luis

Niet te verwarren met: Luis

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  luis    (hulp, bestand)
• IPA: / lœys / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /lœʏ̯s/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /lœːs/

Woordafbreking

• luis

Woordherkomst en -opbouw

• van Middelnederlands luus, in de betekenis van ‘insect’ voor het eerst aangetroffen in 1285; cognaat met Engels louse en Duits Laus

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	luis	luizen
verkleinwoord	luisje	luisjes

Zelfstandig naamwoord

de luis v / m

1. (dierkunde) benaming voor verschillende meestal vleugelloze insecten die parasiteren op dieren en planten

Verwante begrippen

• huismijt

Hyponiemen

   

aardluis appeltakluis beukenluis bibberluis bijenluis bladluis bloedblaarluis bloedluis boekenluis boerenluis bonenluis boomluis cochenilleluis dierluis dopluis dromedarisluis druifluis gewone rozenluis grasluis groene appeltakluis groene perzikluis grote lupineluis haailuis harpluis hoofdluis houtluis karperluis kippenluis klapluis kleerluis koolluis kornoeljeluis kunstluis kwatluis lange wollige dopluis late spiraalluis lichaamsluis lupineluis melige koolluis mensenluis motluis perzikluis plantenluis plantluis platluis poliepenluis rozenluis schaamluis schapenluis scharlakenluis schijtluis schildluis schoolluis slawortelluis stofluis vlierluis vogelkersluis vogelluis walluis wandluis waterluis weegluis wegedoornluis wollige beukenluis wollige dopluis wollige slawortelluis wolluis wortelluis zwarte bonenluis zwarte kersenluis

Afgeleide begrippen

   

luiscontrole luishond luiskop luiskruid luismijt luismoeder luisouder luispook luisterend luisvader luisvlieg luisvliegen luisvrij luiszaad luiszak luizenbaan luizenbos luizencape luizencontrole luizendag luizenei luizenkam luizenleven luizenmarkt luizenmoeder luizenouder luizenpaadje luizenpooier luizenstreek luizentent luizenvader luizig

Uitdrukkingen en gezegden

• Beter een luis in de pot dan helemaal geen vlees

Wees met weinig tevereden als je toch niet meer bereikt.

• Dat is een hongerige luis

Dat is een gierigaard.

• Er kan geen luis over zijn lever lopen of hij reageert

Hij is lichtgeraakt.

• Hem loopt een luis over de lever

Hij wordt boos.

• Hij wordt van de luizen opgevreten

Hij zit vol ongedierte.

• Hij zit in de luizen

Hij heeft grote zorgen.

• Leven als een luis op een zeer hoofd

het fantastisch goed hebben

• Magere luizen bijten het hardst

Wie arm is probeert op eigen wijze aan de kost te komen.

• Men kan van een luis niet meer nemen dan zijn leven

Wanneer iemand niets heeft, valt er niets te halen.

• Vertrek met je luizen

Pak je biezen.

• Zijn eigen luizen bijten hem

Hij zit zichzelf in de weg.

• Zo arm als een luis

Armzalig, nietig

• Zo kaal als een luis

Geen geld of goederen hebben.

• Zo veeg zijn als een luis op een kam

In groot gevaar zijn.

• nog geen luis hebben om dood te drukken

Zeer arm zijn.

Vertalingen

    1. benaming voor verschillende meestal vleugelloze insecten die parasiteren op dieren en planten   

Afrikaans: luis (af) Atayal: sumiq (indien algemeen ofwel hoofdluis) Catalaans: poll (ca) m Deens: lus (da) g Duits: Laus (de) v Engels: louse (en) Faeröers: lús (fo) Fins: täi (fi) Frans: pou (fr) m Hongaars: tetű (hu) IJslands: lús (is) v

Italiaans: pidocchio (it) m Kroatisch: uš (hr) v Mapudungun: ten Portugees: piolho (pt) m Russisch: вошь (ru) v Sardisch: preducu (sc) Sloveens: uš (sl) Spaans: piojo (es) m Taroko: cúmiq (indien algemeen ofwel hoofdluis) Tyap: ceang (kcg) Welsh: lleuen (cy) v Zweeds: lus (sv) g

Werkwoord

vervoeging van
luizen

luis

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van luizen
   

   • Ik luis. 

2. gebiedende wijs van luizen
   

   • Luis! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van luizen
   

   • Luis je? 

Bijvoeglijk naamwoord

luis

1. partitief van de stellende trap van lui

Gangbaarheid

• Het woord luis staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "luis" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Spaans

Werkwoord

vervoeging van
luir

luis

1. tweede persoon meervoud tegenwoordige tijd (presente) van luir