iets heel duidelijk uitleggen
• [5] op het witte doek
  in een film
• [5] van het doek spatten
  indringend overkomen

Hyponiemen

   

aanvoerdoek achterdoek afdroogdoek afneemdoek altaardoek antiworteldoek baddoek banddoek bioscoopdoek blinddoek bordendoek brillendoek bruindoek canvasdoek communiedoek draagdoek droogdoek duizenddingendoek dundoek everdoek filmdoek filterdoek filtreerdoek finishdoek gaasdoek gastendoek glazendoek gordeldoek haidoek halsdoek handdoek hongerdoek hoofddoek kaasdoek kamerdoek kamerdoeks kapdoek karreldoek kerspendoek keukendoek kijkdoek kinderdoek klaverdoek lederdoek leerdoek lendendoek lijndoek merkdoek morsdoek neteldoek neusdoek omslagdoek onderdoek opdoeken pakdoek passiedoek pisdoek poetsdoek projectiedoek puntdoek roldoek schaamdoek scheerdoek schietdoek schilderdoek schildersdoek schoonmaakdoek schorteldoek schoteldoek schouderdoek schuttersdoek schuurdoek sleepdoek smaldoek snotdoek spandoek splitdoek spuugdoek steigerdoek stofdoek tafeldoek technodoek tentdoek theedoek toneeldoek vaatdoek vastendoek vingerdoek vlagdoek vlaggendoek vliesdoek vloerdoek voordoek wafeldoek wasdoek wisdoek worteldoek wrijfdoek zabberdoek zakdoek zeefdoek zeildoek zweetdoek

Afgeleide begrippen

• bedoeken, doekspeld, verdoeken

Verwante begrippen

• gordijn, lijnwaad, linnen, overgordijn, scherm, schilderij, schildering, schilderstuk, voorhang, voorhangsel

Uitdrukkingen en gezegden

• Iets uit de doeken doen

iets uitleggen

Vertalingen

Onderstaande vertalingen dienen nagekeken te worden en omgezet in de bovenstaande tabellen. Nummers na de vertalingen komen niet noodzakelijk overeen met de opgegeven definities. Voor meer uitleg zie WikiWoordenboek:Hoe vertalingen nakijken.

    1. een lap   

Engels: cloth (en)

Papiaments: paña Spaans: paño (es) m, trapo (es) m

    2. weefsel   

Engels: linen (en)

Spaans: tejido (es) m, tela (es) v

    3. doek/schilderij   

Engels: linen (en), painting (en), picture (en)

Spaans: cuadro (es) m, lienzo (es) m, pintura (es) v

    4. gordijn   

Engels: curtain (en)

Spaans: cortina (es) v

    5. projectiescherm   

Engels: screen (en)

Spaans: pantalla (es) v

[B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	doek	doeks
verkleinwoord

_{Niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie in deze betekenis.}

Zelfstandig naamwoord

[B] de doek m

1. (primaten) benaming voor apen uit het geslacht Pygathrix  (behorend tot de meerkatachtigen), die enkel voorkomen in Laos, Vietnam en de Chinese provincie Hainan

Gangbaarheid

• Het woord doek staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "doek" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.