roest

Nederlands

[1] Roest

[1] Er zit veel roest op dit slot.

Uitspraak

• Geluid:  roest    (hulp, bestand)
• IPA: / rust / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• roest

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘metaaluitslag’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1287

[1] erfwoord afkomstig van: Germaans *rūsto Indo-Europees: *reudh-to- «roodheid»

Verwant in Germaans: West: Engels: rust, Duits: Rost Noord: Deens: rust, Zweeds: rost

Andere Indo-Europese talen Baltisch: Litouws: rudis Slavisch: Pools: rdza Italisch: Latijn: rubigo

• [2]: Afgeleid van [1], naar de roestachtige aantasting van het blad.
• [3]: Afgeleid van [1], naar de roodbruine kleur ervan.
• [4,5]: Mogelijk verwant met rusten.
• [6]: Waarschijnlijk afgeleid van [4].

1,3,6	enkelvoud	meervoud
naamwoord	roest	-
verkleinwoord	-	-

2,4,5	enkelvoud	meervoud
naamwoord	roest	roesten
verkleinwoord	roestje	roestjes

Zelfstandig naamwoord

roest

1. m of o (metallurgie) een rood- of bruingele bedekking aan de oppervlakte van ijzer die ontstaat door aantasting door de zuurstof van de lucht

   • Hij was de roest aan het wegpoetsen toen ik thuiskwam. 

2. (biologie), (schimmels) m een schimmel behorende tot de Urediniomycetes, een klasse binnen het rijk van de Fungi, behorend tot de stam van Basidiomycota

   • Roesten veroorzaken ziekten bij planten; deze schimmels tasten het blad aan en komen onder andere voor op granen, gras en prei. 

3. m een roestkleur

   • Deze vogel heeft te veel roest op de vleugels. 

4. m een rustplek voor hoenders, een kippenhok

   • De hoenders gingen op den roest. 

5. (jachttaal) m het nachtleger van vliegend wild, met name van kraaiachtigen

   • Er zijn een aantal roesten in deze streek, waar je roeken kunt aantreffen. 

6. (jachttaal) m uitwerpselen van met name patrijzen bij hoopjes, bij de gulplaats

Hyponiemen

• antiroest, blaasroest, bonenroest, graanroest, ijzerroest, koperroest, kroonroest, oudroest, streeproest, vliegroest

Afgeleide begrippen

   

antiroestmiddel roestachtig roestattila roestbaardloper roestbak roestbruin roesten roesterig roestgenet roestig roestkappitta roestkaptangare roestkat roestkleur roestkleurig roestkniptor roestkrabber roestkrabspin roestlijnbladroller roestmiddel roestmierklauwier roestmijnmot roestmot roestmotten roestmus roestpapier roestpitohui roestplaats roestplek roestpluimbroekje roestpoeder roestprinia roestrood roeststekelstaart roeststok roesttiran roestuil roestvast roestvlek roestvliegenvanger roestvorming roestvrij roestwerend

Uitdrukkingen en gezegden

• Oude liefde roest niet

Stoett-1393

• Rust roest

wanneer je niets doet gaat je vermogen achteruit

Vertalingen

    1. geoxideerd ijzer   

Afrikaans: roes (af) Arabisch: صدأ (ar) m ʂadā’ Armeens: ժանգ (hy) (žang) Chinees: 銹 (zh), 锈 (zh) (xiù) Duits: Rost (de) m Engels: rust (en) Fins: ruoste (fi) Frans: rouille (fr) Georgisch: ჟანგი (ka) (žangi) Grieks: σκουριά (el) (skouriá) Hongaars: rozsda (hu) Italiaans: ruggine (it)

Japans: 錆 (ja) (さび, sabi) Koerdisch: ژه‌نگ (ku) Krim-Tataars: tot Latijn: ferrugo (la) Maori: waikura (mi) Pools: rdza (pl) Portugees: ferrugem (pt) Russisch: ржавчина (ru) ržávčina Slowaaks: hrdza (sk) v Spaans: óxido (es) m, herrumbre (es) v, moho (es) m Zweeds: rost (sv) g

    2. schimmel behorende tot de Urediniomycetes   

Afrikaans: roes (af) Engels: rust (en)

    4. kippenhok   

Engels: roost (en)

    5. nachtleger van kraaiachtigen   

Engels: roost (en)

Werkwoord

vervoeging van
roesten

roest

1. enkelvoud tegenwoordige tijd van roesten
2. gebiedende wijs van roesten

vervoeging van
roezen

roest

1. tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van roezen
   

   • Jij roest. 

2. derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van roezen
   

   • Hij roest. 

3. (verouderd) gebiedende wijs meervoud van roezen
   

   • Roest! 

Gangbaarheid

• Het woord roest staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "roest" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.