plaat

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  plaat    (hulp, bestand)
• IPA: / plat / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• plaat

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘prent’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1623
• Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘plat stuk’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1280

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	plaat	platen
verkleinwoord	plaatje	plaatjes

Zelfstandig naamwoord

de plaat v / m

1. (techniek) een vlak, plat en vrij dun stuk materiaal, zoals metaal of hout

   • Kunt u mij die plaat metaal even aangeven? 

   ▸ Daarna hadden ze zijn stijver wordende lichaam op een ijzeren plaat getild, waarop stro was gelegd om vocht te absorberen.

   ▸ Normaal gesproken was dat geen enkel probleem geweest, ze gebruikten een eenvoudige en beproefde techniek met platen en bouten voor de samenvoeging.

2. meestal verkleinwoord: een afbeelding, meestal gedrukt (door gravering op een metaalplaat)

   • Dit boek heeft mooie 'plaatjes. 

3. (muziek) grammofoonplaat of cd

   • De plaat stond in de hitlijsten. 

   ▸ Terug in de flat trokken we vrolijk de theedoeken van de sandwiches, pakten flesopeners en kurkentrekkers, zetten een plaat op en keken naar het aansnijden van de witte boltaart, waar Cynth een scheut rum doorheen had gedaan.

   ▸ Toen de kamer vol was en iedereen in een opperbeste stemming verkeerde en Cynth drie Dubonnets met bitter lemon te veel ophad, haalde ze de naald van de plaat en kondigde aan: 'Mijn vriendin Delly schrijft gedichten en ze heeft er eentje geschreven over de liefde.

4. (scheepvaart) zandplaat, zandbank

   ▸ Vaag op de achtergrond de ongelukkige benzinetanker Concilius, die bij het uitvaren van de noordelijke voorhaven van de Volkeraksluis omhoog liep op een plaat in het Hollands Diep.

Hyponiemen

   

Afrikaanse Plaat Antarctische Plaat Arabische Plaat Australische Plaat Ballastplaat Beatlesplaat Bosplaat Caribische Plaat Cocosplaat Colijnsplaat Euraziatische Plaat Filipijnse Plaat Indische Plaat Nazcaplaat Noord-Amerikaanse Plaat Pacifische Plaat Rottummerplaat Scotiaplaat Zuid-Amerikaanse Plaat aardplaat accuplaat afdekplaat ankerplaat armplaat asbestplaat asplaat audioplaat baggerplaat bakplaat bedplaat beeldplaat beenplaat betonplaat bluesplaat bodemplaat borstplaat bouwplaat brandplaat breekplaat buikplaat buitentekstplaat cementplaat compactplaat conceptplaat dakplaat dansplaat debuutplaat dekplaat detectieplaat drukplaat dubstepplaat endo-plaat etsplaat fietsplaat fineerplaat fonoplaat frictieplaat funderingsplaat gangstaplaat gebitplaat gedenkplaat gevelplaat gipskartonplaat gipsplaat gipsvezelplaat glasplaat golfplaat gospelplaat grafplaat grammofoonplaat grillplaat groeiplaat grondplaat haardplaat handplaat harnasplaat hoekplaat hoofdplaat hoosplaat houseplaat houtvezelplaat huidplaat ijsplaat jazzplaat kachelplaat kamplaat katplaat kentekenplaat kerstplaat klauwplaat kleurenplaat kleurplaat klinkerplaat knieplaat kolfplaat komplaat kookplaat koperplaat koppelingsplaat kroonplaat kruisplaat langspeelplaat lantaarnplaat lantarenplaat leiplaat mdf-plaat meubelplaat modeplaat monoplaat monsterplaat mosselplaat muurplaat naamplaat nopjesplaat nummerplaat offsetplaat onderplaat ooltgensplaat ovenplaat pantserplaat paradeplaat peesplaat penningplaat plafondplaat poffertjesplaat popplaat printplaat proefplaat projectieplaat randplaat rapplaat reclameplaat reliplaat richtplaat rijplaat rockplaat roerplaat rolplaat rotiplaat sandwichplaat scheenplaat schelpplaat schermplaat schetsplaat schoolplaat schoorsteenplaat schuifelplaat slagplaat slijkplaat slijpplaat sluitplaat snijplaat soloplaat soulplaat spaanderplaat spaanplaat spanplaat spierpeesplaat staalplaat stereoplaat steunplaat stookplaat stootplaat strovezelplaat studioplaat sudderplaat taatsplaat taksplaat thuisplaat titelplaat top 10-plaat traanplaat tranenplaat trekplaat trilplaat triplexplaat verzamelplaat verzekeringsplaat verzoekplaat vezelplaat vibratieplaat videoplaat vierheuvelenplaat vinylplaat visplaat vlakplaat vloerplaat voetplaat voorplaat vuurplaat wadplaat wandplaat warmhoudplaat werpplaat wijzerplaat zandplaat zeefplaat zeilmakersplaat zeilplaat zijplaat zilverplaat zinkplaat zoekplaat

Afgeleide begrippen

   

beplaten plaatborstel plaatbrood plaatcondensator plaatdebuut plaatdruk plaatdrukker plaatdrukkerij plaatfilter plaatfout plaatfrezer plaatgaas plaatglas plaatgraveur plaatgrendel plaatgrens plaathaak plaathandel plaatijzer plaatijzeren plaatketting plaatkiel plaatkieuwig plaatklauw plaatklem plaatklok plaatknipper plaatkoek plaatmal plaatmateriaal plaatmetaal plaatnummer plaatopname plaatpapier plaatpers plaatradiator plaatsbesparend plaatsbesparing plaatschaar plaatschade plaatschuif plaatsinname plaatsnijden plaatsnijkunst plaatspanning plaatstaal plaatstalen plaatstekort plaatstrip plaatstroom plaattang plaattektoniek plaattitel plaatvorm plaatwals plaatwerk plaatwerker plaatwit plaatzaag plaatzwam platenalbum platenatlas platenbaas platenbijbel platenboek platenboer platenbon platencollectie platencontract platendraaier platenfirma platenhandel platenhandelaar platenhoes platenindustrie platenkast platenkoffer platenlabel platenmaatschappij platenmarkt platenplugger platenproducent platenproducer platenreiniger platenrek platenschaar platenschijf platenspeler platenstudio platentektoniek platenverkoop platenverzameling platenvormer platenwereld platenwinkel platenwisselaar platenzaak platenzetter plateservice

Verwante begrippen

• plateren

Uitdrukkingen en gezegden

   

[1]: De plaat poetsen vluchten [1]: Een druppel op de gloeiende plaat Iets wat bij lange na niet voldoende is om het hele probleem op te lossen •  Initiatieven voor ecotoerisme op de Malediven bestaan, maar zijn een druppel op de gloeiende plaat.   [1]: Op een gloeiende plaat vallen [3]: De plaat blijft hangen Er wordt steeds weer hetzelfde gezegd of dezelfde argumenten worden steeds herhaald, zonder dat de discussie inhoudelijk opschiet [3]: Een grijsgedraaide plaat Iets wat al heel vaak is herhaald en daardoor weinig of geen betekenis meer heeft [3]: Zet eens een andere plaat op Vertel eens iets anders, kom met nieuwe argumenten e.d.

Vertalingen

    1. vlak, plat en vrij dun stuk materiaal   

Engels: plate (en)

Spaans: chapa (es) v, placa (es) v, plancha (es) v

    2. afbeelding   

Engels: illustration (en)

Spaans: estampa (es) v, figura (es) v, imagen (es) v

    3. grammofoonplaat   

Engels: phonograph record (en) IJslands: hljómplata (is) v

Spaans: disco (es) m

    4. zandplaat   

Engels: sandbar (en)

Spaans: banco de arena (es) m, banco (es) m

Gangbaarheid

• Het woord plaat staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "plaat" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie de doorverwijspagina op Wikipedia voor meer informatie.