wortel

[1] Wortelen.

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  wortel    (hulp, bestand)
• IPA: /ˈʋɔrtəl/

Woordafbreking

• wor·tel

1.	enkelvoud	meervoud
naamwoord	wortel	wortelen
verkleinwoord	worteltje	worteltjes

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘in de wiskunde’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1445
• In de betekenis van ‘groente’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1410
• In de betekenis van ‘onderste deel van gewas’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1240

2., 3., 4.	enkelvoud	meervoud
naamwoord	wortel	wortels
verkleinwoord	worteltje	worteltjes

Zelfstandig naamwoord

wortel m

1. (groente) de eetbare wortel van de peen Daucus carota 

   • We hebben wortelen met erwten gegeten. 

2. (plantkunde) het ondergrondse gedeelte van een plant of boom

   • Als je onkruid wiedt moet je de wortels niet in de grond laten, want dan groeit het zo weer terug. 

3. (wiskunde) een getal gezien in zijn verhouding tot het getal van zijn tweede macht, derde macht, enz

   • De wortel van honderdvierenveertig is twaalf. 

4. (taalkunde) een woord ontdaan van alle voor- en achtervoegsels en uitgangen

   • [D]e meeste werkwoorden worden gevormd door achter de wortel een suffix te voegen; zo'n wortel + suffix heet thema of stam en achter die stam komen dan de persoonsuitgangen, althans in 't praesens. 

5. inplanting of dat waaruit iets ontspringt

Synoniemen

• [1] bospeen, breekpeen, grove peen, waspeen
• [4] radix

Hyponiemen

   

adderwortel adventiefwortel (2) alantswortel alruinwortel beerwortel beetwortel bijwortel birkwortel boomwortel boorwortel braakwortel broodwortel derdemachtswortel (3) eenheidswortel engelwortel everwortel galangawortel geelwortel gemberwortel goudwortel = graswortel grondwortel haarwortel handwortel (5) hartwortel (2) haverwortel hazelwortel hechtwortel (2) heelwortel heenwortel holwortel keelwortel klimwortel kliswortel klitwortel koraalwortel krapwortel kruiswortel kubiekwortel (3) luchtwortel (2) mangelwortel = meesterwortel mierikswortel mierikwortel neuswortel nieswortel penwortel (2) peperwortel peterseliewortel pijlwortel plankwortel ratanhiawortel schelwortel schiewortel schijtwortel schubwortel slangenwortel smeerwortel spekwortel staartwortel stamwortel steltwortel = suikerwortel tandwortel varenwortel veenwortel vierkantswortel (3) voetwortel (5) vrouwenwortel waalwortel walwortel weegwortel weewortel winterwortel wolfswortel wrangwortel yamswortel zedoarwortel zeepwortel zijwortel (2) zoethoutwortel zuigwortel zwaluwwortel

Afgeleide begrippen

   

wortelboer wortelbrand worteldoek worteldraad worteldruk (2) worteleinde wortelen wortelexponent wortelformule wortelgemiddelde = wortelgetal wortelgewas wortelgrootheid wortelhaar (2) wortelhals (2) wortelhout wortelkanaal wortelkluit wortelknobbelaaltje wortelknol wortelloof = wortelloos wortelluis (2) wortelmuts wortelmutsje (2) wortelnomen (4) wortelpeterselie wortelrozet wortelsap wortelscheut wortelspruit wortelstandig = wortelstek wortelstok wortelsysteem worteltafel wortelteken worteltrekken wortelvast wortelvezel wortelvlieg wortelvormig wortelwoord

Vertalingen

    1. Groente peen   

Bulgaars: морков (bg) m Catalaans: pastanaga (ca) v Chinees: 胡萝卜 (zh) (hú luóbo), 红萝卜 (zh) (hóng luóbo) Deens: gulerod (da) g Duits: Möhre (de) v, Mohrrübe (de) v (noorden); gelbe Rübe (de) v (zuiden); Karotte (de) v (vooral schrijftalig) Engels: carrot (en) Fins: porkkana (fi) Frans: carotte (fr) v Grieks: καρότο (el) o (karoto) Hindi: गाजर (hi) m (gājar) , गज़र (hi) m (gazar) Hongaars: sárgarépa (hu) Ido: karoto (io) IJslands: gulrót (is) v Indonesisch: wortel (id) Italiaans: carota (it) v Japans: 人参 (ja) (にんじん (ja)) Koreaans: 당근 (ko) (danggeun) Lets: burkāns (lv) m

Limburgs: moer (li) v Litouws: morka (lt) v Marathi: गाजर (mr) (gaazar) Noordelijk Sami: rušpi Noors: gulrot (no) Papiaments: wòrtel Pools: marchew (pl), marchewka (pl) Portugees: cenoura (pt) v Roemeens: morcov (ro) Russisch: морковь (ru) Sloveens: korenje (sl) o Spaans: zanahoria (es) Swahili: karoti (sw) (klasse 9/10) Turks: havuç (tr) Urdu: گاجر (ur) m (gājar) , گزر (ur) m (gazar) Zweeds: morot (sv) g

    2. Ondergrondse gedeelte van een plant   

Afrikaans: wortel (af) Albanees: rrënjë (sq) v Arabisch: جذر (ar) m (jaðr) Bosnisch: korijen (bs) m Bulgaars: корен (bg) m Catalaans: arrel (ca) v Chinees: 根 (zh) (gēn) Deens: rod (da) g Duits: Wurzel (de) v Engels: root (en) Faeröers: rót (fo) Fins: juuri (fi) Frans: racine (fr) v Galicisch: raíz (gl) v Grieks: ρίζα (el) v (ríza) Hebreeuws: שורש (he) m (šóreš) Hongaars: gyökér (hu) IJslands: rót (is) v Indonesisch: akar (id) Italiaans: radice (it) v Japans: 根 (ja) (ne) ね (ja) Koerdisch: reh (ku) m, rîş (ku) m, kok (ku) v, qurm (ku) m, ڕه‌گ (ku) Koreaans: 뿌리 (ko) (ppuri) Kroatisch: korijen (hr) m

Latijn: radix (la) v Lets: sakne (lv) v enk, saknes (lv) v mv Limburgs: wórtel (li) m, root (li) v Minangkabaus: aka Noors: rot (no) Occitaans: raiç (oc) v Oekraïens: корінь (uk) m (kórin’) , корені (uk) mv (koréni) Papiaments: rais Pools: korzeń (pl) m Portugees: raiz (pt) v Servisch: Cyrillisch: корен (sr) m Westers: koren (sr) m Sloveens: korenina (sl) v Slowaaks: koreň (sk) m Spaans: raíz (es) v Swahili: mzizi (sw), mizizi (sw) Tagalog: urat (tl) Telugu: వేరు (te) (vaeru) Tongaans: aka (to) Tsjechisch: kořen (cs) m Turks: kök (tr) Zweeds: rot (sv) g

    3. Getal   

Afrikaans: wortel (af) Arabisch: جذر (ar) m (jaðr) Bosnisch: korijen (bs) m Bulgaars: корен (bg) m Deens: rod (da) o Duits: Wurzel (de) v Engels: root (en) Fins: juuri (fi) Frans: racine (fr) v Hebreeuws: שורש (he) m (shoresh) Hongaars: gyök (hu) IJslands: rót (is) v Italiaans: radice (it) v Kroatisch: korijen (hr) m

Lets: sakne (lv) v Limburgs: vórtel (li) v Pools: pierwiastek (pl) m Portugees: raiz (pt) v Russisch: корень (ru) m (kóren’) , корни (ru) mv (kórni) Servisch: Cyrillisch: корен (sr) m Westers: koren (sr) m Sloveens: koren (sl) m Spaans: raíz (es) v Telugu: మూలము (te) (moolamu) Zweeds: rot (sv)

    4. Woord   

Engels: root (en) Frans: radical (fr) m, racine (fr) v

Pools: rdzeń (pl) m Waals: bodje (wa) m

Werkwoord

vervoeging van
wortelen

wortel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van wortelen
   

   • Ik wortel. 

2. gebiedende wijs van wortelen
   

   • Wortel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van wortelen
   

   • Wortel je? 

Gangbaarheid

• Het woord wortel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "wortel" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Indonesisch

Zelfstandig naamwoord

wortel

1. wortel