steek

[4] Napoleon met steek.

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  steek    (hulp, bestand)
• IPA: /steːk/

Woordafbreking

• steek

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘driekantige hoed’ voor het eerst aangetroffen in 1807

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	steek	steken
verkleinwoord	steekje	steekjes

Zelfstandig naamwoord

steek m

1. penetratie met een scherp puntig voorwerp

   • De steek met die dolk was diep genoeg om flinke schade te doen. 

2. korte scherpe pijn

   • Hij kreeg ineens een steek in de zij. 

3. eenmalige doorvoering van een draad door een weefsel, meestal met behulp van een naald
4. (hoofddeksel) bepaald soort hoofddeksel met opgeslagen randen
5. in de ~ laten: iemand verlaten in plaats van hulp te verlenen

   • Hitler kende geen zelfkritiek. Hij weet dus alle schuld voor zijn falen aan zijn generaals die hem "verraden" hadden en ook aan het Duitse volk dat hem in de steek liet en dat daarom in Hitlers ogen in zijn historische missie had gefaald. 

6. een ~ laten vallen: een fout maken

   • In de praktijk laten we nogal wat steken vallen en zijn we afhankelijk van anderen om deze weer op te halen. Omdat anderen niet de zalvende praatjes van ons brein hoeven te horen, zien ze vaak beter wanneer we een uitglijder maken. Niet dat anderen geen fouten maken, maar ze maken ándere fouten. En de waarheid ligt ergens in het midden.  

7. klein beetje

   • Rondom Albert hield iedereen even de adem in. Toen barstte het geschreeuw los. De smeerlappen. Die moffen zijn nog geen steek veranderd, wat een smerig tuig! Barbaren, enz. En dan ook nog een jonge en een oude man!  

Synoniemen

• [1] prik, strik
• [2] beet, breisteek
• Maas

Hyponiemen

   

Vlaamse steek aalsteek achtersteek ajoursteek angelsteek ankersteek azijnsteek bijensteek borduursteek dolksteek doodssteek doodsteek doorsteek driegsteek festonneersteek = festonsteek flanelsteek giersteek haaksteek halfsteek hartsteek hielingsteek hoornsteek insectensteek insteek kabelsteek kantsteek kettingsteek knoopsgatensteek koninginnensteek kruisjessteek = kruissteek lazuursteek maassteek messteek ministerssteek muggensteek naaisteek ondersteek opzetsteek oversteek paalsteek patentsteek penssteek rijgsteek schipperssteek schootsteek = siersteek slipsteek spadesteek staarsteek steelsteek stiksteek stopsteek timmermanssteek timmersteek trompetsteek visserssteek wespensteek wormsteek zigzagsteek zonnesteek zoomsteek

Afgeleide begrippen

   

steek houden steekbaken steekbal steekbeitel steekbout steekbrief steekcirkel steekeind steekgaren steekgeld steekgrond steekhevel steekhoudend = steekincident steekkaart steekkar steeklaken steeklijn steekmaat steekmap steekmes steekmug steekneus steekpartij steekpass steekpasser steekpenning = steekpomp steekproef steekschuim steeksla steeksleutel steeksluiting steekspel steektrap steekturf steekvak steekverwonding steekvest steekvisserij steekvlam = steekvlieg steekvogel steekwagen steekwals steekwapen steekwerend steekwond steekwoord steekzak steekzwaard stekeblind steken stekezot wormstekig

Afgeleide begrippen

• geen steek zien

Anagrammen

• keest, sekte, skeet

Uitdrukkingen en gezegden

• in de steek laten
• Steek houden

relevant zijn, van toepassing zijn

• De beste breister laat wel eens een steek vallen.

ook diegene die het kundigst is maakt fouten

• Een zondagse steek houdt geen week.

er rust geen zegen op het werk dat iemand op zondag doet

• Geen steek doen

niets uitvoeren/doen

• Geen steek houden

niet relevant zijn, niet van toepassing zijn

• Iemand een steek onder water geven

tegen iemand lelijke dingen zeggen op een bedekte/verborgen wijze

Vertalingen

    1. een penetratie met een scherp puntig voorwerp   

Bulgaars: бодване (bg) o, убождане (bg) o, ужилване (bg) o Engels: stab (en)

Spaans: picadura (es) v, punzada (es) v

    2. een langdurige scherpe pijn   

Bulgaars: бодеж (bg) m

    3. een eenmalige doorvoering van een draad door een weefsel, meestal met behulp van een naald   

Engels: stitch (en)

Werkwoord

vervoeging van
steken

steek

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van steken
   

   • Ik steek. 

2. gebiedende wijs van steken
   

   • Steek! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van steken
   

   • Steek je? 

Afgeleide begrippen

   

steekbal steekbeitel steekbout steekbrief steekcirkel steekeind steekgaren steekgeld steekgrond = steekhevel steekhoudend steekkaart steekkar steeklaken steeklijn steekmaat steekmap steekmug = steekneus steekpartij steekpass steekpasser steekpenning steekpomp steekproef steekschuim steeksla = steeksleutel steekspel steektrap steekturf steekvisserij steekvlam steekvlieg steekvogel steekwagen steekwals = steekwapen steekwond steekwoord steekzak steekzwaard stekeling steken steker steking wormstekig

Gangbaarheid

• Het woord steek staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "steek" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie de doorverwijspagina op Wikipedia voor meer informatie.