buis

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  buis    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• buis

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘leiding’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1350
• In de betekenis van ‘jasje’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1573
• Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘haringschuit’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1407

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	buis	buizen
verkleinwoord	buisje	buisjes

Zelfstandig naamwoord

buis

1. v/m een hol, cilindrisch voorwerp

   • Kun je dat voorwerp even in de buis stoppen? 

   ▸ We liepen boven op het LA Aquaduct, een lange buis van meer dan 4 meter doorsnee, die Los Angeles van water uit de bergen voorziet.

2. v/m (België) een onvoldoende rapportcijfer

   • Evelien heeft een buis voor Nederlands. 

3. v/m een televisie

   • Wat is er vanavond op de buis? 

4. v/m (biologie) het onderste deel van een vergroeidbladige kelk of kroon

   • Dit deel van de kroon heet een buis. 

5. v/m (militair) een mechanisme dat in de kop van projectielen geschroefd wordt om deze te laten springen

   • Snel, schoef die buis even op dat projectiel! 

6. v/m (scheepvaart) een vissersboot

   • Ik zie daar een buis vol met haring varen. 

7. o (kleding) een eenvoudig jasje

Synoniemen

• pijp

Hyponiemen

   

aanvoerbuis adembuis afvloeibuis afvoerbuis beeldbuis bliksembuis bollebuis boorbuis draineerbuis dwangbuis (7) elektronenbuis eustachiusbuis flikkerbuis fotobuis galbuis gasbuis gasontladingsbuis gehoorbuis granaatbuis gresbuis haringbuis ionenbuis kannenbuis kathodestraalbuis kijkbuis kombuis lanceerbuis legbuis leidingbuis lichtbuis luchtbuis luibuis meetbuis metrobuis nanobuis neonbuis nortonbuis ontladingsbuis oogbuis peilbuis percussiebuis persbuis pisbuis planktonbuis plasbuis proefbuis pulsbuis pvc-buis radiobuis reageerbuis rioolbuis sasbuis schietbuis spreekbuis straalbuis televisiebuis thermometerbuis tl-buis traanbuis treurbuis tunnelbuis urinebuis vacuümbuis valbuis verwarmingsbuis wambuis warmwaterbuis waterbuis zaadbuis zuigbuis

Afgeleide begrippen

   

buisbaby buisbloem buisframe buisklok buisklokkenspel buiskool buislamp buisleiding buisman buispost buisverlichting buisvoltmeter buiswater buizennet buizenpost buizensysteem buizer

Vertalingen

    1. een hol, cilindrisch voorwerp   

Deens: rør (da) o Duits: Rohr (de) o Engels: pipe (en), tube (en) Frans: tube (fr) m

Grieks: σωλήνας (el) m Oudnoords: trumba v Papiaments: tubu Spaans: tubo (es)

Werkwoord

vervoeging van
buizen

buis

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van buizen
   

   • Ik buis. 

2. gebiedende wijs van buizen
   

   • Buis! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van buizen
   

   • Buis je? 

Gangbaarheid

• Het woord buis staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "buis" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.